Ngày 13/5/2022, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an tỉnh Lâm Đồng đã xử phạt Nguyễn Thị Thương (sinh năm 1975) và ông Nguyễn Chu Truyền (sinh năm 1948) trú tại phường 1, thành phố Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng về hành vi phát tán thông tin sai sự thật trên không gian mạng. Hai đối tượng trên là thành viên cốt cán, thành lập, điều hành nhóm tự xưng “Trừ quỷ Bảo Lộc”. Điều đáng nói là trong bối cảnh dịch Covid-19 vẫn tiềm ẩn những diễn biến phức tạp, khó lường, nhóm người này đã lên mạng xã hội rêu rao rằng: “Dịch Covid-19 này không phải là một cơn dịch thiên nhiên là do ma quỷ xen vào…
Việc tiêm vắc-xin phòng Covid-19 là để đưa các mầm bệnh khác vào cơ thể, làm phân hủy hệ gene của con người…”. Không chỉ tuyên truyền sai sự thật về dịch bệnh, thời điểm nhiều địa phương phải thực hiện giãn cách xã hội để phòng, chống Covid-19, nhóm “Trừ quỷ Bảo Lộc” đã nhận chữa bệnh cho cả những người mắc Covid-19 bằng cái được gọi là “nguồn thánh thiêng” nhưng thực chất là nước giếng đóng chai, và tuyên truyền rằng đó là “nước Chúa” cho xuống để rửa sạch và tiêu diệt vi-rút trong không khí. Đồng thời các thành viên của nhóm thường xuyên đăng tải, tán phát nhiều thông tin, video trên mạng xã hội YouTube, Facebook… nhằm lôi kéo nhiều người tham gia. Đến nay nhóm đưa lên mạng xã hội hàng trăm video clip với nội dung không đúng sự thật để tuyên truyền “giáo lý”, “chữa bệnh online”,…
Linh mục Hoàng Văn Chính, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam, Chủ tịch Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam tỉnh Lâm Đồng cho biết, trước những biểu hiện không lành mạnh của nhóm “Trừ quỷ Bảo Lộc”, Tòa Giám mục Giáo phận Đà Lạt đã sớm thực hiện các biện pháp kiên trì vận động, tuy nhiên hai thành viên cốt cán của nhóm là ông Nguyễn Chu Truyền và Nguyễn Thị Thương vẫn không tiếp thu.
Bởi vậy, linh mục Hoàng Văn Chính cho rằng đã đến lúc phải có những biện pháp xử lý theo giáo luật. Ngày 30/5/2022 Ủy ban Giáo lý đức tin thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam đã phát đi thông báo nhắc nhở cộng đồng giáo dân cảnh giác trước những hoạt động ngày càng lan rộng của nhóm “Trừ quỷ Bảo Lộc”, trong đó cho biết hoạt động của nhóm “xúc phạm nặng nề đến đức tin Công giáo”, “thực hiện những hành vi mang tính mê tín và ma thuật, không phù hợp với giáo lý và thực hành của Hội thánh Công giáo”, “gây tổn hại đến sự hiệp nhất của đoàn chiên chúa (tức cộng đồng giáo dân- PV) ở Giáo phận Đà Lạt”; đồng thời kêu gọi cộng đồng “tránh xa những thực hành của nhóm Trừ quỷ Bảo Lộc” và những thông tin đến từ nhóm này.
Những sai phạm của nhóm “Trừ quỷ Bảo Lộc” đã được chính quyền địa phương và cơ quan chức năng nghiêm khắc xử phạt theo quy định của pháp luật. Như ngày 10/9/2021, trước hành vi “chữa bệnh online” cho các bệnh nhân Covid-19 của ông Nguyễn Chu Truyền cùng nhóm “Trừ quỷ Bảo Lộc”, đoàn kiểm tra liên ngành của thành phố Bảo Lộc đã lập biên bản vi phạm hành chính đối với chủ nhà là ông Trần Vũ Lê Thanh Quảng (chồng Nguyễn Thị Thương) về sai phạm chữa bệnh khi chưa có giấy phép hoạt động.
Ngày 17/9/2021, UBND thành phố Bảo Lộc đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính ông Quảng với số tiền 45 triệu đồng. Tuy nhiên thực tế cho thấy đến nay nhóm “Trừ quỷ Bảo Lộc” tiếp tục có những hoạt động tuyên truyền đạo trái phép trên nhiều trang mạng.
Theo đánh giá của Tiến sĩ Phạm Tiến Dũng - Trưởng Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội, môi trường internet và nền tảng mạng xã hội đang là môi trường màu mỡ cho đối tượng xấu hoạt động dưới hình thức tà đạo. Ngày càng nhiều nhóm tà đạo, hoạt động núp bóng tổ chức thiện nguyện, vì sức khỏe cộng đồng, hội nhóm tương trợ nhau… nhưng thực chất là dụ dỗ, tập hợp truyền đạo trái pháp luật.
Các tổ chức này thường không có trụ sở, địa chỉ rõ ràng, người điều hành nhóm thường đăng ký tài khoản qua máy chủ ở nước ngoài để tránh bị truy vết. Cách thức hoạt động phổ biến của các đối tượng là sử dụng các nền tảng trực tuyến như facebook, zalo, telegram, messenger, instagram, tiktok, zoom, skype… để lôi kéo người dân tham gia. Đặc biệt, các đối tượng thường hướng tới những người già có nhiều thời gian rảnh rỗi, người trẻ vốn ham thích sự mới lạ và những người mắc các bệnh hiểm nghèo cần chỗ dựa về tinh thần.
Thông thường, hoạt động tôn giáo tại địa phương sẽ do các tổ chức tôn giáo được cấp phép đảm nhiệm, thực hiện dưới sự giám sát, tạo điều kiện của chính quyền sở tại, cơ quan chức năng có thẩm quyền và sự tham gia của người dân. Chính vì vậy các hoạt động tôn giáo trái phép sẽ dễ dàng bị phát hiện và xử lý theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên khi các hành vi tuyên truyền tà đạo diễn ra trên môi trường mạng, việc kiểm soát sẽ khó khăn hơn.
Để dụ dỗ, mua chuộc, lôi kéo người dân tin và nghe theo, các đối tượng thường “tung hỏa mù” bằng việc nói dựa theo các tôn giáo chính thống hoặc đưa ra những khái niệm nghe qua có vẻ mang tính khoa học như: chữa lành tâm hồn; sống lạc quan, chủ động, tích cực; huy động năng lượng vũ trụ, năng lượng gốc, năng lượng trường sinh, chữa bệnh bằng năng lượng, không dùng thuốc…
Bên cạnh đó, những người đứng đầu các tà đạo thường được tô vẽ như một nhân vật đặc biệt, được “đấng bề trên tin tưởng chọn mặt gửi vàng cử xuống trần giới để dẫn dắt chúng sinh”, theo đó họ có “năng lượng siêu nhiên” để có thể giao tiếp được với thần linh, có năng lượng phi phàm như khả năng chữa bách bệnh, kể cả những bệnh hiểm nghèo bằng cách truyền năng lượng qua… mạng hoặc phù chú!
Lợi dụng bối cảnh dịch bệnh kéo dài khiến nhiều người phải làm việc chủ yếu qua mạng internet, các tà đạo biến tướng nhanh chóng khuếch trương thanh thế, thực hiện mọi chiêu thức thu hút “con nhang đệ tử”. Họ thường xuyên tổ chức các buổi livestream, hội thảo trực tuyến để tuyên truyền giáo lý với những lời lẽ đường mật khiến nhiều người dễ bị mê hoặc, dẫn dụ. Chưa kể với lực lượng “quân xanh” đông đảo tạo hiệu ứng đám đông, khiến những người mới tham gia dễ bị tác động tâm lý, vội vàng tin và nghe theo những gì chúng tuyên truyền.
Từ các buổi sinh hoạt mở, miễn phí để chiêu mộ thành viên, các tổ chức sinh hoạt tôn giáo bất hợp pháp rút dần vào hoạt động bí mật, với các nhóm đã được chúng kiểm soát chặt chẽ. Người tham gia phải cam kết tuyệt đối trung thành, có trách nhiệm đóng góp kinh phí dưới danh nghĩa làm từ thiện, mua tài liệu, thực phẩm dưỡng sinh,… Các hoạt động tà đạo biến tướng trên mạng không chỉ gây thiệt hại về kinh tế đối với người nhẹ dạ tham gia, mà còn tuyên truyền luận điệu phản khoa học, xúc phạm đến các tôn giáo chân chính, dẫn dắt khiến người tham gia u mê, thậm chí dẫn đến các hành vi đi ngược với đạo đức, thuần phong mỹ tục như: đập bỏ bát hương, tự cho mình được chúa trời sinh ra nên đối xử tệ bạc với cha mẹ, có bệnh nặng không chữa trị mà chỉ tin, nghe theo việc cúng bái phản khoa học…
Nguy hiểm hơn, một số tổ chức phản động lợi dụng sự tự do của mạng xã hội, đã lập ra các hội nhóm mang danh nghĩa sinh hoạt tôn giáo nhưng thực chất là tuyên truyền gây chia rẽ vùng miền, công kích, xuyên tạc chủ trương đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, chống phá chế độ.
Tháng 9/2021, Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội đã phát đi khuyến cáo đề nghị người dân cần cảnh giác với sự nở rộ các hình thức biến tướng của tà đạo trên mạng xã hội làm vỏ bọc lừa đảo, kiếm tiền trên sự kém hiểu biết của một số người dân. Đây cũng là vấn đề mà nhiều địa phương đang phải đối mặt giải quyết. Như tại Bình Định, các hình thức sinh hoạt tôn giáo trá hình trên không gian mạng đang có nhiều biến tướng phức tạp, nguy hiểm.
Đáng chú ý là hình thức sinh hoạt tôn giáo với nhóm nhỏ, thực hiện trong quy mô gia đình, giữa các nhóm có sự liên kết chặt chẽ do người điều hành tổ chức dẫn dắt, giám sát thông qua mạng xã hội. Đây cũng là cách mà các tà đạo thâm nhập đến từng cụm dân cư, khu phố, âm mưu “biến gia thành tự”, tiềm ẩn nhiều hiểm họa. Thực trạng trên là rất đáng báo động, đòi hỏi cần có những biện pháp chấn chỉnh kịp thời.
Việt Nam luôn coi trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mỗi người dân; nỗ lực bảo đảm các tôn giáo được hoạt động bình thường trong khuôn khổ pháp luật. Các cá nhân có quyền theo hoặc không theo tôn giáo; không phân biệt đối xử vì lý do tôn giáo, tín ngưỡng; hoạt động của các tổ chức tôn giáo được bảo hộ bằng pháp luật. Đồng thời pháp luật Việt Nam cũng quy định không ai được xâm phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để vi phạm pháp luật.
Hiện nay chính quyền các cấp cũng như cơ quan chức năng có liên quan đang tích cực đẩy mạnh tuyên truyền cộng đồng thực hành tín ngưỡng, tôn giáo đúng pháp luật; thường xuyên rà soát, phát hiện, xử lý nghiêm hoạt động tôn giáo trái phép, gây mất an ninh trật tự xã hội, đặc biệt là trên không gian mạng. Tuy nhiên, công tác này chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi có sự hợp tác của cộng đồng. Bởi vậy về phía người dân, để thực hành tín ngưỡng, tôn giáo lành mạnh, trong khuôn khổ pháp luật, nên lựa chọn tham gia các tôn giáo, tín ngưỡng hợp pháp, thận trọng, tỉnh táo trước hiện tượng tôn giáo mới, không để bị dụ dỗ, lôi kéo vào các hoạt động tâm linh mờ ám, phi pháp, nhất là khi tham gia mạng xã hội.
Các cá nhân cần tạo lập đời sống văn hóa lành mạnh, sống hướng thiện, nhận thức đúng đắn về các sinh hoạt tâm linh, tôn giáo, cộng đồng tăng cường kết nối, tương trợ nhau,… nhờ vậy sẽ hình thành khả năng tự đề kháng trước hoạt động núp bóng tôn giáo, phản văn hóa, đi ngược thuần phong mỹ tục cũng như quy định của pháp luật.
