Nhiều công trình, dự án ở Hà Giang bị bỏ phí

Nhiều công trình cùng chung số phận

Tại huyện Quang Bình (tỉnh Hà Giang) có đến ba đập thủy lợi, một hệ thống đập thủy luân đều do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT) huyện làm chủ đầu tư; một nhà máy thuộc dự án nước sạch nông thôn do Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam và Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên làm chủ đầu tư. Tại huyện Bắc Quang còn có dự án thay thế cây chè già năm 2010, do Phòng NN và PTNT huyện làm chủ đầu tư. Tất cả các công trình, dự án này đã "gặp nhau" ở một điểm là được đầu tư nhiều tiền và lập tức bị bỏ đi sau khi hư hỏng.

Ngược lên xã Vĩ Thượng, huyện Quang Bình chúng tôi bắt gặp ba công trình gồm một đập thủy lợi, một đập thủy luân, một nhà máy nước sạch bị bỏ hoang nhiều năm nay. Chị Hoàng Thị Nhàn, 45 tuổi, người dân thôn Hạ, một trong hàng trăm hộ dân hưởng lợi từ hai công trình thủy lợi, thủy luân kể trên, cho biết: "Còn gì đâu mà xem hả bác. Hồi họ làm, dân bốn thôn mừng lắm. Nhưng rồi niềm vui cũng chỉ được một ngày. Hệ thống thủy luân, làm xong năm 2002, đưa vào sử dụng được một ngày thì ngừng. Hệ thống thủy lợi bền hơn, được khánh thành năm 2000, dùng được hai, ba năm thì hỏng. Người dân địa phương cũng tự sửa rồi đấy, nhưng không ăn thua. Cả hai cái bị bỏ hoang rồi hỏng dần, đến bây giờ thì tan nát hết cả".

Cách hai công trình này một quãng là công trình nhà máy nước sạch do Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam cùng Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên làm chủ đầu tư, khánh thành năm 2009 với quy mô cấp nước sạch cho gần 100 hộ ở thôn Thượng Minh. Nhà máy có quy mô khá lớn, được xây trên đồi cao. Nhưng oái oăm, "sau ngày khánh thành, nhà máy hoạt động được hai tháng rồi ngừng vì không có điện. Một thời gian sau thì hệ thống đập ngăn nước của nhà máy bị hỏng cho nên nhà máy ngừng hoạt động tới tận giờ", ông Hoàng Văn Diện, Bí thư Chi bộ thôn cho biết.

Tiếc cho cỗ máy to như tòa nhà hai tầng, ba hộ dân ở sát nhà máy (trong đó có nhà ông Diện) đã vận động nhau tự sửa chữa, đấu nối dây điện để nhà máy cấp nước cho... ba gia đình. Vậy là công trình tiền tỷ đã hoạt động, nhưng chỉ phục vụ cho ba nhà, thay vì cho cả 100 hộ như đã hứa.

 Ngoài những công trình này, tại xã Tân Trịnh, huyện Quang Bình có một công trình thủy lợi khác cũng tai tiếng" không kém. Ðó là công trình đập Ngòi Hang, được đầu tư 31 tỷ đồng, khởi công từ năm 2005, đến nay chưa xong. Theo Sở NN và PTNT tỉnh Hà Giang, tuy thi công trong chừng ấy năm, nhưng chủ đầu tư mới chỉ cấp cho đơn vị thi công hai đến ba tỷ đồng. Ðiều không may là, đang thi công thì chủ doanh nghiệp chết cho nên công trình cũng dừng lại. Mới đây tỉnh đã cho chuyển địa điểm và sẽ giao cho doanh nghiệp khác thi công.

Lãng phí do phối hợp thiếu đồng bộ

Bí thư Ðảng ủy xã Vĩ Thượng, huyện Quang Bình, Nông Viết Ðoài đi cùng tôi đến đập thủy lợi, thủy nông và nhà máy nước sạch trên địa bàn. Ði đến đâu ông cũng vò đầu bứt tai là bởi, chỉ vì chiếc đập thủy lợi bị hỏng, không có nước tưới, xã đã phải chuyển 60 ha đất lúa sang trồng lạc. Ðó là một bước lùi. Và cũng bởi hệ thống thủy nông không hoạt động, suýt nữa có người dân trong xã bị đi tù vì tội trộm cắp cỗ máy bằng sắt nằm từ năm này sang năm khác ở dưới suối. Ông Ðoài chua chát: "Từ khi đập thủy lợi và hệ thống thủy luân bị hỏng, xã đã trình huyện nhiều lần, huyện cũng trình Sở NN và PTNT nhiều lần nhưng không thấy ai xuống sửa. Nếu được sửa chữa, chắc các công trình này đến nay vẫn còn phục vụ thiết thực cho người dân địa phương".

Chủ tịch UBND xã Tân Trịnh cũng bức xúc: "Trên địa bàn có hai công trình thủy lợi là Làng Lý và Ngòi Hang mà làm ì ạch mãi không xong. Mỗi lần họp người dân đều đưa chuyện này ra bàn nhưng xã, huyện không thể giải quyết được vì chủ đầu tư là Sở NN và PTNT. Công trình hư hỏng... Nhà nước đều phải trả tiền, còn người dân vẫn không sử dụng được cho nên nảy sinh mâu thuẫn".

Không bức xúc như cán bộ địa phương, Phó Giám đốc Sở NN và PTNT tỉnh Hà Giang Hoàng Văn Ðế giải thích rất gọn, đại khái rằng: Tình hình hoạt động của những công trình thủy lợi, thủy luân nói trên Sở đều đã nắm được cả. Có cái bị hỏng là do lỗi khảo sát, thiết kế (thí dụ như hệ thống thủy luân), hoặc có cái hỏng hóc là do trong quá trình sử dụng đã bị lún sụt cát - tơ và tới đây đã có dự án mới thay thế (đập thủy lợi bến Xã, đập thủy lợi Ngòi Hang). Riêng đập Làng Lý là lỗi ở hạng mục cống dẫn dòng, Sở đang yêu cầu chủ đầu tư khắc phục...

Tuy nhiên, ông Ðế cũng phàn nàn tuổi thọ công trình thấp chủ yếu là do "khâu khai thác, vận hành rất kém. Công trình đầu tư tiền tỷ, thậm chí có công trình lên đến hàng chục tỷ đồng nhưng khi hỏng hóc lại không ai sửa, rác ngập cống thì không ai dọn. Trong khi đó, theo Chủ tịch UBND huyện Quang Bình  Triệu Tài Phong, thì "lỗi ở khâu bàn giao, giao trách nhiệm là chủ yếu. Nhất là những dự án từ tỉnh, Trung ương. Các chủ đầu tư nói trên xây xong thì ra về, không bàn giao, hoặc bàn giao trách nhiệm không rõ ràng cho nên xã, huyện không dám tự ý sửa chữa".