Làm chủ chế tạo thiết bị cơ khí thủy công

Ðiều kiện để phát triển

Năm 2004, theo sự chỉ định, Viện Nghiên cứu cơ khí đảm nhiệm khâu thiết kế, Tổng công ty Máy và Thiết bị công nghiệp sản xuất thiết bị cơ khí thủy công cho công trình thủy điện Plây Krông. Công việc còn mới mẻ cả về công nghệ và vai trò làm chủ, bởi vì trước đây, toàn bộ việc thiết kế, chế tạo thiết bị cơ khí thủy công đều do nước ngoài thực hiện. Doanh nghiệp cơ khí trong nước có tham gia chỉ là vai trò phụ của người làm thuê.

Theo Ban quản lý Dự án thủy điện Plây Krông, đến nay Tổng công ty Máy và Thiết bị công nghiệp đã chế tạo, cung cấp đúng tiến độ đến chân công trình gần một nghìn tấn thiết bị cơ khí thủy công gồm: khe lưới chắn rác, khe cửa sửa chữa, khe cửa cung, cửa sửa chữa... Những thiết bị này đã được lắp đặt an toàn, chất lượng bảo đảm yêu cầu.

Công ty TNHH Nhà nước một thành viên cơ khí Duyên Hải (Hải Phòng) là một trong bốn đơn vị thành viên của Tổng công ty tham gia chế tạo thiết bị cơ khí thủy công. Tại phân xưởng kết cấu thép, bộ phận chủ lực chế tạo thiết bị của công ty, cán bộ, công nhân đã quen với quy trình công nghệ, đang khẩn trương sản xuất, lắp ghép kết cấu van cung. Quản đốc Nguyễn Văn Huynh cho biết: Ðơn vị được trang bị những thiết bị tự động, như máy đo cắt, bảo đảm độ chính xác cao, trong quá trình sản xuất được sự trợ giúp tận tình của  chuyên gia nước ngoài, nên sản phẩm làm ra bảo đảm chất lượng tuyệt đối. Năm 2004, phân xưởng chế tạo 168 tấn thiết bị góp phần cùng công ty chế tạo, bàn giao 400 tấn thiết bị cơ khí thủy công cho Công trình thủy điện Plây Krông. Năm 2005, phân xưởng chế tạo 340 tấn trong số 440 tấn thiết bị do công ty chế tạo cung cấp cho công trình thủy điện này. Ngoài ra, phân xưởng còn sản xuất 30 tấn thiết bị cơ khí thủy công phục vụ xây dựng công trình thủy điện A Vương.

Lần đầu thực hiện chế tạo thiết bị cơ  khí thủy công, cán bộ, công nhân của phân xưởng sản xuất van cung thứ nhất phải mất thời gian một tháng, sang van thứ hai rút xuống còn 15 ngày, đến van thứ ba còn 12 ngày. Ðiều quan trọng là bảo đảm yêu cầu kỹ thuật từng công đoạn, với những hoạt động kiểm tra, giám sát nghiêm ngặt, sử dụng thiết bị hỗ trợ kiểm định như máy siêu âm, máy đo kinh vĩ. Qua thực tế sản xuất, cán bộ, công nhân tích lũy được nhiều kinh nghiệm, tiết kiệm được thời gian, chi phí, đồng thời nâng cao ý thức kỷ luật lao động trong việc thực hiện quy trình công nghệ.

Theo Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Máy và Thiết bị công nghiệp Phan Kim Khoa, căn cứ năng lực, thế mạnh và sự phân công hợp tác, Tổng công ty có bốn đơn vị thành viên là các công ty cơ khí Duyên Hải, Hà Nội, Quang Trung, Caríc tham gia chế tạo những loại thiết bị cơ khí thủy công. Ðến nay, Tổng công ty đã sản xuất được 90% khối lượng thiết bị theo hợp đồng (hơn hai nghìn tấn) cho công trình thủy điện Plây Krông, ngoài ra, còn chế tạo được 800 tấn thiết bị cho công trình thủy điện A Vương. Theo kế hoạch năm 2006, Tổng công ty hoàn thành toàn bộ việc chế tạo thiết bị cơ khí thủy công của công trình thủy điện A Vương, với khối lượng gần hai nghìn tấn, đồng thời triển khai thiết kế, chế tạo thiết bị phục vụ xây dựng công trình thủy điện Buôn Kuốp.

Ngoài Tổng công ty Máy và Thiết bị công nghiệp, tham gia chế tạo thiết bị cơ khí thủy công còn có các tổng công ty: Xây dựng công nghiệp, Lắp máy Việt Nam, Cơ điện xây dựng nông nghiệp và thủy lợi, và bốn đơn vị của ngành điện. Theo ban quản lý công trình thủy điện và các đơn vị cơ khí thì cái được lớn nhất của việc chỉ định trong nước chế tạo thay cho đấu thầu quốc tế là chúng ta chủ động bảo đảm tiến độ cung cấp thiết bị, đáp ứng yêu cầu xây lắp công trình. Từ đó, phát huy năng lực, tạo điều kiện để các đơn vị cơ khí vươn lên làm chủ trong tổ chức thiết kế, xây dựng, quản lý, điều hành quy trình công nghệ.

Thiết bị cơ khí thủy công có vai trò quan trọng đối với việc bảo đảm an toàn công trình như: điều tiết xả lũ, tích nước, xử lý sự cố, chịu áp lực, bào mòn trong môi trường tự nhiên... Thiết bị thuộc loại siêu trường, siêu trọng. Ðể đáp ứng yêu cầu chất lượng, những khâu kỹ thuật khó, công việc mới, Tổng công ty Máy và Thiết bị công nghiệp đã thuê ngắn hạn hai chuyên gia nhiều kinh nghiệm về công nghệ và hàn của Ukraine trợ giúp. Ðó là ông Bô-ê Công-xtan, nguyên Trưởng phòng Công nghệ và bà Xê-bu-ki-na Xvet-lan, Trưởng phòng hàn Nhà máy Nô-vai-a Ca-khôp-ca (Ukraine), một trong hai nhà máy lớn chế tạo thiết bị cơ khí thủy công của Liên Xô (trước đây). Theo kỹ sư Hoàng Minh Việt, các chuyên gia giúp đỡ tận tình và hiệu quả, đóng góp nhiều ý kiến thuyết phục vào thiết kế, thiết lập, hướng dẫn chi tiết quy trình công nghệ, giám sát thực hiện kỹ thuật, hướng dẫn nâng cao kỹ năng hàn. Do đó, một kết cấu thiết bị với tổng đường hàn dài hàng nghìn mét, nặng 200 tấn, vẫn bảo đảm tiêu chuẩn, chất lượng kỹ thuật, dung sai cho phép (4 - 5 mm), không cong, vênh, biến dạng. Nhờ đó, Tổng công ty và các đơn vị tham gia đã nâng cao trình độ tổ chức, quản lý và năng lực kỹ thuật, công nghệ cũng như giám sát.

Sau hai năm, những đơn vị cơ khí trong nước thực hiện nhiệm vụ thiết kế, chế tạo thiết bị cơ khí thủy công phục vụ  xây dựng công trình thủy điện, Hiệp hội doanh nghiệp cơ khí Việt Nam và Hội Ðầu tư xây dựng năng lượng Việt Nam đã tổ chức hội thảo khoa học, đi đến khẳng định cơ khí Việt Nam hoàn toàn có khả năng làm chủ trong việc chế tạo thiết bị cơ khí thủy công cho công trình thủy điện quy mô từ vừa đến lớn, như công trình thủy điện Sơn La. 

Tiếp tục vươn lên

Tổng giám đốc Tổng công ty Máy và Thiết bị công nghiệp Lê Xuân Hãn cho biết: Tổng công ty được làm chủ việc chế tạo thiết bị là điều kiện thuận lợi để tập dượt, thử sức, nâng cao trình độ, vươn lên và tổ chức sản xuất, gắn kết được các đơn vị thành viên, giữa các đơn vị thành viên với lãnh đạo, cơ quan, bộ phận chuyên môn của Tổng công ty. Việc phân công sản xuất đã giúp doanh nghiệp có một thị trường khá lớn tiêu thụ thiết bị ổn định, giải quyết việc làm, tự nâng cao trình độ, tiến đến những bước phát triển cao hơn.

Các chuyên gia nhận xét: việc trợ giúp của họ là con đường ngắn nhất giúp kỹ sư, công nhân Việt Nam nắm bắt, làm chủ kỹ thuật, công nghệ, họ sẵn sàng truyền đạt những bí quyết và kinh nghiệm. Ðể sản phẩm cơ khí có chất lượng cao, đạt tiêu chuẩn quốc tế, doanh nghiệp Việt Nam cần đầu tư nhà máy chuyên sản xuất kết cấu và đào tạo, xây dựng đội ngũ lao động kỹ thuật chuyên nghiệp hơn.

Theo ngành điện, từ nay đến năm 2010 sẽ khởi công xây dựng, đưa vào vận hành 19 công trình thủy điện do Tổng công ty Ðiện lực làm chủ đầu tư, 23 công trình thủy điện do doanh nghiệp ngoài Tổng công ty Ðiện lực làm chủ đầu tư. Ðể đáp ứng yêu cầu, ngoài những vấn đề nêu trên, những đơn vị tham gia chế tạo thiết bị cơ khí thủy công cần chuẩn bị, thiết lập những yếu tố, điều kiện nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh.

Ðối với Tổng công ty Máy và Thiết bị công nghiệp, đã có sự phân công theo hướng chuyên sâu như: Công ty cơ khí Hà Nội làm van cung, Công ty cơ khí Duyên Hải làm van cung, van phẳng, Công ty cơ khí Caríc chế tạo van phẳng, khe van, Công ty cơ khí Quang Trung chế tạo đường ống. Tất cả công việc chế tạo thiết bị cơ khí thủy công được quản lý, điều hành thống nhất, gắn kết từ tổng công ty đến đơn vị thành viên. Theo yêu cầu công việc, các đơn vị nghiên cứu đầu tư bổ sung cho phù hợp, bảo đảm định hướng chuyên sâu, chuyên môn hóa, các đơn vị thành viên đã đầu tư hơn mười tỷ đồng lắp đặt một số thiết bị: máy cắt tôn CNC, máy hàn tự động, bán tự động, đào tạo được một số thợ hàn được cấp chứng chỉ quốc tế. Sản xuất ổn định, hiệu quả, tài chính lành mạnh, Tổng công ty trở thành khách hàng lớn nhất của Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nam Hà Nội, với hạn mức tín dụng từ 100 tỷ đồng (năm 2004) lên 300 tỷ đồng (năm 2005).     

Do đặc thù của loại hình cơ khí chế tạo các thiết bị siêu trường, siêu trọng, nhiều đơn vị cơ khí phải dời chuyển đến nơi mới theo quy hoạch để bảo đảm môi trường, các địa phương cần quan tâm, bố trí giải quyết mặt bằng để doanh nghiệp tổ chức sản xuất được thuận lợi. Mặt khác, sau những công trình chỉ định chế tạo thiết bị cơ khí thủy công, đến những công trình thủy điện có nguồn vốn Nhà nước thực hiện đấu thầu, nên tổ chức đấu thầu trong nước, để tiếp tục tạo điều kiện cho các đơn vị cơ khí trong nước phát huy năng lực, nâng dần sức cạnh tranh.

Thị trường thiết bị cơ khí thủy công còn nhiều tiềm năng, đây là thời cơ cho những đơn vị cơ khí thoát khỏi khó khăn, từng bước vươn lên làm chủ công nghệ và tổ chức sản xuất. Tranh thủ thời cơ, doanh nghiệp cần có định hướng chiến lược, thực hiện đầu tư hợp lý các nguồn lực, thiết lập bộ máy, cơ chế thích hợp để phát triển một cách hiệu quả, vững chắc.