Nhà lưu trú công nhân ở TP Hồ Chí Minh

Nhà ở khang trang, giá rẻ

Ngày đầu Xuân Giáp Ngọ 2014, chúng tôi ghé thăm khu NLTCN tại Khu công nghiệp (KCN) Hiệp Phước, huyện Nhà Bè, TP Hồ Chí Minh. Hiện ra trước mắt chúng tôi là hai tòa nhà cao tầng mới xây dựng khang trang, sạch sẽ với đầy đủ hệ thống hạ tầng giao thông và hạ tầng xã hội. Đây là khu nhà do Công ty cổ phần KCN Hiệp Phước làm chủ đầu tư với số vốn hơn 50 tỷ đồng, gồm hai block nhà cao tầng quy mô một trệt, một lửng, bốn lầu, có tổng cộng 133 phòng với khả năng tiếp nhận và phục vụ hơn 1.100 chuyên gia và người lao động. Diện tích các phòng khá đa dạng, từ 25 đến 120 m2 . Với giá thuê chỉ từ 200 đến 250 nghìn đồng/người/tháng, nhưng các phòng đều được trang bị đầy đủ tiện nghi như: giường, tủ, quạt, hệ thống điện thoại, in-tơ-nét, truyền hình cáp được cung cấp miễn phí... Ngoài ra, các công nhân còn được hưởng các tiện ích như: căng-tin, nhà giữ xe, nhà sinh hoạt cộng đồng, thư viện, phòng phát thanh, máy thanh toán tiền điện, nước... Đặc biệt, trong cụm NLTCN này, chủ đầu tư đã dành toàn bộ mặt bằng tầng trệt (khoảng 700 m 2 ) để làm nhà giữ trẻ cho các gia đình công nhân trong KCN.Với khả năng thu nhận 150 trẻ, nhà trẻ này đã được bàn giao cho Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Nhà Bè quản lý, khai thác từ tháng 8-2012 nhằm phục vụ nhu cầu gửi con của người lao động đang làm việc tại KCN Hiệp Phước.

Nhà lưu trú công nhân tại KCN Hiệp Phước, huyện Nhà Bè,TP Hồ Chí Minh. Ảnh: NHƯ LỊCH.

Theo anh Nguyễn Văn Hải, công nhân của một DN ở KCN Hiệp Phước, trước đây, vợ chồng anh phải thuê nhà ở ngoài, ít nhất cũng phải tốn từ 1,5 đến hai triệu đồng/tháng, nhưng phòng trọ lại nhỏ hẹp... Từ ngày dọn về khu nhà lưu trú, anh chị thuê một phòng ở tầng 3 chỉ mất 800 nghìn đồng/tháng. Con của vợ chồng anh còn được gửi ngay tại trường mầm non dưới tầng trệt tòa nhà, vừa yên tâm lại tiện đưa đón.

Tương tự, khi đến thăm dãy NLTCN cao sáu tầng tại Công ty TNHH Nissei Electric Việt Nam (Khu chế xuất Linh Trung 1, quận Thủ Đức), chúng tôi khá bất ngờ về tiện nghi dành cho công nhân. Khu nhà đáp ứng được chỗ ở cho khoảng 2.000 người. Ngoài phòng ốc sạch sẽ, thoáng mát, tại đây còn có phòng đọc sách, ka-ra-ô-kê, phòng tập thể dục thẩm mỹ, khu vực tư vấn sức khỏe, tâm sinh lý cho công nhân... Tất cả các dịch vụ này đều miễn phí. Công nhân Lê Thị Thu Thủy cho biết, mỗi tháng chị chỉ phải đóng 20 nghìn đồng tiền điện nước, cơm ở căng-tin rất ngon nhưng chỉ có 13 nghìn đồng/suất và được sử dụng miễn phí tất cả các dịch vụ còn lại.

Hiện nhiều công ty khác trên địa bàn TP Hồ Chí Minh cũng đã xây dựng những cao ốc khang trang với hàng nghìn chỗ ở cho công nhân như: Công ty Trường Thịnh gần KCN Bình Chiểu; Công ty TNHH Công nghiệp Đức Bổn - Khu chế xuất (KCX) Tân Thuận; Công ty cổ phần XK thực phẩm Vạn Đức (KCN Vĩnh Lộc)... Giám đốc Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh Trần Trọng Tuấn cho biết, tính đến nay, thành phố đã xây dựng 1.492.078 m 2 sàn NLTCN, đáp ứng khoảng 461.200 chỗ ở. Trong đó, Nhà nước và DN đầu tư xây dựng 235.083 m 2 , đáp ứng 40.400 chỗ ở; phần còn lại xã hội hóa đầu tư xây dựng từ các hộ gia đình, cá nhân đạt khoảng 30% so kế hoạch đến năm 2015 là 800 nghìn m 2sàn. Riêng năm 2013, TP Hồ Chí Minh đã hoàn thành hai dự án NLTCN.Một dự án tại xã Tân Nhựt, huyện Bình Chánh có diện tích sàn xây dựng là 16.626 m 2 , đáp ứng khoảng 1.457 chỗ ở. Dự án còn lại nằm tại KCX Linh Trung, quận Thủ Đức, có diện tích sàn xây dựng hơn 18 nghìn m 2 , đáp ứng 2.500 chỗ ở. Cũng trong năm 2013, thành phố đã chấp thuận chuyển một dự án nhà ở cho học viên sau cai nghiện được xây dựng từ năm 2008 sang làm NLTCN Cụm công nghiệp Nhị Xuân thuê với diện tích sàn xây dựng 13.695 m 2 , đáp ứng khoảng 1.300 chỗ ở cho công nhân.

Cũng theo ông Tuấn, để đáp ứng thêm chỗ ở cho công nhân, trong năm 2014, thành phố sẽ triển khai xây dựng mới các công trình như: Dự án NLTCN KCN Tân Thới Hiệp và KCX Linh Trung II; dự án NLTCN giai đoạn 2 tại KCX Tân Thuận và các KCN mới (Tân Phú Trung, Đông Nam, An Hạ)...

Còn nhiều khó khăn, vướng mắc

Dù đã có nhiều cố gắng thực hiện chương trình xây dựng NLTCN, nhưng số lượng căn hộ cũng chỉ như "muối bỏ bể" đối với một thành phố có nhiều KCN, KCX.Theo Ban Quản lý các KCN, KCX thành phố Hồ Chí Minh, hiện trên địa bàn thành phố có 15 KCN, KCX đang hoạt động, thu hút khoảng 250 nghìn lao động, trong đó có đến 70% số người lao động có nhu cầu bức thiết về nhà ở. Dự báo đến năm 2015, số lượng công nhân trong các KCN sẽ tăng đến khoảng 500 nghìn người. Tuy nhiên, theo phê duyệt về xây dựng NLTCN của UBND thành phố, đến năm 2015 chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu chỗ ở của công nhân.

Giám đốc chăm sóc khách hàng Công ty cổ phần KCN Hiệp Phước Trần Thị Kim Tuyến cho biết, các DN rất thiết tha được chăm lo đời sống, nơi ăn, chốn ở cho công nhân. Tuy nhiên, các DN hiện vẫn đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong việc xây dựng NLTCN, rất cần sớm được giải quyết, tháo gỡ. Về quỹ đất và các nguồn vốn, mặc dù Nhà nước có chủ trương giao đất, miễn, giảm thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế thu nhập DN, đồng thời hỗ trợ lãi vay, nhưng việc tiếp cận và huy động tài chính từ các quỹ đầu tư, ngân hàng để xây dựng các dự án phi thương mại kiểu này thường không đơn giản, không mang tính dài hơi. Trong khi đó, chủ đầu tư có đất, được miễn tiền sử dụng đất lại không được thế chấp tài sản để vay vốn ngân hàng và triển khai dự án. Thêm nữa, nhà ở cho công nhân chỉ được phép cho thuê, lưu trú, không cho mua bán, thay đổi mục đích kinh doanh..., cho nên khả năng thu hồi vốn rất chậm, tối thiểu là phải 20 năm. Thế nhưng, thực tế thời hạn vay tối đa đối với những dự án này chỉ thường từ bảy đến 10 năm. Mặt khác, để chứng minh với ngân hàng về thời gian thu hồi vốn và tính khả thi của dự án NLTCN thì chủ đầu tư lại không thể thực hiện được.

Với giá thuê chỉ 200 đến 250 nghìn đồng/người/tháng, công nhân có chỗ ở tại nhà lưu trú công nhân KCN Hiệp Phước (Nhà Bè, TP Hồ Chí Minh).

Theo chủ trương của Chính phủ (tại Quyết định số 66/2009/QĐ-TTg ngày 24-4-2009), thì chủ đầu tư các dự án nhà ở công nhân KCN được hưởng các cơ chế ưu đãi đầu tư như được áp dụng thuế suất ưu đãi thuế GTGT ở mức cao nhất (thuế suất 0%), được giảm 50% mức thuế suất thuế GTGT... Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, cơ chế ưu đãi đầu tư không còn hiệu lực nữa, các công ty đầu tư, kinh doanh hạ tầng và công nhân (thuê phòng tại nhà lưu trú) vẫn phải đóng thuế suất thuế GTGT là 10%... dẫn đến DN gặp nhiều khó khăn.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, quy định về giá thuê NLTCN cũng đang gặp nhiều bất cập và đây cũng là nguyên nhân khiến nhiều nhà lưu trú đã xây khang trang, sạch đẹp nhưng vẫn thu hút ít công nhân thuê. Theo Thông tư 15/2009/TT-BXD ngày 30-6-2009 của Bộ Xây dựng, hướng dẫn phương pháp xác định giá cho thuê nhà ở sinh viên, nhà ở công nhân, nhà ở cho người có thu nhập thấp và giá bán, giá thuê mua nhà ở cho người có thu nhập thấp thuộc các dự án do các thành phần kinh tế tham gia đầu tư, thì việc "tính đúng, tính đủ" các chi phí cần thiết để bảo toàn vốn đầu tư, bảo đảm thu hồi vốn đầu tư xây dựng, kể cả lãi vay (nếu có); chi phí quản lý, vận hành trong quá trình sử dụng, chi phí bảo trì nhà ở...ước tính giá cho thuê 1 m 2 là 269.715 đồng/tháng. Với giá thuê này nhân với diện tích sử dụng của từng căn hộ, thì thu nhập của người công nhân sẽ không chi trả nổi. Mặt khác, nếu không tính đúng, tính đủ giá thuê thì chủ đầu tư cũng không có nguồn vốn để tái đầu tư, khấu hao, duy tu sửa chữa và duy trì bộ máy quản lý.

Nltcn phục vụ nhu cầu chỗ ở ổn định cho công nhân, là loại dự án phi thương mại, hiện tại nguồn thu từ hoạt động cho thuê NLTCN không đủ bù chi. Do vậy, nhiều DN đã thuê và tự tìm kiếm quỹ đất ngoài KCN, KCX để xây nhà ở công nhân cần được hưởng các chính sách ưu đãi của Chính phủ. Đây là việc cần sự điều chỉnh kịp thời, bảo đảm công bằng và khuyến khích DN tham gia tích cực hơn, cùng Nhà nước chăm lo nhà ở xã hội.