Lễ hội đình Vằng Khắc Xứ Lạng

Hằng năm vào ngày 5,6-5 (17, 18-4 âm lịch), lễ hội đình Vằng Khắc, thôn Khòn Chả, xã Vân Mộng, huyện Lộc Bình (Lạng Sơn) lại được tổ chức. Lễ hội luôn thu hút đông đảo người dân thập phương trong và ngoài tỉnh về dự. Nhà thơ dân tộc Tày Mã Thế Vinh, năm nay 85 tuổi, là người con của Xứ Lạng, tự hào kể: "Không biết đình Vằng Khắc có từ bao giờ, nhưng từ khi tôi còn nhỏ, được bố mẹ đưa về đây dự hội làng. Đến nay, gia đình tôi, năm nào cũng đưa con cháu về đây dự hội, tế, lễ cầu bình an, sức khỏe, mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu...".

Đình Vằng Khắc nằm ở thôn Khòn Chả bên bờ sông Kỳ Cùng có kiến trúc mang nét riêng của vùng núi Xứ Lạng và mang nét văn hóa chung của đình làng Việt Nam. Đình là một trong những di tích lịch sử thờ thần rắn - tức vị thần sông Kỳ Cùng. Từ bao đời nay, người dân trong vùng quanh năm hương khói thờ tự với niềm tin có thần sông che chở, phù hộ cho dân làng ấm no, hạnh phúc... Theo sắc phong còn lưu giữ, đình được xây dựng vào thời Lê Cảnh Hưng (1740 - 1768) gắn với truyền thuyết về sự tích thần rắn, hiện thân của vị Quan lớn Tuần Tranh, vị thần này giúp dân làng giết thủy quái, thoát khỏi lũ lớn... Chính vì thế, để tưởng nhớ công ơn của thần rắn, dân làng tôn phong rắn làm Thành hoàng và xây dựng nơi thờ tự rắn chính là đình Vằng Khắc ngày nay. Lễ hội chính của đình "Rước thần Sông" thu hút đông đảo người dân quanh vùng đến dự hội. Sáng 5-5, dân làng chuẩn bị lễ vật gồm: xôi, gà, rượu, hoa quả và lợn cả con... mang ra đình khai hội. Sau khi làm lễ, đến 10 giờ, Ban tế lễ khoảng sáu, bảy người cao tuổi có uy tín trong làng cùng đội kèn trống hộ tống ngai kiệu đi ra bờ sông rồi dùng bè di chuyển ra giữa lòng sông Kỳ Cùng, thắp hương cầu khấn thần rắn về dự hội với dân làng và lấy nước ở dưới sông cho vào bình đặt lên ngai của kiệu rước về đình. Nước mang về được đặt trang trọng trên ban thờ của gian chính điện và làm lễ tế cầu mong Thành hoàng phù hộ, che chở cho dân làng bình an, hạnh phúc, mùa màng bội thu... Cùng với phần tế lễ là hội văn hóa thể thao với các trò chơi dân gian truyền thống như: đánh gậy, đánh cờ người, múa sư tử, múa võ. Đêm đến còn có những tiết mục văn nghệ với các làn điệu diễn xướng hát lượn, hát sli, múa dân gian...

Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lạng Sơn Hoàng Văn Páo cho biết: "Tục thờ rắn là nét văn hóa sâu sắc gắn với tín ngưỡng thờ thần sông của người dân xã Vân Mộng nói riêng, đồng bào các dân tộc trong tỉnh nói chung là một trong những nét văn hóa, tín ngưỡng độc đáo của Xứ Lạng...".