Nhận thức và hiểu biết pháp luật liên quan đến công tác cấp phép xây dựng của các chủ đầu tư và cán bộ công chức thực hiện công tác cấp phép xây dựng chưa đầy đủ, cho nên khi thực hiện còn lúng túng hoặc thực hiện không đúng theo quy định. Công tác quy hoạch xây dựng chưa đáp ứng được yêu cầu đầu tư, quy hoạch chi tiết xây dựng còn thiếu dẫn đến phải thỏa thuận nhiều, quy hoạch đã được duyệt nhưng chưa công bố công khai theo quy định, sự phối hợp giữa cơ quan cấp phép xây dựng và cơ quan phê duyệt quy hoạch chưa tốt dẫn đến tình trạng cơ quan cấp phép không có đầy đủ thông tin để xem xét, lại phải hỏi cơ quan quản lý quy hoạch và các cơ quan liên quan nên mất rất nhiều thời gian. Bên cạnh đó, yếu tố nhũng nhiễu, gây khó dễ để trục lợi cá nhân không phải là không có. Trên thực tế, có nơi như ở quận 4 đã từng thực hiện thí điểm đơn giản hóa thủ tục cấp phép xây dựng cho những trường hợp xây sửa đơn giản, kiểu như chấp thuận cho người dân thay sàn gỗ thành sàn vật liệu hỗn hợp (bán kiên cố) mà không cần phải xin phép xây dựng. Chủ đầu tư phải làm cam kết chỉ thay đổi sàn gỗ hiện trạng bằng sàn bán kiên cố, không làm tăng quy mô số tầng, không tăng diện tích sử dụng, không xây dựng mới công trình. Quận cũng thực hiện việc miễn giấy phép xây dựng cho người dân thuộc diện bị giải tỏa một phần căn nhà do giải phóng mặt bằng, nâng cấp đô thị. Thay vào đó, quận sẽ cấp văn bản cung cấp thông tin xây dựng, trong đó nêu rõ nhà được xây sửa cụ thể ra sao, quy mô bao nhiêu tầng… nhằm đơn giản hóa thủ tục xin phép xây dựng. Tuy nhiên, khi áp dụng vào thực tế, không ít trường hợp đã lợi dụng để vi phạm, như tháo dỡ nhà, xây dựng mới, bít tầng, xây sàn bê-tông cốt thép, xây thêm ban công, làm tăng diện tích sử dụng… Hơn nữa, việc ra văn bản thay thế lại không phù hợp quy định pháp luật. Thế là việc cấp phép xây dựng cho những sửa chữa nhỏ lại trở về với đầy đủ công đoạn, thủ tục nhiêu khê như ban đầu.
Do đó, đơn giản hóa thủ tục cấp phép xây dựng vẫn đang là một yêu cầu bức thiết đặt ra trong cuộc sống. Để làm được việc này, cần cải tiến quy trình giải quyết theo hướng liên thông, rõ ràng, minh bạch và công khai để tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp trong việc xin cấp giấy phép xây dựng; đồng thời kiểm tra, phát hiện xử lý kịp thời những biểu hiện nhũng nhiễu, tiêu cực của các cán bộ công chức. Trước hết là phải áp dụng chặt chẽ quy trình giải quyết hồ sơ bảo đảm theo quy định. Đi cùng với đó, các cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng phải thường xuyên niêm yết công khai các quy định pháp luật, quy trình và thủ tục trong công tác cấp giấy phép xây dựng để nhà đầu tư và người dân dễ dàng tiếp cận, thực hiện theo đúng quy định. Tránh phải bổ sung, chỉnh sửa nhiều lần. Tổ chức những lớp bồi dưỡng, tập huấn chuyên sâu về kỹ năng, nghiệp vụ trong công tác cấp giấy phép xây dựng và quản lý xây dựng theo giấy phép cho các cán bộ, công chức của quận, huyện, xã, phường, thị trấn, các cơ quan thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng. Về tổng thể, cần đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch chung và quy hoạch chi tiết trên toàn thành phố, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà. Tập trung rà soát và thường xuyên kiểm tra công tác cấp giấy phép xây dựng nhằm thúc đẩy công việc, bảo đảm thời hạn giải quyết theo quy định, phát hiện những khâu trì trệ, ách tắc hoặc những vướng mắc phát sinh để kịp thời chấn chỉnh hay kiến nghị cấp có thẩm quyền giải quyết,… Phải tập trung tiến hành cùng lúc các giải pháp cơ bản đó thì mới có thể tiết kiệm thời gian, chi phí cho cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc xin phép xây dựng.
