Chúng tôi có mặt tại trường THPT chuyên mang tên nhà chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu (Nghệ An) khi cơn bão số 5 vừa tan. Thầy Hiệu trưởng Đậu Văn Mùi cho biết, trải qua 32 khóa đào tạo, học sinh dự thi khối A vào đại học của nhà trường thường xuyên đỗ tỷ lệ 95 – 100%, năm, sáu năm trở lại đây đội tuyển học sinh giỏi Quốc gia trường Phan Bội Châu luôn được xếp tốp đầu cả nước ; trong đó có một số em được thứ hạng cao trong các kỳ thi quốc tế.
Vẫn còn những khó khăn như thiếu phòng học bộ môn, khu nhà nội trú cho học sinh ở xa sang năm học 2008 – 2009 mới hoàn thiện, có tổ chuyên môn hẫng hụt cán bộ, giáo viên nhưng nhà trường đã tìm cách khắc phục, duy trì phong trào “dạy tốt, học tốt”; giữ vững danh hiệu đơn vị xuất sắc nhiều năm của ngành giáo dục và đào tạo Nghệ An.
Trường có một đội ngũ giáo viên được đào tạo cơ bản và khá đồng đều về chất lượng, với 48 thạc sĩ, hiện hai người đang làm nghiên cứu sinh và 11 giáo viên khác đang học cao học.
Thầy Nguyễn Viết Chí, nhóm trưởng môn hóa học nói, sau hơn 20 năm công tác ở miền núi, khi được phân công về dạy trường chuyên của tỉnh thầy cảm thấy vinh dự song cũng xác định trách nhiệm nặng nề. Ngoài giảng dạy trên lớp, giáo viên phải đầu tư nhiều thời gian tìm tòi tài liệu, đọc và nghiên cứu để bồi bổ thêm kiến thức.
Thầy Chí nói, điều quan trọng là trong giờ học, các thầy cô phải tạo được hưng phấn cho học trò, coi các em như những người bạn, cùng trao đổi bàn luận đểtừ đó khơi dậy niềm say mê, tự học của học sinh.
Sáu năm qua, thầy Nguyễn Viết Chí có hàng chục học sinh giỏi cấp quốc gia, trong đó đáng chú ý có hai trường hợp đạt giải nhất môn hóa toàn quốc là Trần Xuân Lĩnh (năm 2002), Lê Kim Dung (năm 2005); cũng năm 2002, học sinh Đào Thanh Hải của trường đạt Huy chương bạc hóa học quốc tế tại Hà Lan (hiện đang du học tại Nhật Bản).
Cô giáo Nguyễn Thị Tỵ, tổ trưởng tổ văn của nhà trường, người tham gia Hội đồng thẩm định về chương trình sách giáo khoa ngữ văn từ năm 2002 – 2006, tâm sự: dạy văn thời nay, nếu chỉ quanh quẩn trong tác phẩm sẽ gây cho học trò sự nhàm chán, mà phải thông qua sự phân tích, bình giảng hình tượng thơ, số phận nhân vật trong tác phẩm văn xuôi, từ đó so sánh, đối chiếu với thực tế cuộc sống.
Ngoài giờ lên lớp, hàng năm tổ Văn vẫn tổ chức cho giáo viên và học sinh đi tham quan các di tích văn hóa, danh lam thắng cảnh như viếng mộ bà Hoàng Thị Loan (thân mẫu Bác Hồ), thăm khu lưu niệm đại thi hào Nguyễn Du, bảo tàng Phan Bội Châu, ngã ba Đồng Lộc,... Nghĩa là phải sử dụng kiến thức đời sống văn hóa, xã hội đưa vào bài giảng mới có thể tạo nên tính sinh động, đa chiều, trên cơ sở đó khơi gợi cảm xúc cho học trò đối với văn học. Nhờ vậy, trong bối cảnh nhiều nơi học trò chán học môn văn, thì đội tuyển học sinh giỏi văn của trường Phan Bội Châu hầu như năm nào cũng đoạt giải quốc gia, trong đó đáng chú ý trường hợp Dương Bích Diệp giành giải nhất (năm 2005), hai em khác là Phạm Thị Hiền và Nguyễn Hồng Ngọc được giải nhì (năm 2006).
Thầy tâm huyết với nghề, không ngừng tự đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ và thể hiện trách nhiệm, tình thương đối với trò, đó là nét chung của đội ngũ cán bộ giáo viên trường THPT chuyên Phan Bội Châu trong sự nghiệp trồng người. Hàng chục thầy, cô giáo có nhiều đóng góp trong việc đào luyện nhân tài cho đất nước (với hàng trăm giải quốc gia và quốc tế) như Đinh Văn Thông, Trần Văn Bỉnh, Nguyễn Văn Kiên, Lê Thái Phong, Phan Huy Tĩnh, Trần Thúc Toàn,... đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú, Huân chương lao động, giải thưởng toán học Lê Văn Thiêm.
Tiếp bước các thế hệ đi trước, nhiều học sinh cũ của nhà trường nay lại trở về đứng trên bục giảng như các giáo viên trẻ Nguyễn Kim Chi, Lê Văn An, Hồ Điện Biên, Nguyễn Giang Chi, Tô Hải Hà,...
| Thầy Trần Văn Nga (người đứng) dạy môn Vật lý hướng dẫn học sinh Nguyễn Tất Nghĩa là học sinh đoạt HCV Vật lý quốc tế tại Iran năm 2007. |
Đặc biệt thầy giáo Trần Văn Nga, mới về trường bảy năm nhưng đã có hai học sinh dự thi học sinh giỏi vật lý quốc tế, trong đó em Nguyễn Tất Nghĩa đang học lớp 11 (năm học 2006 – 2007) giành huy chương vàng (lần đầu tiên của cả nước) về vật lý tổ chức tại Iran.
Thầy hiệu trưởng Đậu Văn Mùi, đưa ra danh sách khoảng 100 học trò cũ của trường có học vị tiến sĩ hiện đang công tác trong nước và nước ngoài mà nhà trường liệt kê (chưa đầy đủ) trong cuốn kỷ yếu nhân kỷ niệm 30 năm ngày thành lập trường (1974 – 2004). Tôi đọc được những cái tên như PGS. TS quá cố Nguyễn Hữu Đức (nguyên Hiệu trưởng Đại học Đà Lạt), Thái Bá Cần (Hiệu phó Đại học kinh tế Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh) và khá nhiều người là học trò cũ của trường Phan Bội Châu là tiến sĩ đang giữ các cương vị khác nhau trong các cơ quan Nhà nước, trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ.
Thầy hiệu trưởng khẳng định: có được những thành quả nói trên, ngoài sự nỗ lực phấn đấu của thầy và trò, phải kể đến sự quan tâm của chính quyền địa phương, các ngành, các cấp và người dân xứ Nghệ. Ngay trong khói lửa của cuộc chiến tranh, UBND tỉnh Nghệ An đã ra quyết định số 1207 (ngày 20 – 8 – 1974) về “thành lập trường cấp 3 nội trú bồi dưỡng học sinh năng khiếu” (sau này là trường chuyên Phan Bội Châu).
Gần đây, cùng với việc mở rộng khuôn viên nhà trường, tạo thêm nơi ở và nâng phụ cấp đứng lớp cho giáo viên lên 70%, địa phương cũng đã có chính sách khuyến học, khuyến tài. Hàng năm, tỉnh dành một khoản ngân sách gần một tỷ đồng để cấp 800 suất học bổng cho trường chuyên (120 nghìn đồng/ suất), những học sinh đạt giải cao trong các kỳ thi quốc gia, quốc tế đều được khen thưởng xứng đáng; chẳng hạn trường hợp em Nguyễn Tất Nghĩa đạt huy chương vàng quốc tế vật lý vừa qua, cũng như thầy Trần Văn Nga (có công bồi dưỡng em) được tỉnh thưởng 30 triệu đồng/ người...
Với số lượng 33 lớp, gồm 11 môn chuyên và đội ngũ giáo viên có chuyên môn vững (gần 30 người là chiến sĩ thi đua, giáo viên giỏi cấp tỉnh), hàng năm có hơn 90% số học sinh tốt nghiệp cuối cấp thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng, tập thể thầy và trò trường Phan Bội Châu (Nghệ An) tự hào là một điểm sáng trong hệ thống trường chuyên của cả nước, cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng cho sự nghiệp CNH, HĐH nước nhà.
