Không còn cảnh đói nghèo
Dù đã ở cái tuổi xưa nay hiếm, nhưng già làng Điểu K’Đố (thôn Bù Sa) vẫn đều đặn vác gùi hái măng, thăm lúa mỗi ngày. Chín mươi mùa rẫy đã qua, cũng là ngần ấy thời gian già làng người Mạ nếm trải những khó khăn của mảnh đất phía thượng nguồn. Ngày chưa lập thôn, lập xã, cuộc sống của đồng bào cứ phiêu dạt qua những cánh rừng không tên, lặng lẽ và nhạt nhòa. Hầu như cả buôn đều không biết chữ, những đứa trẻ cứ ngơ ngác như những con thú hoang giữa đại ngàn Đồng Nai Thượng. “Trước đây, cứ đến mùa giáp hạt thì cái đói lại ập về, người dân buôn làng phải chờ chính quyền địa phương cấp gạo cứu trợ từng ngày, buồn lắm…”, Già K’Đố thổ lộ.
Không cam chịu cảnh đói nghèo đeo bám, già K’Đố quyết định lặn lội về xuôi học cách trồng lúa nước của người dân trong huyện, nơi tạo nên thương hiệu “Lúa gạo Cát Tiên”. Sau những thử nghiệm ban đầu trên vùng đất mới, mảnh ruộng lúa nước đầu tiên cho thu hoạch, già K’Đố và gia đình vui lắm. Và niềm vui đã lan tỏa đến từng nếp nhà trong buôn. Bà con các thôn Bù Gia Rá, Bi Nao, Bê Đê… kéo nhau đến tìm hiểu xem “cái lúa nước” nó gieo hạt ngày nào, chăm bón ra sao, bao lâu mới thu hoạch. Gia đình già Điểu K’Đố là một trong sáu hộ đầu tiên được xã chọn trồng thí điểm lúa nước, được Nhà nước hỗ trợ giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và trực tiếp hướng dẫn cách thức canh tác. Năm 2008, sau gần bốn năm làm quen với lúa nước, sáu hộ đầu tiên này đã “ra” khỏi danh sách hộ nghèo của xã. Già K’Đố vui ra mặt, ông bảo: “Ngày trước không có gạo, có lúa, mình phải vào rừng kiếm cái ăn cho cả nhà, vất vả lắm. Giờ mỗi năm thu hoạch hai vụ lúa, nhà mình không còn đói ăn nữa, dân làng mình từ nay được ấm no”.
Có lẽ, chỉ những người từng trải như già K’Đố, Anh hùng Điểu Thị Lôi… mới thấu hiểu được sự khó khăn tận cùng khi lúa nước lên Đồng Nai Thượng. Nhiều năm trước, những hạt giống đầu tiên được bà con mang về và gieo “hồn nhiên” trên vùng đất này, lúa và cỏ dại chen nhau mọc um tùm, bà con đành bỏ cuộc với lúa nước, vì nghĩ rằng vùng đất thượng nguồn “không ưng bụng” loại cây này. Và đến khi kỹ sư nông nghiệp Đào Duy Mai “xuất hiện” trên vùng đất anh hùng, với cương vị Bí thư Đảng ủy xã nhiệm kỳ vừa rồi, cây lúa nước mới thật sự cắm rễ trên mảnh đất này. Những người con đồng bào Mạ, X’Tiêng đã nghĩ về ngày hội “mừng lúa mới”. Trong câu chuyện với Chủ tịch UBND xã Đồng Nai Thượng Nguyễn Văn Tiến, ông thổ lộ: “Bà con gọi là “Mai lúa nước” mà. Nhờ sự quyết tâm của anh Mai, cùng với sự hướng dẫn tận tình, hợp lý về cách trồng lúa nước ngay tại chân ruộng mà bà con đã thực hiện thành công”. Bây giờ, người dân nơi đây đã thành thạo áp dụng khoa học - kỹ thuật vào canh tác lúa nước và ước mơ những vụ mùa no đủ đã thành hiện thực.
Thêm những mùa no đủ
Từng là một trong những địa phương được “liệt” vào danh sách nghèo nhất tỉnh Lâm Đồng, sau hơn mười năm tái thiết, đến nay Đồng Nai Thượng đã cơ bản thoát cảnh nghèo, kể từ ngày mầu xanh lúa nước bước qua huyền thoại, về với vùng đất truyền thống cách mạng này. Bằng nhiều chương trình đầu tư của Nhà nước, Đồng Nai Thượng đã có những chuyển biến rõ nét. Hơn 400 hộ dân ở “vùng đất khó” đã được trao chiếc “cần câu” mới để từng bước phát triển kinh tế.
Tin tưởng về loại cây mới đã “bén rễ” trên cao nguyên Bùxaluxiên, ông K’Lớ (thôn Bù Sa) chia sẻ: “Ngoài cây trồng khác, giờ mỗi năm trồng được hai vụ lúa nước nên gia đình không còn lo cái bụng nữa, cũng không cần nhờ sự trợ cấp của Nhà nước như trước đây”. Không riêng gia đình ông K’Lớ, hàng chục hộ dân ở thôn Bê Đê, Bù Sa, Bi Nao, Bù Gia Rá, Đạ Cọ đã không còn thiếu ăn mùa giáp hạt.
Đồng Nai Thượng, địa danh mà trước đây khi nhắc đến nhiều người không khỏi “giật mình” về cái nghèo, cơ cực cả về kinh tế lẫn đường đi. Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, mảnh đất này là vùng căn cứ quan trọng thuộc chiến khu D. Sau ngày đất nước thống nhất, một lần nữa nhân dân Đồng Nai Thượng lại bắt đầu cuộc chiến chống lại đói nghèo. Và mãi đến năm 1991, trường học đầu tiên được mở, bà con trong xã nô nức đi học xóa mù chữ, đời sống văn hóa tinh thần dần được nâng lên, nhưng đói nghèo còn đeo đẳng mãi.
Giờ đây, bên những triền núi, nơi có nước suối chảy về trên cao nguyên Đồng Nai Thượng, mầu xanh cây lúa đã thay cho mầu cỏ dại. Nhằm chủ động bảo đảm nguồn lương thực, hằng năm chính quyền xã còn tổ chức cho người dân trong vùng khẩn hoang, mở rộng diện tích trồng lúa nước với kinh phí hỗ trợ hàng trăm triệu đồng. Từ con số ít ỏi ban đầu, giờ đây, diện tích lúa nước phía thượng nguồn này đã mở rộng hơn 28 ha, sản lượng khoảng 4,5 tấn/ha. Riêng vụ lúa đông xuân vừa qua cho năng suất hơn 70 tấn, cao hơn hẳn phương pháp trồng lúa rẫy truyền thống của đồng bào nơi đây. “Nhờ lúa nước mà giờ đây bà con đã lo đủ cái ăn, số hộ nghèo giảm xuống còn 17,9%, thu nhập bình quân đầu người năm nay dự kiến đạt 24 triệu đồng”, Chủ tịch UBND xã Đồng Nai Thượng Nguyễn Văn Tiến bộc bạch.
Đến nay, xã Đồng Nai Thượng đã được đầu tư xây dựng hồ chứa nước Bê Đê, đập dâng Bù Sa, đập Đạ Cọ, với nguồn vốn hàng chục tỷ đồng và các công trình này đã phát huy hiệu quả. Phó Bí thư Đảng ủy xã Đồng Nai Thượng Điểu K’Giá cho rằng: “Nhờ triển khai các mô hình kinh tế hiệu quả như trồng cà-phê, cây điều, chăn nuôi, nhất là cây lúa nước… đã làm thay đổi mạnh mẽ diện mạo vùng đất cách mạng xưa”.
Chiều buông. Trên đỉnh cao nhìn xuống, Đồng Nai Thượng bát ngát mầu xanh đại ngàn, mầu non tơ của vụ lúa nước đương thì con gái. Và khi màn đêm buông xuống, ánh điện lưới quốc gia sáng bừng trong mỗi nếp nhà, nhịp chiêng ngân xa lên tận đỉnh núi. Dường như, trong hơi thở đại ngàn Bùxaluxiên, ngày hội “Mừng lúa mới” đã về…
