Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng, Nhà nước luôn khuyến khích, phát huy tinh thần năng động, sáng tạo của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử mà đất nước ta đạt được qua hơn 35 năm đổi mới đã khẳng định đường lối đổi mới đúng đắn của Đảng, tinh thần năng động, sáng tạo và sự nỗ lực phấn đấu của toàn Đảng, toàn dân, trong đó có đóng góp rất quan trọng của nhiều thế hệ cán bộ lãnh đạo, quản lý có năng lực tổng kết thực tiễn sắc bén, tư duy đổi mới sáng tạo.
Thống nhất về nhận thức
Những năm qua, thực tiễn xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân cho thấy, mô hình tổng thể phát triển đất nước ngày càng sáng rõ, “hệ thống pháp luật bảo đảm cân đối, hài hòa trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội”.
Xác định thúc đẩy thể chế đổi mới sáng tạo là một trong những nội dung cốt lõi trong đột phá chiến lược về hoàn thiện thể chế phát triển, Đảng ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách làm cơ sở để Quốc hội, Chính phủ thể chế hóa, cụ thể hóa một số cơ chế, chính sách khuyến khích đổi mới, sáng tạo như: Tôn trọng, động viên, biểu dương, khen thưởng tư duy đổi mới, cách làm sáng tạo; hỗ trợ nguồn lực và tạo điều kiện thuận lợi về cơ chế, chính sách để thực hiện có hiệu quả hoạt động đổi mới, sáng tạo; khen thưởng xứng đáng; áp dụng, nhân rộng kết quả đổi mới, sáng tạo.
Đối với những đổi mới, sáng tạo liên quan những nội dung chưa có quy định hoặc đã có quy định nhưng không còn phù hợp với thực tiễn thì Đảng, Nhà nước ta cho áp dụng cơ chế thí điểm. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đặt ra những dấu mốc phát triển quan trọng của đất nước: Đến năm 2025, là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp; đến năm 2030, là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, trở thành nước phát triển, thu nhập cao.
Để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng đất nước hùng cường mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra, Bộ Chính trị yêu cầu, cần khơi dậy tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; đặc biệt quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, có bản lĩnh chính trị, trí tuệ, gương mẫu, quyết tâm đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung. Do đó, chủ trương xây dựng cơ chế tổng thể, đồng bộ, đủ mạnh để khuyến khích và bảo vệ cán bộ đổi mới, sáng tạo, đột phá, phát huy được trí tuệ, năng lực, bản lĩnh của cán bộ là thật sự cấp thiết.
Quyết tâm cao trong hành động
Để thống nhất lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện trong toàn Đảng và hệ thống chính trị, sau khi Kết luận 14 ban hành, các cấp ủy, tổ chức đảng lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan chức năng nghiên cứu, khẩn trương rà soát, sửa đổi, bổ sung, ban hành, cụ thể hóa các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước theo thẩm quyền để khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung.
Đối với các cấp ủy, tổ chức đảng, cần phải lãnh đạo, chỉ đạo, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng và ý nghĩa của Kết luận, tích cực tuyên truyền để khơi dậy ý thức trách nhiệm, tinh thần cống hiến, khát vọng đổi mới, sáng tạo của đội ngũ cán bộ; tạo đồng thuận trong cán bộ, đảng viên, nhân dân về đổi mới, sáng tạo. Trân trọng mọi ý tưởng đổi mới, sáng tạo của cán bộ; thực hiện nghiêm việc tiếp nhận, xem xét, đánh giá, cho chủ trương về kế hoạch, đề án đổi mới, sáng tạo. Đặc biệt, phải thường xuyên động viên, khích lệ, tạo cơ chế, môi trường, điều kiện thuận lợi để cán bộ mạnh dạn đề xuất, triển khai ý tưởng.
Đối với những ý tưởng, giải pháp đổi mới, sáng tạo thực hiện thí điểm, cần cân nhắc để triển khai trong phạm vi địa giới hành chính cụ thể, phù hợp với nội dung đề xuất đổi mới, sáng tạo của cán bộ. Ngoài xác định cấp trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo, lựa chọn địa bàn thí điểm thì cấp có thẩm quyền cho chủ trương xây dựng khung tiến độ ứng với từng giai đoạn thực hiện. Sau mỗi một giai đoạn thực hiện, cấp ủy, tổ chức đảng có thẩm quyền phối hợp với các cơ quan chuyên môn đánh giá kết quả, từ đó đưa ra những khuyến nghị phù hợp để triển khai trong những giai đoạn tiếp theo hoặc cho dừng thực hiện nếu việc triển khai có nguy cơ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Khuyến khích cán bộ hiến kế những cách làm đột phá, tháo gỡ, giải quyết những điểm nghẽn, nút thắt trong cơ chế, chính sách, thậm chí là những vấn đề chưa được quy định hoặc đã có quy định nhưng không còn phù hợp thực tiễn, miễn sao vẫn bảo đảm nguyên tắc không trái với Hiến pháp và Điều lệ Đảng. Những giải pháp, mô hình thí điểm hiệu quả cao, có thể nhân rộng trong thực tiễn, cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo cơ quan, đơn vị phải kịp thời kiến nghị với các cơ quan Nhà nước để xem xét, thể chế hóa thành quy định pháp luật tạo cơ sở pháp lý, nâng cao tính khả thi đối với mô hình, giải pháp này.
Cấp ủy, tổ chức đảng cần phải bám sát quá trình triển khai kế hoạch đổi mới, sáng tạo của cán bộ để xem xét, điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế; chủ động phát hiện những vấn đề nảy sinh, những yêu cầu mới, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ hoàn thành mục tiêu đề ra. Song hành với việc hỗ trợ, mở rộng không gian để cán bộ phát huy tối đa khả năng đổi mới, sáng tạo, cấp ủy, tổ chức đảng cần chú trọng công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện, uốn nắn, chấn chỉnh kịp thời những sai sót trong quá trình triển khai thực hiện kế hoạch. Kịp thời ngăn chặn và xử lý nghiêm hành vi lạm quyền, lộng quyền của người đứng đầu trong việc cho chủ trương đối với ý tưởng đổi mới, sáng tạo; hành vi lợi dụng việc khuyến khích và bảo vệ để trục lợi, phục vụ lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm, dung túng, bao che sai phạm; bảo đảm “phải trái phân minh” “nghĩa tình trọn vẹn”; không được “dĩ hòa vi quý”.
Đối với mỗi cán bộ, cần nêu cao, lan tỏa tinh thần đổi mới, sáng tạo, khát vọng cống hiến vì sự phát triển bền vững của ngành, lĩnh vực, địa phương, quốc gia - dân tộc. Chủ động nghiên cứu những vấn đề mới phát sinh trong thực tiễn; tìm tòi, đổi mới, phát huy tiềm năng, thế mạnh của lĩnh vực, cơ quan, đơn vị được phụ trách; khuyến khích mô hình mới, cách làm hiệu quả. Tích cực, mạnh dạn giải quyết các vấn đề bức xúc, tồn đọng kéo dài, khơi thông điểm nghẽn để bứt phá. Đồng thời, tích cực, nghiêm túc trong đề xuất, xây dựng, triển khai kế hoạch đổi mới, sáng tạo, dám làm, dám đột phá và thực hiện đúng chủ trương được phê duyệt; thực hiện việc báo cáo theo quy trình, bảo đảm đầy đủ, trung thực, kịp thời với cơ quan có thẩm quyền về tình hình, kết quả thực hiện. Trường hợp thực hiện thí điểm mà kết quả không đạt hoặc chỉ đạt được một phần mục tiêu đề ra hoặc gặp rủi ro, xảy ra thiệt hại, cán bộ phải kịp thời báo cáo, chủ động khắc phục hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền về các biện pháp khắc phục thiệt hại.
Sát cánh, nâng niu, trân quý từng đóng góp của cán bộ, phát huy được sở trường, thế mạnh và biết chấp nhận rủi ro, kịp thời uốn nắn những khuyết điểm, sai sót của cán bộ trong quá trình triển khai đổi mới, sáng tạo là trách nhiệm của toàn Đảng. Đất nước đang đứng trước thời cơ, vận hội mới, toàn Đảng, toàn dân đón chờ những kỳ tích vẻ vang, làm rạng danh non sông, gấm vóc, như lời đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định: “Có đánh thức được tiềm năng và biến thành nguồn lực to lớn để xây dựng và bảo vệ đất nước hay không, điều đó phụ thuộc vào ý chí, nghị lực của toàn Đảng, toàn dân ta, của mỗi người Việt Nam chúng ta”
(*) Xem Báo Nhân Dân số ra ngày 20 và 21/10/2021.
* Khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo (Tiếp theo kỳ trước)
