Những bất cập về cơ sở hạ tầng giao thông ở Quảng Ninh

Hậu quả từ sự thiếu đồng bộ

Cho đến bây giờ những người dân sống ở khu vực ngã tư Loong Toòng, TP Hạ Long chắc hẳn vẫn chưa quên được vụ tai nạn kinh hoàng xảy ra vào tối 17-1 làm chết và bị thương 9 người, 7 xe ô-tô bị hư hỏng nặng. Ðây chỉ là một trong nhiều vụ tai nạn giao thông liên tục xảy ra do các công trình giao thông triển khai thiếu đồng bộ.

Cầu Bãi Cháy được xây dựng bằng nguồn vốn ODA của Chính phủ Nhật Bản có tổng số vốn đầu tư 2.140 tỷ đồng, hoàn thành và chính thức đưa vào sử dụng từ tháng 12-2006. Việc đưa cầu Bãi Cháy vào sử dụng đã mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cho tỉnh Quảng Ninh, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi trong giao thông đi lại của người dân. Song trong quá trình hoạt động đã dần bộc lộ những bất cập trong việc bảo đảm an toàn giao thông ở khu vực đường dẫn cầu Bãi Cháy phía Hòn Gai (ngã 3 Lê Lợi - Yết Kiêu). Chỉ trong hơn 2 năm cầu Bãi Cháy đi vào hoạt động đã có hàng chục vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng xảy ra ở khu vực được gọi là: "ngã ba tử thần" này, làm chết và bị thương hàng chục người và thiệt hại về tài sản lên đến hàng trăm triệu đồng. Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải (GTVT) Quảng Ninh Ðặng Hùng cho biết: "Tình trạng chung hiện nay ở các địa phương trong cả nước không riêng Quảng Ninh là quy mô của các nút giao thông được xây dựng quá nhỏ bé một phần do vốn đầu tư, một phần do thiết kế, vì vậy đã dẫn đến tình trạng mất an toàn giao thông như hiện nay và tuyến đường dẫn cầu Bãi Cháy là một thí dụ điển hình".

Trước tình trạng tai nạn giao thông xảy ra liên tiếp ở khu vực này, ngày 3-9-2008, tỉnh Quảng Ninh đã chỉ đạo các ngành chức năng và TP Hạ Long lập dự án cải tạo nút giao thông ngã ba Lê Lợi-Yết Kiêu có chiều dài toàn tuyến 1.452 m với tổng mức đầu tư gần 15 tỷ đồng và giao cho TP Hạ Long làm chủ đầu tư. Theo đó ngày 17-9-2008, TP Hạ Long đã ra quyết định phê duyệt kế hoạch chỉ định thầu với mục tiêu đầu năm 2009 sẽ đưa vào sử dụng. Trên thực tế hiện nay, công trình cải tạo nút giao thông này vẫn chưa được triển khai thực hiện và các vụ tai nạn giao thông vẫn liên tục xảy ra. Ðược biết, ngay sau vụ tai nạn nghiêm trọng ngày 17-1 tuyến đường từ phường Yết Kiêu ra trung tâm thành phố qua đoạn "ngã ba tử thần" này đã được Sở GTVT Quảng Ninh triển khai nắn tạm đi qua gầm cầu Bãi Cháy sang bên kia chợ Hạ Long 2 và dẫn ra đường Trần Hưng Ðạo trong khi chờ dự án cải tạo nút giao thông ngã ba Lê Lợi hoàn thành.

Công trình cầu Bãi Cháy được coi là niềm tự hào không chỉ riêng của người dân Quảng Ninh mà còn của người dân cả nước. Việc quy hoạch thiết kế đường dẫn cầu Bãi Cháy phía Hòn Gai thiếu đồng bộ và không phù hợp với quy mô của cây cầu đã làm mất đi vẻ đẹp của cây cầu cũng như mỹ quan thành phố và trở thành một trong những "điểm đen" về tình trạng mất an toàn giao thông ở tỉnh Quảng Ninh.

Bất cập trong công tác đền bù

Mấy năm gần đây việc khiếu kiện liên quan đến công tác đền bù giải phóng mặt bằng ở tỉnh Quảng Ninh vẫn diễn biến hết sức phức tạp, nhiều dự án vẫn phải chờ mặt bằng trong khi giá cả liên tục biến động không chỉ gây khó khăn cho các nhà thầu mà còn là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng lãng phí. Nguyên nhân chủ yếu là chưa tìm được tiếng nói chung trong công tác đền bù nên người dân không chịu bàn giao mặt bằng cho nhà thầu tổ chức thi công, cùng với đó là sự thiếu quyết tâm, quyết liệt trong chỉ đạo thực hiện.

Dự án cải tạo nâng cấp tuyến đường 279 được Bộ Giao thông vận tải phê duyệt từ năm 2004, tổng chiều dài tuyến 41 km (9,7 km đầu quy mô đường cấp 3 đồng bằng và đường đô thị, còn lại quy mô đường cấp 4 miền núi), tổng mức đầu tư 111,104 tỷ đồng. Bộ Giao thông vận tải dùng vốn vay tín dụng và vốn ngân sách đầu tư cho xây lắp, UBND tỉnh Quảng Ninh đầu tư xây dựng vỉa hè, cây xanh, điện chiếu sáng và chi phí giải phóng mặt bằng. Dự án chia thành 3 gói thầu trong đó gói thầu số 2 và 3 đã thi công xong từ năm 2004. Riêng gói thầu số 1 dài 9,7 km, thi công từ tháng 1-2003 và sau gần năm năm vẫn dậm chân tại chỗ vì gặp nhiều khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng do ảnh hưởng đến hơn 1.000 hộ dân và các công trình công cộng của TP Hạ Long và huyện Hoành Bồ. Kiến nghị, khiếu nại của các hộ dân trong gói thầu này chủ yếu tập trung về chế độ chính sách, ranh giới sử dụng đất theo bản đồ địa chính nhưng lại vượt ngoài khung chính sách đã ban hành nên việc giải quyết dứt điểm để có mặt bằng cho đơn vị thi công triển khai thực hiện rất khó khăn. Năm năm loay hoay với việc giải phóng mặt bằng, trong khi đó đường ngày càng xuống cấp cản trở sự đi lại, giao thương của người dân.

Dự án đầu tư nâng cấp tuyến đường 337 Loong Toòng - cầu Bang có tổng chiều dài tuyến 7,5 km, tổng mức đầu tư 143,29 tỷ đồng, thế nhưng do sự vướng mắc trong giải phóng mặt bằng, sự chồng chéo giữa các công trình, sự vào cuộc chưa tích cực của các cấp, ngành nên dự án vẫn không thể triển khai được. Mọi sự bức xúc chủ yếu tập trung ở gói thầu số 1 đoạn từ ngã ba Loong Toòng đến cầu K67, dài 2,8 km. Gói thầu này được triển khai từ tháng 7-2007 nhưng do vướng gần 800 hộ dân phải đền bù, 45 hộ tái định cư và các công trình công cộng khác như: điện, nước, cáp quang... nên nhà thầu phải dừng thi công. Cho đến thời điểm này gói thầu số 1 đã hoàn thành và gói thầu số 2 đang được nhà thầu tích cực phối hợp các cấp chính quyền địa phương giải quyết dứt điểm việc đền bù cho các hộ dân để đẩy nhanh tiến độ thi công.

Trên đây chỉ là hai trong rất nhiều dự án trọng điểm về giao thông ở Quảng Ninh gặp rất nhiều khó khăn trong công tác đền bù giải phóng mặt bằng và đây là một trong những nguyên nhân làm chậm tiến độ các dự án, ảnh hưởng quá trình quy hoạch hạ tầng giao thông, đô thị và tốc độ phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh Quảng Ninh.

Phó Giám đốc Sở GTVT Quảng Ninh Ðặng Hùng cho biết: "Thực tế hiện nay, đường giao thông phát triển đến đâu là kéo theo sự phát triển của các khu đô thị mới và điều này đang gây nên tình trạng lộn xộn trong quy hoạch phát triển hạ tầng giao thông, đô thị ở Quảng Ninh cũng như không phát huy được hiệu quả sử dụng các công trình giao thông".

Tuyến đường 18A từ Ðông Triều đi Móng Cái cách đây gần 10 năm được thiết kế đạt tiêu chuẩn đường cấp 3 đồng bằng và bảo đảm cho khoảng 6.000 lượt phương tiện chạy/ngày, nhưng trên thực tế đến nay tuyến đường này đã quá tải với lưu lượng phương tiện lên đến gần 10.000 lượt/ngày. Theo đó là sự xuống cấp nghiêm trọng ở một số đoạn trên tuyến quốc lộ 18A (nhất là khu vực miền đông) đã gây khó khăn trong công tác bảo đảm giao thông và phát triển giao thương hàng hóa ở khu vực cửa khẩu. Ngày 25-9-2008, Dự án nâng cấp cải tạo quốc lộ 18A đoạn Mông Dương - Móng Cái chính thức khởi công với tổng chiều dài 124 km, quy mô đường cấp 3 miền núi, được chia làm 15 gói thầu và tổng mức đầu tư là 1.300 tỷ đồng. Việc cải tạo và nâng cấp tuyến quốc lộ 18A đoạn Mông Dương - Móng Cái cùng với dự án cụm công nghiệp cảng biển Hải Hà đang được xúc tiến đầu tư xây dựng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho tỉnh Quảng Ninh phát triển kinh tế không chỉ trong khu vực mà còn hợp tác phát triển kinh tế với Trung Quốc.

Ðã đến lúc tỉnh Quảng Ninh cần có tầm nhìn chiến lược hơn trong công tác xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng giao thông. Có như vậy mới tạo đà cho kinh tế-xã hội phát triển ngang tầm với tiềm năng và thế mạnh của một tỉnh được mệnh danh là năng động và phát triển ở khu vực Ðông Bắc của cả nước.

Quang Thọ