Trước đó, ngày 13/2, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 81/QĐ-TTg về Kế hoạch hành động chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo qui định (chống khai thác IUU), trong đó yêu cầu: “Khẩn trương thành lập Kiểm ngư địa phương theo quy định của Luật Thủy sản năm 2017 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương theo thẩm quyền của tỉnh”. Đồng thời, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành 3 văn bản gồm 6867/BNN-TCTS ngày 2/2/2020; 1246/BNN-TCTS ngày 2/3/2021 và 5433/BNN-TCTS ngày 17/8/2022 đề nghị các địa phương khẩn trương thành lập lực lượng Kiểm ngư để thực thi pháp luật về khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại mới chỉ có 9/28 tỉnh, thành phố ven biển thành lập tổ chức Kiểm ngư địa phương. Trong đó, 8 tỉnh thành lập theo mô hình cấp phòng và tương đương thuộc Chi cục Thủy sản, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Kiểm ngư, Thanh tra và Pháp chế: Thanh tra, Kiểm ngư; Kiểm ngư, Thanh tra Kiểm ngư; Trạm Kiểm ngư); 1 tỉnh (Kiên Giang) thành lập theo mô hình cấp Chi cục (Chi cục Kiểm ngư) thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Trong bối cảnh nguồn lợi thủy sản, đa dạng sinh học và các hệ sinh thái biển đang tiếp tục có xu hướng suy giảm nhanh chóng, cường lực khai thác lớn, phát triển thiếu bền vững; bên cạnh đó, tổ chức bộ máy để thực thi pháp luật tại các địa phương ven biển chưa được kiện toàn, thiếu đồng bộ, thiếu nguồn nhân lực, phương tiện để thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm trên biển dẫn đến tình trạng vi phạm pháp luật về khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản chiếm tỷ lệ rất cao (trung bình khoảng 20% số tàu cá có hành vi vi phạm trên tổng số tàu cá được kiểm tra khi lực lượng Kiểm ngư tuần tra trên biển).
Để khắc phục tình trạng nêu trên, hướng tới phát triển nghề cá bền vững, có trách nhiệm, hội nhập quốc tế, bảo đảm sinh kế lâu dài cho ngư dân và phát triển sản xuất của doanh nghiệp Việt Nam; đồng thời thực thi pháp luật đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả, sớm gỡ cảnh báo thẻ vàng của EC trong năm 2023, nâng cao vị thế, hình ảnh, uy tín của ngành thủy sản Việt Nam trên trường quốc tế; Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị UBND các tỉnh, thành phố ven biển quan tâm, chỉ đạo, khẩn trương thành lập lực lượng Kiểm ngư địa phương theo quy định tại Luật Thủy sản năm 2017 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương theo thẩm quyền.
