Khai thác bạn hàng lớn Nam Phi

Theo Bộ thương mại, trong vài năm gần đây. Nam Phi luôn là bạn hàng lớn của Việt Nam ở châu Phi. Buôn bán hai chiều đã tăng đáng kể, đặc biệt là xuất khẩu từ Việt Nam sang Nam Phi tăng nhanh từ 1,2 triệu USD năm 1992 lên 55,5 triệu USD vào năm 2004. Mặt hàng buôn bán giữa Việt Nam và Nam Phi khá phong phú và đa dạng. Việt Nam xuất khẩu sang Nam Phi gạo, giày dép, than, các sản phẩm nhựa, dệt may... Trong đó, mặt hàng gạo luôn chiếm tỷ trọng lớn nhất, chiếm tới 50 - 60% kim ngạch xuất khẩu. Điều đáng nói là gạo Việt Nam xuất khẩu vào Nam Phi chủ yếu để tái xuất đi các nước châu Phi khác. Gần đây, Việt Nam bắt đầu đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm điện - điện tử, dụng cụ cơ khí, đồ gia dụng, hàng thủ công mỹ nghệ, đồ gỗ... sang Nam Phi. Ngược lại Việt Nam nhập khẩu từ nước bạn các loại hóa chất. Máy móc thiết bị, hạt nhựa và đặc biệt là sắt thép chiến hơn 90% kim ngạch nhập khẩu.

Doanh nghiệp Việt Nam bước đầu đã tiến hành thăm dò khảo sát thị trường, tìm kiếm cơ hội kinh doanh tại Nam Phi. Các hội chợ lớn của nước này, trong đó có Hội chợ Saitex, đã thu hút được rất nhiều DN Việt Nam tham dự. Bên cạnh đó, một số DN Việt Nam đang tiến hàng mở chi nhánh hoạt động tại Nam Phi như: Công ty tổng hợp Sài Gòn, Tổng công ty đầu tư phát triển công nghệ và du lịch, Công ty đầu tư phát triển công nghiệp tàu thủy phía nam. Số lượng các DN này sẽ còn tăng lên trong thời gian tới vì hiện đã có rất nhiều DN đang hoàn tất các thủ tục để mở chi nhánh hoặc văn phòng đại diện tại Nam Phi.

Quan hệ Việt Nam - Nam Phi đang có nhiều thuận lợi vì hai bên đã ký kết Hiệp định thương mại vào tháng 4-2004 và thỏa thuận dành cho nhau Quy chế tối huệ quốc trong buôn bán hai chiều. Hai nước cũng đã ký tuyên bố chung về quan hệ đối tác và hợp tác phát triển, thành lập Diễn đàn đối tác liên Chính phủ về nợp tác Kinh tế thương mại, khoa học kỹ thuật và văn hóa. Bên cạnh đó, sự phát triển tốt đẹp trong quan hệ ngoại giao của hai nước đã tạo nền tảng cho quan hệ kinh tế hai nước có điều kiện phát triển mạnh mẽ.

Tuy nhiên, ngoài quan hệ về thương mại tăng trưởng nhanh, quan hệ trên các lĩnh vực dịch vụ và đầu tư giữa hai bên còn ở mức thấp so với tiềm năng. Hai nước chưa có một dự án đầu tư trực tiếp nào vào lãnh thổ của nhau. Một số ngân hàng Việt Nam mới chỉ thiết lập được quan hệ đại lý với các ngân hàng Nam Phi, hoạt động du lịch mới bắt đầu được triển khai, hợp tác về quyền sở hữu trí tuệ chưa được thiết lập.

Đối với DN Việt Nam, Nam Phi vẫn là một thị trường mới nên hiểu biết về thông tin thị trường, rào cản thương mại, các tập quán kinh doanh... còn rất hạn chế. Bên cạnh đó, Nam Phi lại là một thị trường mở nên có sự canh tranh là rất gay gắt. Nhiều đối thủ lớn quen thuộc của Việt Nam như: Trung Quốc, Thái-lan, Indonesia, Pakistan... với cơ cấu mặt hàng xuất khẩu gần giống Việt Nam đã xuất hiện từ lâu trên thị trường Nam Phi. Thực tế này đòi hỏi các DN Việt Nam cần đẩy mạnh công tác tìm hiểu thị trường, thu thập và xử lý thông tin để chủ động xây dựng kế hoạch xuất khẩu vào Nam Phi và cả châu Phi. Bên cạnh đó, công tác xúc tiến thương mại quảng bá sản phẩm: tham gia các hội chợ triển lãm, khảo sát thị trường để tìm kiếm cơ hội kinh doanh cần được chú trọng đẩy mạnh. Về lâu dài, các DN cần nâng cao sức cạnh tranh của DN trên các mặt quản lý, năng suất lao động, chất luợng và mẫu mã sản phẩm để có thể cạnh tranh và cạnh tranh bằng giá thành sản phẩm với các đối thủ chính của mình.

Trong vấn đề này, các DN cần được sự trợ giúp của các cơ quan nhà nước về việc cung cấp thông tin qua các thương vụ cơ quan quản lý nhà nước. Chính phủ cũng cần đưa Nam Phi vào danh mục thị trường xúc tiến trọng điểm quốc gia để hỗ trợ DN trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu.

Theo Bộ thương mại, trước mắt các DN cần tập trung khai thác thị trường Nam Phi bằng các mặt hàng thế mạnh của mình; trong đó có một số mặt hàng tiềm năng nhưng chưa được khai thác tốt như: đồ nhựa chỉ chiếm 2,52% kim ngạch nhập khẩu; cao-su và các sản phẩm cao-su mới chiếm 1,37% kim ngạch nhập khẩu; dược phẩm chiếm 2,25% kim ngạch nhập khẩu... Ngoài ra còn có các mặt hàng khác như thủ công mỹ nghệ, đồ gỗ, đồ hộp thực phẩm.

Trong nỗ lực trợ giúp DN Việt Nam thâm nhập thị trường Nam Phi nói riêng và châu Phi nói chung, mới đây Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam đã xây dựng thành công công giao dịch thương mại điện tử Việt Nam - châu Phi; từ ngày 10 đến 13-11-2005, tại thành phố Johannesburg, Hội chợ Aseantex của các nước ASEAN sẽ lần đầu tiên được tổ chức tại châu Phi với nhiều hoạt động quảng bá về Việt Nam như: trưng bày giới thiệu hàng hóa Việt Nam, tổ chức diễn đàn DN Việt Nam - Nam Phi, tổ chức Ngày Việt Nam tại Nam Phi để giới thiệu về văn hóa, du lịch Việt Nam.