"Mái ấm" của bạn đọc và nhà văn
Gần 10 năm qua, cựu chiến binh Phạm Thế Cường đã biến ngôi nhà nhỏ của mình tại quận Gò Vấp (TP Hồ Chí Minh) thành điểm hẹn của những người có chung niềm đam mê với sách. Với suy nghĩ mình có nhiều sách và có không gian, tại sao lại không mở một thư viện cho mọi người đến đọc và chia sẻ kiến thức, ông Cường đã quyết định dành toàn bộ phòng khách ở tầng một có diện tích 42 m2 làm phòng đọc cho cộng đồng. Khi mới mở, thư viện có khoảng 22.000 cuốn sách, một "gia tài" được ông tích lũy từ khi mới 15 tuổi đến lúc về hưu. Sau này, việc làm của ông đã lan tỏa ra cộng đồng và nhận được nhiều sự ủng hộ của các nhà xuất bản (NXB), bạn bè, các nhà văn và rất nhiều người có chung tình yêu với sách; rất nhiều cuốn sách được gửi đến tặng thư viện Phạm Thế Cường. Tuy nhiên, mỗi tháng ông vẫn dành số tiền khoảng 10 triệu đồng để tìm mua sách mới, sách hay về đọc và bổ sung vào thư viện. Hiện nay, căn nhà nhỏ của ông đang có 31.000 đầu sách, đáp ứng đủ nhu cầu của mọi lứa tuổi. Riêng với sinh viên, thư viện có chế độ "khuyến đọc" đặc biệt: nếu mải mê chữ nghĩa mà quên nghỉ trưa, ông bà thủ thư Phạm Thế Cường sẵn lòng mời ăn bữa cơm trưa cùng gia đình. Bên các kệ sách luôn có thùng mì gói và phích nước sôi dành cho người lỡ bữa.
Với niềm kính trọng dành cho một nhà văn đất bắc, ông Cường còn thành lập CLB Người yêu sách Nguyễn Huy Tưởng nhằm tạo thêm sân chơi, diễn đàn, một cổng giao lưu cho những người muốn "chấn hưng" văn hóa đọc. Kể từ ngày thành lập 9-10-2011, vào một ngày chủ nhật mỗi tháng, CLB lại tổ chức tọa đàm về một nhà văn. Dịp kỷ niệm ngày sinh, năm mất của các nhà văn, nhà thơ, ông thường tổ chức hoạt động tưởng nhớ; tự thiết kế giấy mời rất trang trọng gửi đến những bạn đọc thân thiết, các nhà văn, bạn bè và gia đình tác giả. Mỗi dịp đó, CLB của ông còn ra một cuốn kỷ yếu nhỏ tập trung nhiều bài viết khá công phu, đầy đủ tư liệu của các nhà văn, nhà nghiên cứu và bạn đọc...
Nhà thơ Trần Quốc Toàn, một trong những thành viên thân thiết của Thư viện Phạm Thế Cường chia sẻ: "Với tôi, đây là một địa chỉ văn hóa, một sa-lông tri thức. Giới cầm bút chúng tôi rất cảm ơn ông Cường đã mở rộng bạn đọc cho các nhà văn. Tôi và một số nhà văn khác như Nguyễn Thụy Kha, Nguyễn Quang Thân, Dạ Ngân... đều có kệ sách riêng trong thư viện này". Tiếng lành đồn xa, Thư viện tư nhân Phạm Thế Cường trở thành một địa chỉ thân thuộc của bạn đọc trên khắp mọi miền đất nước, đã có nhiều cuộc kết nối, trao đổi để nhân rộng mô hình. Ông Cường cũng thường tư vấn và gửi sách tặng những người muốn mở không gian đọc miễn phí dành cho cộng đồng. Sự nhiệt tâm với văn hóa đọc của gia đình ông đang dần thắp sáng lại niềm đam mê đối với sách trong lòng nhiều bạn đọc.
Lan tỏa những không gian cổ tích thời @
Là người tâm huyết với trẻ thơ, sau khi du học từ Nga trở về, TS Giáo dục học, nhà văn Nguyễn Thụy Anh đã cải tạo căn hộ của gia đình thành một không gian đọc ấm cúng và gần gũi dành cho các bạn nhỏ Thủ đô. Bắt đầu từ tháng 6-2010, CLB Ðọc sách cùng con do chị làm Chủ nhiệm hoạt động hoàn toàn phi lợi nhuận, với sự tham gia tích cực của một nhóm trí thức, giáo viên, nhà văn, nhà thơ, dịch giả và các cộng tác viên; góp phần không nhỏ vào việc hình thành thói quen đọc sách ở trẻ và tạo được một cộng đồng đọc sách. Cùng với đọc sách, các hoạt động kỹ năng sống, mỹ thuật được tổ chức thường xuyên; đặc biệt vào dịp nghỉ hè CLB còn có một số chương trình ngoại khóa như trại hè xa thành phố để các em được vui chơi, hoạt động thể thao, trải nghiệm cuộc sống; giao lưu tiếp xúc với bạn bè mới, các chú bộ đội hải quân, các văn nghệ sĩ... Chị Nguyễn Thị Hồng, một phụ huynh thường xuyên đưa con đến đọc sách vào các ngày cuối tuần, đánh giá: "Không gian của CLB rất thân thiện và phù hợp với các em nhỏ. Các cháu thích được mẹ đưa đến để đọc sách và tham gia vẽ tranh, đóng kịch theo truyện. Tôi nhận thấy từ khi chăm đọc sách, vốn từ ngữ và trí tưởng tượng của các con phát triển rất nhiều". Em Phạm Phương Linh, lớp 7A8 Trường THCS Lô-mô-nô-xốp, Hà Nội, một thành viên của CLB lại viết những dòng cảm nhận sâu sắc: "Tôi đã đọc và yêu thích truyện "Những tấm lòng cao cả" của nhà văn Ý Edmondo de Amicis; một trong những tác phẩm được hầu hết các độc giả nhỏ tuổi yêu thích, vì thông qua đó tác giả đã nói lên tấm lòng của mình với cuộc sống. Ðọc xong cuốn truyện này, tôi đã hiểu thêm tâm sức của "những người chở đò", hiểu thêm sự cần thiết và quan trọng của mối liên hệ giữa gia đình, nhà trường, xã hội để những học sinh như chúng tôi nên người và trở thành một công dân tốt".
Nhiều người có dịp đến TP Hòa Bình, ghé thăm ngôi nhà trên đường An Dương Vương của "cô giáo" Nguyễn Hồng Nhung, đã không khỏi bất ngờ và thú vị trước một không gian đậm sắc màu cổ tích với khu vườn quanh năm thơm ngát hương hoa. Các em nhỏ ở đây đều gọi chị Nhung là "cô giáo" mặc dù chị không dạy học chính thức ở ngôi trường nào, bởi một tai nạn xảy ra vào năm cuối đại học khiến ước mơ đứng trên bục giảng bị dừng lại. Tốt nghiệp đại học, Nhung mở lớp dạy các môn Toán, Văn, tiếng Anh tại nhà cho học sinh từ tiểu học đến THPT; kèm ôn thi đội tuyển học sinh giỏi, thi đại học… Lớp học khá đặc biệt vì có cả những học sinh cá biệt, tự kỷ, sang chấn tâm lý, khi đến gửi chị dạy dỗ đều có được những kết quả đáng mừng. Chị Nhung mở không gian đọc xuất phát từ nhu cầu đọc sách của bản thân, cùng mong muốn tạo dựng cho trẻ em chung quanh một không gian lành mạnh để đọc và chia sẻ, giúp các em tránh được phần nào những mặt trái của xã hội công nghệ thông tin. Ban đầu, trong tay có chưa tới 50 cuốn sách, nhưng khi chia sẻ ý tưởng thành lập không gian đọc, lập tức chị nhận được sự ủng hộ nhiệt tình từ bạn bè cả về sách và kinh phí mua sắm trang, thiết bị. Nhiều người chưa quen biết ở một số địa phương và các NXB cũng hỗ trợ khá tích cực. Nhung tâm sự: "Mở thư viện nhưng tôi không hề có ý đào tạo và cho ra lò những "mọt sách", mà muốn xây dựng cho các em suy nghĩ nghiêm cẩn về việc đọc. Vì thế, sách các em đọc phải là những cuốn đưa tới xúc cảm thẩm mỹ đẹp, những giá trị tinh hoa của văn học Việt Nam và thế giới". Bên cạnh đọc sách, các em nhỏ đến đây còn được tham gia nhiều hoạt động phong phú như vẽ tranh, giao lưu với các nghệ sĩ quốc tế. Yêu mến "cô giáo" Nhung và say mê thế giới sách, có những hôm mưa gió, các em vẫn mặc áo mưa, đội nón đến với không gian đọc.
Từ tháng 10-2016, một chương trình thiện nguyện nhằm hỗ trợ phát triển hệ thống thư viện quy mô nhỏ - dạng "tủ sách lớp học" mang tên Tủ sách Lam Sơn đến với tất cả học sinh tiểu học và THCS trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa được phát động. Chỉ trong một tháng, đã có 67 tủ sách cho năm trường thuộc huyện Tĩnh Gia. Sau bốn tháng, 200 tủ sách đã được tặng cho các lớp học của hai huyện Tĩnh Gia và Hoằng Hóa. Dự kiến năm 2017, chương trình sẽ trao tặng khoảng 2.000 tủ sách cho các lớp học miền núi và nông thôn trong tỉnh; mục tiêu trong 10 năm sẽ được triển khai trên toàn địa bàn tỉnh... Ðây là chương trình do các cựu học sinh Trường THPT chuyên Lam Sơn (Thanh Hóa) khởi xướng và chung tay đóng góp. Họ là những giáo sư, tiến sĩ, doanh nhân, nhà văn, giáo viên, công chức... hiện đang làm việc trong và ngoài nước, có chung tấm lòng hướng tới thế hệ trẻ hôm nay. Dù làm nhiều ngành nghề, sinh sống ở nhiều vùng đất khác nhau, nhưng họ có chung một quan niệm: Chung tay xây dựng Tủ sách Lam Sơn góp phần nâng cao tri thức cho thế hệ đàn em, mở ra nhiều cơ hội phát triển cho từng cá nhân học sinh; thiết thực phục vụ quê hương, trường cũ. Tủ sách sẽ không chỉ góp phần làm thay đổi tương lai "người nhận", mà còn giúp tăng thêm sự đoàn kết, chung sức chung lòng của "người cho". Khi lớn lên, lớp học sinh hôm nay lại tiếp tục chia sẻ trách nhiệm xã hội đến thế hệ kế tiếp…
Những khó khăn để duy trì, phát huy văn hóa đọc cũng là thách thức của cuộc sống hiện đại. Vì vậy, những người mang nặng tình yêu đối với sách vẫn đang miệt mài, kiên nhẫn từng ngày, để góp phần thổi bùng những ngọn lửa nhỏ thành luồng ánh sáng tri thức lớn cho cộng đồng.
