Những năm tháng trên trận tuyến đánh quân thù
Năm 1970, khi cả nước sục sôi khí thế đánh giặc Mỹ xâm lược giải phóng miền nam, thống nhất đất nước, thầy giáo Nguyễn Nhật Thống, lúc đó là sinh viên năm thứ hai, Ðại học Sư phạm 2 Hà Nội đã làm đơn xin vào nam chiến đấu. Thầy Thống kể rằng: "Lúc đó trong sinh viên, câu nói của Anh hùng LLVTND Lê Mã Lương: "Cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến đánh quân thù" luôn thôi thúc chúng tôi tòng quân và đây cũng là vinh dự của lớp thanh niên thời đó". Thầy Thống đã cùng chiến sĩ Sư đoàn 3 Sao vàng chiến đấu giải phóng thành phố Vũng Tàu và Côn Ðảo. Ðất nước độc lập, thầy học tiếp đại học sư phạm, rồi trở về quê hương Ðất Tổ dạy học, nơi có các em học sinh THPT Phù Ninh (Phú Thọ).
Ðang là sinh viên năm thứ tư Trường đại học Sư phạm I Hà Nội, ngày 5-1-1972, theo tiếng gọi của non sông, đất nước thầy Nguyễn Như Hải đã trở thành người lính, vào chiến trường Quảng Trị chiến đấu. Thầy Hải kể về những mất mát, hy sinh của bao đồng đội, đồng chí tại mảnh đất Thành cổ Quảng Trị kiên cường. Trong ngày vui toàn thắng của dân tộc, trở về quê hương đất cảng Hải Phòng với thương tật (mất 62% sức khỏe) là thương binh loại 2, thầy Nguyễn Như Hải học tiếp năm cuối của đại học sư phạm và trở thành giảng viên tại Trường cao đẳng Sư phạm Hải Phòng. Suốt những năm tháng đứng trên bục giảng, thầy Hải luôn phải chiến thắng thương tật khi trái nắng trở trời, hiện thầy tiếp tục sự nghiệp "trồng người" tại Trường THPT Lê Hồng Phong, với cương vị là Phó Hiệu trưởng.
Cũng như bao người con của quê hương miền nam, lớn lên khi quê hương Ðồng Nai đầy bóng giặc, thầy Phạm Khắc Kỷ lúc đó 15 tuổi, được giác ngộ làm du kích chuyển thư từ bí mật lên vùng căn cứ cách mạng. Năm 1954, thầy Kỷ trong đoàn học sinh được tập kết ra bắc. Cho đến năm 1976, thầy được điều động trở về miền nam công tác. Dù ở cương vị nào, thầy Phạm Khắc Kỷ luôn phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ. Năm 1982, là Hiệu trưởng Trung tâm đào tạo Bưu chính viễn thông 2, ở thành phố Hồ Chí Minh (nay là Học viện Công nghệ Bưu chính viễn thông) thầy Kỷ cùng đồng nghiệp trong trường đã có nhiều đóng góp giúp nước bạn Cam-pu-chia về lĩnh vực bưu chính viễn thông. Từ khi về hưu, thầy Kỷ được mời làm Hiệu trưởng Trường trung cấp Công nghệ tin học viễn thông Ðồng Nai.
Sinh ra tại quê hương Thái Nguyên, nơi có truyền thống cách mạng lịch sử, lớn lên trong gia đình có ba liệt sĩ (chú ruột, anh trai và anh rể) được miễn nghĩa vụ quân sự, nhưng nghĩ đất nước có chiến tranh "Trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc đâu của riêng ai" anh thanh niên Dương Văn Ðàm đã xung phong nhập ngũ, được phân công về Ðơn vị trinh sát C20, thuộc Trung đoàn 18, Sư đoàn 325, chiến đấu tại địa bàn Quảng Trị. Trận đầu đi trinh sát, anh lính Dương Văn Ðàm nhớ như in hình ảnh Thành cổ Quảng Trị lúc đó đẹp một cách huyền thoại, không một chút xây sát và có dấu vết của bom đạn. Thế mà chỉ sau 81 ngày, đêm bị bom đạn địch giội phá ác liệt, Thành cổ đã trở nên hoang tàn. Nơi đây, đã chứng kiến sự hy sinh anh dũng của hàng nghìn chiến sĩ quân giải phóng bảo vệ từng tấc đất thân yêu, góp phần làm nên Ðại thắng mùa xuân năm 1975. Và lời nhắn nhủ của thầy giáo Dương Văn Ðàm đến các thế hệ học sinh, sinh viên hôm nay là: "Các em hãy học thật tốt, xây dựng và bảo vệ đất nước ngày càng giàu đẹp, xứng đáng với sự hy sinh của cha, anh chúng ta".
Tất cả vì học sinh thân yêu
Kể về công tác dân vận thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, thầy giáo Chu Văn Tiến, đang công tác tại Trường đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Thời đó, bộ đội ở trong rừng thực hiện phương châm "Ði không dấu, nấu không khói", kết hợp công tác binh vận gây thanh thế cho bộ đội địa phương ở tỉnh Long An. Nhân dịp gặp 300 em học sinh Thủ đô tại buổi Giao lưu, tôn vinh "Nhà giáo - chiến sĩ" do Trung tâm Giáo dục truyền thống và lịch sử tổ chức, thầy Chu Văn Tiến kể câu chuyện: Mười học sinh lớp 12, thuộc thị trấn Hậu Nghĩa, huyện Ðức Hòa (Long An) đã cung cấp thông tin về cách bố trí lực lượng, quy luật hoạt động, vị trí hỏa lực của địch và vẽ chính xác sơ đồ đồn bốt của bọn lính ngụy đóng tại thị trấn Hậu Nghĩa. Nhờ đó, thầy giáo Chu Văn Tiến cùng đồng đội đã nã pháo cối chính xác diệt được vô số quân địch giúp quân ta chiến thắng. Mong muốn hôm nay của thầy Tiến là: "Các em sinh viên, học sinh không chỉ học tập tốt mà hãy là chiến sĩ trên mặt trận bảo vệ an ninh Tổ quốc".
Ðang là thầy giáo dạy học sinh THPT ở Hà Nội, năm 1965, thầy Trần San được giao nhiệm vụ vào chiến trường miền nam, giảng dạy văn hóa nâng cao trình độ cho lực lượng thanh niên xung phong. Nửa năm sau giữa chiến trường ác liệt đầy bom rơi, đạn nổ, thầy Trần San trở thành Bí thư Chi bộ, Ðại đội trưởng chỉ huy lực lượng thanh niên xung phong mở đường, lấp hố bom cho từng đoàn xe chở vũ khí, lương thực phục vụ chiến trường. Hòa bình, trở về với cương vị Hiệu trưởng Trường vừa học vừa làm Ðống Ða (sau này là Trường bán công THPT Ðống Ða) thầy Trần San cùng đội ngũ giáo viên trong nhà trường giúp học trò của mình vừa có kiến thức văn hóa, vừa có nghề để các em có thể tự lập cuộc sống khi xa mái trường thân yêu.
Rời quân ngũ, thi đỗ đại học y, hiện là Hiệu trưởng Trường cao đẳng Y tế 2 (Ðà Nẵng), Nhà giáo Ưu tú, PGS, TS Hoàng Ngọc Chương, luôn nêu cao tinh thần "tự tin", chống tư tưởng "tự ty" trong sinh viên. Theo thầy Chương: "Chỉ có tự tin mới giúp sinh viên, đặc biệt là sinh viên ngành y vươn lên nâng cao kiến thức khoa học, vững vàng về tay nghề, thực hiện được nhiều hoài bão ước mơ của mình trong cuộc sống". Không chỉ làm công tác giảng dạy, thầy Hoàng Ngọc Chương đã đến những vùng quê xa xôi, hẻo lánh, nơi đồng bào dân tộc thiểu số còn nghèo, đói, lạc hậu (ở các huyện: Mường Lát, Quan Sơn, cửa khẩu Na Mèo, của tỉnh Thanh Hóa) ốm đau chỉ biết nhờ thầy cúng chữa bệnh. Tại đây, thầy Chương cùng các đồng nghiệp đã mổ mắt miễn phí đem lại ánh sáng cho hàng trăm người dân bị mù lòa.
Là chiến sĩ của Trung đoàn 95, cùng đồng đội trụ vững đến ngày thứ 81 thì rút khỏi Thành cổ Quảng Trị và chết hụt trong trận đánh cuối cùng vào thành phố Buôn Ma Thuột (Ðác Lắc), khi được giao nhiệm vụ viết Tổng kết chiến dịch, thầy Hoàng Văn Tần hiểu rằng: Trong chiến dịch này, địch có binh hùng, tướng mạnh, những tưởng sẽ dùng bom đạn đè bẹp ý chí chiến đấu của bộ đội ta. Tuy nhiên, quân đội ta với lòng căm thù, giàu nghị lực, trí thông minh, lòng dũng cảm và ý chí chiến đấu ngoan cường quyết tâm giữ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc đã đánh bại chiến tranh xâm lược của bè lũ Mỹ-ngụy, giải phóng miền nam, thống nhất nước nhà. Ðó chính là sức mạnh tiềm ẩn, ý chí quật cường trong mỗi người dân đất Việt, điều đó làm nên Ðại thắng Mùa xuân vào ngày 30-4-1975. Chiến thắng này có sự đóng góp xương máu, trí tuệ, mồ hôi, nước mắt của biết bao thế hệ những "Nhà giáo-chiến sĩ". Vì vậy thầy giáo Hoàng Văn Tần, Giảng viên Ðại học Xây dựng Hà Nội muốn gửi thông điệp đến: "Những thế hệ học sinh, sinh viên hôm nay đừng bao giờ lùi bước trước những khó khăn, trở ngại tạm thời mà cuộc sống đang gặp phải. Các em hãy biết vươn lên, vượt lên số phận, học thật giỏi, sống sao cho xứng đáng với sự hy sinh của biết bao anh hùng, liệt sĩ đã ngã xuống".
Suy nghĩ của những "Nhà giáo - chiến sĩ" hôm nay đã phần nào nói lên phẩm chất, năng lực, đạo đức, tài năng và nhân cách của các thầy giáo, cô giáo: trong chiến tranh luôn sẵn sàng hiến dâng tuổi xuân và khi hòa bình, vẫn vẹn nguyên tấm lòng "Tất cả vì học sinh thân yêu".
