Tham dự lễ có nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng và Đại tướng Lê Hồng Anh, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Thường trực Ban Bí thư.
Phát biểu tại buổi lễ, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Kiên Giang Nguyễn Thanh Nhàn nhấn mạnh, Nguyễn Trung Trực, một con người “sanh vi tướng, tử vi thần” với 2 chiến công vang dội tiêu biểu; sử sách lưu danh, người đời ca tụng.
Kiên Giang vinh dự và tự hào khi Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Quyết định số 151/QĐ-BVHTTDL ngày 2/2/2023.
 |
Lãnh đạo tỉnh Kiên Giang tặng hoa tri ân đóng góp của các tổ chức, doanh nghiệp trong việc tổ chức Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực. |
Đây là sự quan tâm của Đảng, Nhà nước về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc và cũng là dịp để mọi người bày tỏ lòng biết ơn về những nỗ lực thầm lặng, bền bỉ của cộng đồng, của các thế hệ nghệ nhân và mỗi người dân trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản, để hôm nay di sản được vinh danh và sẽ tiếp tục tỏa sáng trong dòng chảy lịch sử, văn hóa của dân tộc.
Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực thể hiện tính nhân văn đặc sắc và tính xã hội hóa cao, từ rất lâu đã là một lễ hội của cộng đồng, của nhân dân. Đây cũng chính là yếu tố căn bản quyết định sự thành công của lễ hội.
 |
Tiết mục văn nghệ biểu diễn tại lễ đón nhận Bằng Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia “Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực-thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang”. |
Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực tên thật là Nguyễn Văn Lịch (còn gọi là Quản Chơn, Quản Lịch), sinh năm 1838, tại Bình Nhật, huyện Cửa An, phủ Tân An (nay thuộc xã Bình Đức, huyện Bến Lức, tỉnh Long An) trong một gia đình làm nghề chài lưới. Sinh thời, ông là người rất tinh thông võ nghệ, am hiểu sách thánh hiền, tính tình cương trực, giàu lòng yêu nước.
Khi thực dân Pháp bắt đầu xâm lược nước ta, ông được tuyển chọn vào đội nông binh dưới quyền chỉ huy của Lãnh binh Trương Định. Năm 1861, thực dân Pháp tấn công thành Gia Định lần thứ 2, ông cùng đội nông binh tham gia bảo vệ Kỳ Hòa (Gia Định) dưới trướng Thống đốc Quân Vụ đại thần Nguyễn Tri Phương.
Sau khi thành Gia Định thất thủ lần thứ 2 (tháng 2/1861), ông đã tập hợp những người yêu nước, có ý chí chống giặc ngoại xâm hoạt động kháng Pháp ở vùng Tây Nam Bộ, gây cho thực dân Pháp nhiều tổn thất nặng nề. Tiêu biểu là trận chiến dùng hỏa công đốt cháy và nhấn chìm tiểu pháo hạm Hy vọng (L’Espérance) và tiến công tiêu diệt toàn bộ lính Pháp trú tại đồn Kiên Giang.
 |
Đông đảo người dân về dự lễ đón nhận Bằng Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia “Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực-thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang”, tối 10/10. |
Sau đó quân Pháp đã bắt được ông, đem xử chém tại Rạch Giá lúc ông mới 30 tuổi.
Để tưởng nhớ công lao của người anh hùng xả thân vì nước, người dân đã lén thờ cúng ông tại đình thờ Ông Nam Hải ở xóm chài trên bờ kênh ông Hiển, nay thuộc phường Vĩnh Thanh Vân, thành phố Rạch Giá. Đến năm 1891, đình thần Nam Hải di dời về địa điểm hiện nay.
Hằng năm, tại đình tổ chức lễ cúng giỗ ông vào các ngày 26, 27, 28/8 âm lịch. Dần dần, ngày cúng ông đã trở thành một lễ hội của đình.
Trải qua hơn 155 năm thăng trầm, Đình thần Nguyễn Trung Trực tại thành phố Rạch Giá được nhân dân tôn vinh là đình thờ chính và là nơi tổ chức lễ hội chính hằng năm thu hút đông đảo nhân dân tham dự.
