Các dự án hạ tầng và chương trình hợp tác hỗ trợ kỹ thuật giữa Bộ Giao thông vận tải và Bộ Công chính và vận tải Lào đã được triển khai thành công trong suốt hơn 50 năm qua và trở thành “cầu nối” giúp thắt chặt mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai nước Việt Nam-Lào.
Hợp tác sâu, rộng về giao thông vận tải
Kể từ khi hai nước chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 5/9/1962 và ký Hiệp ước Hữu nghị và hợp tác ngày 18/7/1977 đến nay, sự gắn bó vận mệnh của hai dân tộc Việt-Lào trong cuộc đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước cũng như trong chặng đường bảo vệ và phát triển đất nước càng thêm khăng khít. Ðến nay, mối quan hệ giữa hai nước được nâng lên một tầm cao mới mà không có bất kỳ quốc gia nào có được: “mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt và mối quan hệ hợp tác toàn diện giữa Lào và Việt Nam”.
Trong sự hợp tác toàn diện ấy, mối quan hệ truyền thống giữa ngành giao thông vận tải hai nước được xây dựng và vun đắp từ những năm kháng chiến, hàng chục nghìn chuyên gia giao thông vận tải, thanh niên xung phong Việt Nam đã cùng với cán bộ và nhân dân Lào mở nhiều tuyến đường quan trọng trên đất Lào, xây dựng nền móng đầu tiên cho ngành giao thông vận tải đất nước bạn.
Minh chứng rõ nét nhất về sự hợp tác giao thông vận tải giữa hai nước là việc hàng trăm ki-lô-mét đường bên Lào đã được phía Việt Nam trực tiếp đầu tư xây dựng, hàng loạt con đường nối thông qua biên giới hai nước như đường 6A, 6B, 7B, 8B, 9, 9B, 12, 18B, 2E,... được nâng cấp hoặc mở rộng bằng các nguồn vốn vay ưu đãi của Việt Nam.Ðây là những dự án tiêu biểu nhằm tạo thuận lợi vận tải, thúc đẩy thông thương giữa hai nước, mở đường cho hàng hóa của bạn thông qua các cảng biển Việt Nam xuất khẩu đi các nước.
Trong thời gian qua, hai bên đã ký và triển khai có hiệu quả nhiều điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế về giao thông vận tải, trong đó có Bản ghi nhớ giữa hai Chính phủ về Chiến lược hợp tác trong lĩnh vực giao thông vận tải giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến năm 2030, tạo cơ sở pháp lý cho Việt Nam và Lào chủ động quy hoạch kết nối giao thông vận tải với các nước và trong khu vực.
Ðiều này bảo đảm việc phát triển đồng bộ hệ thống giao thông vận tải theo hướng bền vững, hiện đại; kết nối các phương thức vận tải tạo thành hệ thống liên hoàn, thông suốt, đáp ứng tốt nhu cầu vận tải, đồng thời phát huy tối đa lợi thế về vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên của hai nước, nhất là tiềm năng về vị trí trung tâm của Lào trong việc kết nối giao thông vận tải đường bộ với các nước trong khu vực và tiềm năng biển của Việt Nam trong việc kết nối với hệ thống giao thông vận tải quốc tế, tạo điều kiện để thúc đẩy thương mại.
Vận tải đường bộ là phương thức kết nối chính giữa hai nước đã được hai bên chú trọng bằng việc ký Hiệp định và Nghị định thư tạo điều kiện thuận lợi cho phương tiện vận tải đường bộ qua lại giữa hai nước. Hiện nay, phía Việt Nam đã tổ chức 55 tuyến vận tải hành khách cố định liên vận do 50 đơn vị vận tải thực hiện với 280 phương tiện đang khai thác trên tuyến, các đơn vị vận tải thường xuyên nâng cao chất lượng dịch vụ, thay thế ô-tô mới chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của người dân hai nước và khách du lịch quốc tế.
Thời gian qua, mặc dù dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, nhưng không làm gián đoạn hoạt động vận tải hàng hóa giữa hai nước thông qua cơ chế đổi lái xe, hạ tải tại cửa khẩu. Sau khi hai nước mở cửa trở lại, thích ứng dịch Covid-19 trong tình hình mới, hoạt động vận tải hàng hóa, hành khách qua biên giới được nối lại như trước khi xảy ra dịch bệnh.
Hợp tác thực chất, đi vào chiều sâu
Trong lĩnh vực hàng không, sự hợp tác giữa hai hãng hàng không quốc gia đã giúp vận tải hàng không giữa hai nước thuận tiện với các chuyến bay thường lệ Hà Nội-Viêng Chăn-Hồ Chí Minh, Hà Nội-Luang Prabang, Hà Nội-Pakxe và ngược lại, với tần suất 2 chuyến/ngày. Hiện nay, các hãng hàng không hai nước bắt đầu khai thác lại các đường bay này với tần suất như trước khi xảy ra dịch Covid-19 với 14 chuyến/tuần.
Các cảng biển Việt Nam nằm trên trục chính kết nối Việt Nam-Lào như Vũng Áng, Tiên Sa, Cửa Lò cũng được đầu tư và dành cho nước bạn Lào ưu tiên sử dụng, giúp hàng hóa của Lào xuất, nhập khẩu thuận lợi. Ðể hàng hóa, dịch vụ của Lào có cơ hội tiếp cận các thị trường lớn như Nhật Bản, Mỹ, Canada, Australia,… và đa dạng hóa đối tác, Chính phủ Việt Nam có chủ trương tạo điều kiện thuận lợi cho hàng hóa của Lào đi qua bất cứ cảng biển nào của Việt Nam.
Nhằm tăng khả năng kết nối giao thông, nâng cao năng lực vận tải, đáp ứng nhu cầu khai thác cảng biển Việt Nam để xuất khẩu hàng hóa của nước bạn Lào, Bộ giao thông vận tải đang nghiên cứu và lập đề xuất chủ trương đầu tư 5 tuyến quốc lộ nối liền các cửa khẩu quốc tế từ Lào đến cảng biển Việt Nam.
Bộ giao thông vận tải cũng đang lập đề xuất chủ trương đầu tư 5 tuyến quốc lộ kết nối Lào gồm: quốc lộ 279 từ thành phố Ðiện Biên đến cửa khẩu quốc tế Tây Trang; hoàn thiện đồng bộ toàn tuyến quốc lộ 217 từ quốc lộ 1 đến cửa khẩu quốc tế Na Mèo; quốc lộ 12C và 12A (đoạn Khe Ve-Cha Lo) kết nối từ cụm cảng Vũng Áng-Sơn Dương đến cửa khẩu quốc tế Cha Lo; quốc lộ 15D kết nối đến cửa khẩu quốc tế La Lay.
Các tuyến này sau khi được mở rộng sẽ nâng cao khả năng vận chuyển, rút ngắn thời gian hành trình, giảm chi phí vận chuyển, nâng cao hiệu quả kinh tế-xã hội cho các vùng có tuyến đường đi qua cũng như phát triển kinh tế của nước bạn. Dự án đang nhận được sự quan tâm rất lớn của các tổ chức, doanh nghiệp Lào cũng như Việt Nam và sự ủng hộ của Ngân hàng Thế giới, thể hiện nhu cầu đầu tư là rất cấp bách. Bộ cũng đưa dự án tuyến đường sắt Vũng Áng-Viêng Chăn vào quy hoạch ngành đường sắt, thực hiện trong giai đoạn 2021-2030.
Thực hiện thỏa thuận này, Bộ giao thông vận tải chỉ đạo Cục Ðường sắt Việt Nam thống nhất với đối tác phía Lào các nội dung như: tiêu chuẩn kỹ thuật chung của dự án, điểm nối ray và các nội dung liên quan khác; tiếp tục thúc đẩy để hai nước phê duyệt dự án trong thời gian sớm nhất. Bên cạnh các dự án về phát triển hạ tầng, thời gian qua, Bộ giao thông vận tải còn thường xuyên hỗ trợ nước bạn đào tạo cán bộ chuyên ngành kỹ thuật và quản lý lĩnh vực giao thông vận tải. Lãnh đạo Bộ giao thông vận tải Việt Nam, Bộ Công chính và vận tải Lào cũng gặp gỡ, giao ban thường niên; việc trao đổi đoàn diễn ra thường xuyên giữa đơn vị chuyên ngành trực thuộc hai Bộ với phương châm giải quyết công việc nhanh chóng, phù hợp lợi ích của hai nước.
Hai bên luôn tham vấn lẫn nhau ở cả diễn đàn song phương cũng như đa phương như trên các diễn đàn Hiệp hội các quốc gia Ðông Nam Á (ASEAN), Tiểu vùng Mê Công mở rộng (GMS), hợp tác 4 nước Campuchia- Lào-Myanmar-Việt Nam (CLMV), hợp tác 3 nước Campuchia-Lào-Việt Nam (CLV), Chiến lược hợp tác kinh tế 3 dòng sông (ACMECS),...
Ðể tiếp tục phát triển hợp tác giao thông vận tải đi vào chiều sâu và thực chất, xây dựng mối quan hệ bền vững, trong thời gian tới, Bộ giao thông vận tải sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Công chính và vận tải Lào và các cơ quan, đơn vị liên quan về hợp tác đầu tư phát triển cảng Vũng Áng; kêu gọi cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức tín dụng đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Hà Nội-Viêng Chăn, tuyến đường sắt Vũng Áng-Viêng Chăn và các dự án trọng điểm khác.
Ðồng thời, Bộ sẽ hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, tập huấn, trao đổi kinh nghiệm chuyên môn với bạn trong lĩnh vực đường bộ, đường sắt, hàng không, hàng hải và đường thủy nội địa; khảo sát, đánh giá lại các tuyến vận tải liên vận; sửa đổi, cập nhật các hiệp định và nghị định thư liên quan phù hợp tình hình thực tế, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho vận tải qua biên giới giữa Việt Nam và Lào. Thực hiện thành công những dự án và chương trình hợp tác này chính là thể hiện vai trò “đi trước mở đường” của ngành giao thông vận tải hai nước nhằm tạo dựng hạ tầng tốt, chất lượng cao, tốc độ cao cũng như xây dựng chính sách vận tải tốt, tăng cường kết nối hạ tầng hai nước.
