Đẩy mạnh tiến độ AEC
AMM-46 với chủ đề “Nhân dân của chúng ta - Tương lai của chúng ta”. Hội nghị các bộ trưởng đã thảo luận về nhiều vấn đề quan trọng, trong đó vấn đề xây dựng Cộng đồng ASEAN (AEC): “Liên kết về kinh tế, gắn kết về chính trị và cùng chia sẻ trách nhiệm về xã hội” được đặc biệt coi trọng nhằm thực hiện Hiến chương ASEAN và Lộ trình xây dựng AEC đúng thời hạn vào năm 2015.
Xây dựng là nhiệm vụ trọng tâm của ASEAN hiện nay. Để triển khai đúng tiến độ, các nước ASEAN cần nâng cao năng lực quốc gia, đầu tư nguồn lực thích đáng, xây dựng và điều chỉnh khung pháp lý phù hợp, tập trung thúc đẩy kết nối thể chế, người dân cùng với cơ sở hạ tầng.
Về định hướng tương lai, nhấn mạnh rằng ASEAN sau 2015 cần (1) Kế thừa và phát huy những thành tựu đạt được; (2) Phát huy những giá trị, nguyên tắc, chuẩn mực ứng xử đã có và nâng lên thành giá trị và chuẩn mực chung của khu vực.
AMM đã đặt ưu tiên cao nhất vào mục tiêu thực hiện tốt Lộ trình tiến tới AEC đã vạch ra từ nay đến ngày 31-12-2015. Theo đó, các nước thành viên ASEAN nhất trí gia tăng các nỗ lực huy động nguồn lực, thực hiện tốt các chương trình hợp tác quan trọng.
Thực hiện Kế hoạch tổng thể kết nối (MPAC), Kế hoạch hành động giai đoạn II Sáng kiến liên kết ASEAN (IAI) và Lộ trình của ASEAN tiến tới hiện thực hóa các mục tiêu thiên niên kỷ; tăng gấp đôi tổng GDP của ASEAN vào năm 2015 và giảm 50% số người nghèo vào năm 2030.
Thúc đẩy vai trò trung tâm
AMM-46, xác định cần chủ động và phát huy hơn nữa vai trò trung tâm, dẫn dắt của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình, cũng như vai trò nòng cốt của Hiệp hội trong xử lý những vấn đề quan trọng trong khu vực: bảo đảm môi trường hoà bình, ổn định; phát huy hơn nữa các công cụ chính trị, an ninh như ARF, EAS, ADMM+ …
Nghiêm túc thực hiện các cam kết đã được quy định trong những văn kiện như: Hiệp ước Thân thiện và hợp tác Đông Nam Á (TAC), Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), Hiệp ước Khu vực Đông Nam Á không có Vũ khí hạt nhân (SEANWFZ)… đồng thời ứng phó hiệu quả với những thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống.
Việt Nam đề xuất cần có “Tuyên bố ASEAN về Tăng cường Hợp tác Quản lý thiên tai” tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 23 tới vào tháng 10, nhằm thúc đẩy vai trò trung tâm và dẫn dắt của ASEAN trong lĩnh vực này. Nhân dịp này, ASEAN và Na Uy đã ký kết các văn kiện, theo đó Na Uy chính thức là thành viên Hiệp ước TAC.
Tăng hiệu quả với đối tác
Cho đến nay đã có 74 nước bên ngoài cử Đại sứ tại ASEAN, đồng thời ASEAN cũng thành lập 40 Uỷ ban ASEAN tại các nước thứ ba. Hiện ASEAN đang tích cực soạn thảo Hướng dẫn chung Thúc đẩy quan hệ với các Đối tác bên ngoài.
Thông qua diễn đàn, ASEAN khuyến khích các Đối tác tham gia và đóng góp xây dựng vào các trọng tâm, ưu tiên của khu vực. Hội nghị hoan nghênh các sáng kiến của Việt Nam: (1) Xây dựng chương trình công tác hàng năm; (2) Tổ chức Chương trình quảng bá tiềm năng, cơ hội của ASEAN tại EU; (3) Xác định lộ trình nâng cao quan hệ ASEAN - EU lần thứ 20; Và thúc đẩy hợp tác Mê Công với các Đối tác Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ.
AMM-46, hoan nghênh các đề xuất của ASEAN và Trung Quốc tổ chức các hoạt động kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ đối tác chiến lược và tổ chức Hội nghị đặc biệt ASEAN - Trung Quốc vào tháng 8 tới. Các bộ trưởng đánh giá cao đóng góp của Nhật Bản vào việc xây dựng Cộng đồng ASEAN, trong đó có Quỹ Hội nhập Nhật Bản - ASEAN (JAIF) và quyết định của Nhật Bản gia hạn thực hiện JAIF đến 31-12 năm nay và kéo dài hoạt động của Nhóm quản lý JAIF đến 30-6-2014.
Các bộ trưởng đánh giá cao tiến bộ đạt được trong việc thực hiện Kế hoạch hành động ASEAN - Mỹ và hoan nghênh các sáng kiến của Mỹ trong việc đẩy mạnh hợp tác kinh tế song phương. Ngoài ra, các bộ trưởng cũng nhất trí về các nội dung hợp tác tại ASEAN+3, ASEAN+1, ARF và EAS.
Đồng thuận về Biển Đông
Các bộ trưởng khẳng định lại tầm quan trọng của hòa bình, ổn định, an ninh an toàn hàng hải tại khu vực, nhấn mạnh tầm quan trọng của Tuyên bố về cách ứng xử của các bên tại biển Đông (DOC), Nguyên tắc 6 điểm của ASEAN về biển Đông và Tuyên bố chung ASEAN - Trung Quốc nhân kỷ niệm 10 năm ngày ký DOC.
Theo đó, các bộ trưởng đã khẳng định cam kết chung theo tinh thần DOC bảo đảm giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình theo các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Luật Biển của LHQ 1982, không đe dọa hoặc sử dụng vũ lực…
Hội nghị hoan nghênh Việt Nam đề xuất tăng cường các biện pháp xây dựng lòng tin, trong đó có việc thiết lập các kênh liên lạc hữu hiệu, hợp tác ngăn ngừa các sự cố, thiết lập một dàn xếp khu vực về tìm kiếm và cứu hộ người và tàu thuyền bị nạn trên biển, thiết lập “đường dây nóng” giữa ASEAN và Trung Quốc về các vấn đề trên biển...
Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị tại cuộc họp báo bên lề Hội nghị cũng đã khẳng định: “Trên cơ sở DOC, phía Trung Quốc sẵn sàng thúc đẩy tiến trình COC trong khi thực hiện từng bước DOC. DOC và COC không nên tách rời nhau và không thể tách rời nhau. Bởi vì COC là sản phẩm nảy sinh từ DOC”.
Theo đánh giá của giới phân tích, Tuyên bố chung do Hội nghị AMM thông qua là một thành công quan trọng, được coi là động lực để ASEAN đạt được những tiến bộ trong việc nâng cao vai trò trung tâm, thúc đẩy quan hệ của ASEAN với thế giới bên ngoài và trong quá trình tìm cách tiếp cận chung đối với tất cả các vấn đề tác động đến tương lai của khu vực. Vì thế, dư luận cho rằng ASEAN thực sự đang bước vào một giai đoạn mới - tiến tới hình thành một AEC thịnh vượng và phát triển.
