Phát biểu đề dẫn tại Hội thảo, Phó Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Bùi Thị Thơm cho biết: Hội thảo được tổ chức nhằm đánh giá thực trạng biến đổi cơ cấu giai tầng ở nông thôn và tác động của nó đến đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội và khối đại đoàn kết ở nông thôn. Trên cơ sở đó, đề xuất được nhiệm vụ và giải pháp phát huy vai trò trung tâm và nòng cốt của Hội Nông dân Việt Nam trong xây dựng cộng đồng nông thôn trước xu thế biến đổi giai tầng ở nông thôn.
Báo cáo đề dẫn hội thảo nêu rõ, qua 35 năm đổi mới, đặc biệt sau 20 năm thực hiện Nghị quyết 23, nền kinh tế và xã hội nước ta có nhiều biến đổi sâu sắc. Khối đại đoàn kết toàn dân được củng cố, nhất là ở các vùng nông thôn, vùng dân tộc, tôn giáo, vùng biên giới. Tuy nhiên, hiện nay, vấn đề đáng lưu ý là trong cơ cấu xã hội nông thôn nước ta đang có sự biến đổi mạnh mẽ.
Nước ta đang còn là một nước nông nghiệp, nông dân chiếm đa số. Đói nghèo, phân hóa giàu nghèo diễn ra chủ yếu ở nông thôn, đối với nông dân.
Một bộ phận nông dân mất đất sản xuất cho phát triển công nghiệp và đô thị hóa. Nơi tái định cư không ổn định, nghề nghiệp mới (sau khi mất đất) chưa có, chưa qua đào tạo.
Mặt khác, thiên tai, dịch bệnh làm cho nhiều hộ nông dân rơi vào tình trạng tái nghèo đói cả về kinh tế và thông tin, văn hóa. Con em họ và bản thân họ khó có điều kiện tiếp cận dịch vụ giáo dục, y tế, văn hóa.
Nông dân mất đất và cũng không còn thiết tha với nghề nông, họ trả lại ruộng khoán vì không có lợi ích bảo đảm trong nghề nông, thuần nông. Đây là nguyên nhân dẫn đến xu thế nông dân di cư ra đô thị tìm kiếm mọi việc làm để mưu sinh.
Bên cạnh đó, công nhân làm việc trong khu vực kinh tế tư nhân, nhất là trong các doanh nghiệp 100% vốn đầu tư là nước ngoài đang đứng trước rất nhiều tình huống: lao động với cường độ cao, điều kiện sống rất khó khăn, nhà ở, đời sống văn hóa tinh thần thấp kém, trình độ hạn chế của công nhân và lao động về học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ. Chất lượng nguồn nhân lực không bảo đảm là một trong những lý do bị sa thải, mất việc làm... dẫn đến hiện tượng di cư ngược về nông thôn.
Tình trạng phát triển các khu công nghiệp, đô thị hóa không chỉ làm mất đất của nông dân mà còn ảnh hưởng đến sự ổn định của xã hội nông thôn khi sự di cư của các công nhân đến làm việc tại các công ty, nhà máy. Đây chính là những thách thức trong xây dựng cộng đồng nông thôn đoàn kết, phát triển, cũng là những thách thức đặt ra đối với các cấp Hội Nông dân trong vấn đề tập hợp, đoàn kết nông dân trong thời gian tới.
Tại hội thảo, các đại biểu là các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện lãnh đạo các Ban đơn vị cơ quan Trung ương Hội Nông dân Việt Nam; lãnh đạo Hội Nông dân các tỉnh, thành phố đã thảo luận sôi nổi, thẳng thắn về tình hình chuyển dịch cơ cấu giai tầng xã hội nông thôn; vai trò chủ thể của nông dân trong xây dựng cộng đồng nông thôn bền vững, phát triển kinh tế nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới.
Đồng thời, các đại biểu cũng đưa ra những đề xuất, giải pháp cụ thể để phát huy vai trò trung tâm và nòng cốt của Hội Nông dân Việt Nam trong xây dựng cộng đồng nông thôn trước xu thế biến đổi giai tầng của xã hội.
