Chiến dịch rà phá bom mìn không chỉ dừng lại ở việc loại bỏ các loại vũ khí gây cháy nổ này mà còn bao gồm những nỗ lực nhằm bảo đảm an toàn cho các yếu tố con người, giúp đỡ các nạn nhân ổn định lại cuộc sống, cũng như đề xuất những phương thức, cách thức thúc đẩy sự ổn định và phát triển bền vững.
Mục tiêu của các hoạt động rà phá bom mìn là định vị và kiểm tra các thiết bị nổ còn sót lại sau các cuộc chiến nhằm giảm thiểu các mối nguy hại để người dân có thể yên tâm sinh sống, kinh doanh và sản xuất.
Ngày 4-4 hằng năm được chọn là Ngày Thế giới phòng chống bom mìn, hay còn gọi là Ngày quốc tế nâng cao nhận thức về bom mìn, với hàng loạt các sự kiện, hoạt động được các cơ quan trực thuộc Liên hợp quốc (LHQ), các văn phòng thường trú tại Bangkok, Geneva, Nairobi và New York tổ chức khắp nơi trên thế giới. Ngày 4-4 như một lời cam kết của LHQ trong các nỗ lực vì một thế giới không có bất kỳ mối đe dọa nào về bom mìn và tàn dư của chất nổ chiến tranh.
Tác động của bom mìn và các thiết bị nổ
Bom mìn chưa nổ và tàn dư của chất nổ sau chiến tranh đã gây ra hàng ngàn trường hợp bị thương và tử vong mỗi năm. Ngoài những mất mát về con người, các hoạt động sinh hoạt và học tập cũng bị ảnh hưởng không nhỏ: đường xá bị phá hủy, trẻ em chẳng thể tới trường, người nông dân buộc phải tạm hoãn các hoạt động canh tác, sản xuất,...
Các vụ nổ bom mìn đã vô tình cản trở sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực, ảnh hưởng tiêu cực tới sinh kế của người dân. Hơn nữa, việc tái thiết cuộc sống sau mỗi cuộc chiến là điều tập trung cần làm hàng đầu, nhưng kế hoạch này có thể sẽ bị cản trở bởi những vụ nổ bom mìn không mong muốn.
Thậm chí, các thiết bị nổ chiến tranh này cũng đe dọa tới các điều kiện an ninh cần thiết để triển khai các hoạt động gìn giữ hòa bình và các chương trình nhân đạo.
Bom mìn là mối nguy hại với bất cứ ai, dù là người lính sa trường hay em nhỏ. Dù chiến tranh đã kết thúc nhưng sự tồn tại của các thiết bị nổ chiến đấu vẫn còn đó và sẽ còn gây ra hàng loạt những mất mát thương tâm.
Các chiến dịch loại bỏ bom mìn của LHQ
Được thành lập vào năm 1997, Trung tâm phòng chống bom mìn của LHQ phối hợp các cơ quan chức năng thành viên khác để tiến hành các hoạt động rà phá, loại bỏ bom mìn và các thiết bị nổ, cũng như các chương trình giảm thiểu tác hại của chúng tới cuộc sống con người.
Các chiến dịch phòng chống và rà phá bom mìn của LHQ đã cứu sống người dân sinh sống trong các khu vực xảy ra xung đột như Sudan, Nam Sudan, Afghanistan, Colombia, Côte d'Ivoire, Haiti, Iraq, Lebanon, Libya, Mali, Palestine, CH Trung Phi, CHDC Congo,... cũng như thúc đẩy sinh kế cho họ vì một cuộc sống ổn định và bền vững.
Phụ nữ trong công tác loại bỏ bom mìn
Phụ nữ cũng đóng góp một phần không nhỏ trong các công tác phòng chống và rà phá bom mìn: từ các hoạt động kiểm tra, rà soát khu vực cho tới các chiến dịch loại bỏ bom mìn; từ các chương trình giáo dục, tuyên truyền, nâng cao nhận thức về các rủi ro hậu chiến tranh cho tới những đề xuất, sáng kiến nhằm phát triển khu vực bị ảnh hưởng bởi bom mìn.
Nữ giới chiếm 30% nhân lực của các hoạt động phòng chống, rà phá và loại bỏ bom mìn của LHQ tại các địa phương và 63% tổng số cán bộ, nhân viên đang công tác tại trụ sở LHQ.
Công ước quốc tế
Các hoạt động rà phá và loại bỏ bom mìn, chất nổ chiến đấu được tiến hành trong khuôn khổ của luật nhân đạo quốc tế, bao gồm Công ước quốc tế về cấm sử dụng, tàng trữ, sản xuất và chuyển giao các loại chất nổ nguy hại tới con người và về việc phá hủy các loại vũ khí này, Công ước về bom chùm, Công ước về một số vũ khí thông thường và và Công ước quốc tế về quyền của người khuyết tật.
Thiết lập quan hệ đối tác
Trung tâm phòng chống bom mìn của LHQ phụ trách quản lý Quỹ tự nguyện quyên góp của LHQ về hỗ trợ các hoạt động loại bỏ chất nổ, được thành lập năm 1994 bởi các quốc gia thành viên LHQ. Ngày nay, Trung tâm cũng đã thiết lập thêm nhiều quan hệ hợp tác mới với những đối tác truyền thống và phi truyền thống, đặc biệt trong đó phải kể tới những công ty, doanh nghiệp tư nhân.
