Vĩnh biệt người anh hùng Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập

Câu chuyện về người anh hùng Việt Nam mang dòng máu “xứ sở thần thoại” bắt đầu vào tháng 2/1946. Khi đó, trong toán lính lê dương của Pháp tới Sài Gòn, Việt Nam, có một chàng thanh niên người Hy Lạp tên là Kostas Sarantidis.

Trước khi tới Việt Nam, anh được nghe kể về viễn cảnh mình sẽ tham gia bảo đảm an ninh cho người Pháp và lính lê dương Pháp sang Đông Dương để chống phát xít Nhật, “giải phóng” các xứ ở đây.

Tuy nhiên, ngay khi vừa đặt chân tới Sài Gòn, một sự thật khác phơi bày ngay trước mặt anh. Lính lê dương tới đây không phải là để bảo vệ người dân mà là đàn áp, giết người và cướp của.

Những ngày tiếp theo, trên đường lên Đà Lạt, xuống Phan Rang, Phan Thiết, anh đã tận mắt chứng kiến không biết bao nhiêu cảnh giết người, cướp của, đốt nhà tàn bạo của lính lê dương dưới sự chỉ huy của các sĩ quan Pháp.

Sau này, trong một lần gặp phóng viên Báo Nhân Dân tại thủ đô Caracas, Venezuela, năm 2005, ông Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập kể lại: “Tôi và hai người bạn Hy Lạp sang đến nơi mới biết bị lừa. Chả thấy người Nhật đâu. Thay vào đó là được lệnh đi bắn nhau với Việt Minh! Chúng tôi là người dân từng bị đô hộ gần 400 năm, từ người trẻ đến già có ai muốn đánh nhau, đi xâm chiếm ai đâu”...

Những bất bình nảy sinh khi mới đặt chân lên Sài Gòn ngày một lớn, Kostas Sarantidis dứt khoát tìm mọi cách nhanh chóng rời bỏ quân xâm lược dã man, đứng về phía người Việt Nam đang chiến đấu để giành độc lập, tự do.

Bốn tháng sau khi đổ bộ Sài Gòn, Kostas Sarantidis đã thoát khỏi đội quân lê dương. Ra vùng tự do, anh gia nhập ngay hàng ngũ quân kháng chiến, lấy tên Việt Nam là Nguyễn Văn Lập, chính thức trở thành "anh bộ đội Cụ Hồ".

Theo đại tá Võ Văn Minh (91 tuổi, trú tại TP Đà Nẵng), năm 1948, khi ông đang phục vụ tại Tiểu đoàn 39 thì gặp đồng đội Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập. "Lúc đó, tôi tự hỏi rằng, điều gì đã khiến anh ấy quyết định đi với Việt Nam? Tôi chỉ có thế nói rằng, đó là vì tình yêu thương con người vô bờ bến. Quên sao được trận đánh Hương An ngày 13/4/1948, quên sao được trận đánh tại ga Phú Cang ngày 6/11/1948”, đại tá Võ Văn Minh nói.

Chín năm kháng chiến chống Pháp, Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập được giao làm nhiều công việc trong các đơn vị quân chính quy Liên khu 5, có mặt trong nhiều trận chiến đấu ác liệt ở khúc ruột miền trung. Thời kỳ đầu làm công tác địch vận ở chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng, anh đã lập công xuất sắc, làm chương trình phát thanh vào đồn địch, cảm hóa được nhiều lính lê dương.

40 lính đã bỏ Pháp mang theo súng đạn sang kháng chiến, cứu sống 120 người bị địch bắt. Khi làm xạ thủ trung liên, anh đã cùng đồng đội bắn rơi tại chỗ chiếc máy bay Morane ở gần ga Phú Cang (Quảng Nam), bắt sống ba tên giặc lái Pháp. Trong trận chống địch càn quét ở Hương An - Bà Rén, năm 1948, anh cùng đồng đội diệt gọn 200 lính địch, bẻ gãy cuộc càn quét.

Khi được điều về làm Tổng Giám thị Trại tù binh Âu Phi số 3 ở Quảng Ngãi, anh làm tốt công tác giáo dục, làm cho họ hiểu rõ tinh thần chính nghĩa và chính sách nhân đạo của chính phủ kháng chiến.

Lập công xuất sắc, chiến sĩ Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập được kết nạp vào Đảng Lao động Việt Nam năm 1949.

Sau Hiệp nghị Geneva 1954, tập kết ra miền bắc, anh tham gia chống đối, chống địch cưỡng ép đồng bào miền bắc di cư vào nam, làm trung đội trưởng đội cung tiêu ở sân bay Gia Lập, làm lái xe tải ở các mỏ than Na Dương, mỏ thiếc Cao Bằng, làm phiên dịch cho chuyên gia Đức ở Nhà máy in Tiến Bộ. Nhiều lần, anh được mời đi đóng các vai Pháp, Mỹ trong một số bộ phim truyện Việt Nam. Bất cứ nhiệm vụ nào, anh cũng tận tình làm, đạt hiệu quả cao.

Năm 1958, Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập kết hôn với một cô gái Hà Nội, sinh được bốn người con, một trai ba gái, tất cả các con anh đều có tên Việt Nam: Nguyễn Văn Thành, Nguyễn Thị Bạch Tuyết, Nguyễn Thị Bạch Nga, Nguyễn Thị Tự Do.

Trải qua quãng đời trẻ trung, sôi nổi, rất có ý nghĩa ở Việt Nam, anh gắn bó với Việt Nam đến mức không nghĩ đến việc rời đi, dù cuộc sống còn rất nhiều khó khăn, vất vả. Cấp bậc cao nhất của chiến sĩ Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập trong Quân đội nhân dân Việt Nam là đại tá.

Năm 1965, Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập quyết định cùng vợ con rời Việt Nam về cố hương Hy Lạp để chăm sóc mẹ già sau nhiều năm mất liên lạc. Từ những năm đầu về nước, cho đến khi trút hơi thở cuối cùng, dù cuộc sống khó khăn đến chừng nào, ông vẫn hướng về Việt Nam và coi mình là một phần của Tổ quốc.

Ngôi nhà giản dị của ông tại thủ đô Athens chưa ngày nào thiếu hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng. Phần lớn đồ trưng bày trong nhà là những kỷ vật, hiện vật, tranh ảnh về thời ông sống, chiến đấu và làm việc tại Việt Nam. Đối với ông, “đất Việt đã hóa tâm hồn”...

Tại Hy Lạp, ông và vợ là bà Đỗ Thị Chung, đã nuôi dạy trưởng thành bốn người con. Hơn nửa thế kỷ trôi qua, gia đình ông vẫn duy trì phong tục, tập quán của người Việt. Các con, cháu thường sum họp, quây quần bên ông bà, cha mẹ trong ngày nghỉ cuối tuần hoặc ngày lễ, tết.

Xa Việt Nam hàng nghìn dặm, nhưng ông vẫn có cách sống trọn vẹn với Tổ quốc thứ hai theo cách của riêng mình. Ông lấp đầy nỗi nhớ Việt Nam bằng những hành động đẹp dành cho cộng đồng người Việt và vun đắp cho tình hữu nghị Hy Lạp - Việt Nam phát triển.

Đại sứ đặc mệnh toàn quyền đầu tiên của nước ta tại Cộng hòa Hy Lạp Vũ Bình nhớ như in kỷ niệm vào cuối năm 2010, ông được cử làm Trưởng đoàn đi mở Đại sứ quán Việt Nam tại Hy Lạp. Ông Lập là đầu mối quan trọng kết nối đoàn công tác với những người Việt tại thủ đô Athens. Tất cả người Việt ở đây đều biết ông Lập và hầu hết đã từng được ông giúp đỡ. Ông cũng là đầu mối để từ đó đoàn công tác xây dựng quan hệ bạn bè với một số quan chức Hy Lạp và các đồng chí Đảng Cộng sản Hy Lạp. 

Chỉ trong vòng một tuần, đoàn công tác đã hoàn tất mọi thủ để tuyên bố chính thức sự ra đời của Đại sứ quán Việt Nam tại Hy Lạp. Một trong những việc đầu tiên Đại sứ thực hiện trên cương vị mới là ký cuốn hộ chiếu số ...0001 và ...0002 cho ông Lập và vợ.

Đại sứ Việt Nam tại Hy Lạp Lê Hồng Trường cho biết, ông Lập được coi như “lãnh tụ” tinh thần của người Việt tại Hy Lạp, ông là người sáng lập Hội Hữu nghị Hy Lạp - Việt Nam, Hội người Việt tại Hy Lạp. Ông đảm nhận xuất sắc vai trò một cán bộ làm công tác cộng đồng, gắn kết cộng đồng người Việt với cộng đồng sở tại. 

Chị Quách Thanh Hương Ioanna, Chủ tịch Ban Chấp hành Hội Hữu nghị Hy Lạp - Việt Nam cho biết: “Người Việt trong cộng đồng tại Hy Lạp cũng như các bạn Hy Lạp trong Hội Hữu nghị Hy Lạp - Việt Nam ai cũng yêu kính bác Lập. Bác tận dụng mọi cơ hội để đưa người Việt đến gần hơn với người Hy Lạp”.

“Từ khi tôi còn nhỏ, cứ khi nào nghe tin Việt Nam gặp bão lũ, là biết ngay bác Lập sắp qua. Bác đi đến từng gia đình người Việt để vận động bà con quyên góp hỗ trợ người nghèo, nạn nhân chất độc da cam, người dân vùng lũ tại Việt Nam. Bác làm việc không biết mệt mỏi, tất cả tình cảm luôn hướng về Việt Nam”, chị Hương Ioanna bồi hồi nhớ lại.

Người anh hùng có trong mình dòng máu Hy Lạp và tâm hồn Việt Nam đã sống một đời như vậy, ông đã hết lòng phụng sự Tổ quốc Việt Nam đến tận cùng khả năng dù ở nơi đâu.

Trước giờ cử hành tang lễ của anh hùng Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập tại Hy Lạp (12 giờ ngày 29-6-2021, theo giờ Việt Nam), chúng tôi bất ngờ nhận được những dòng cảm xúc chan chứa kỷ niệm và tình yêu của một độc giả dành cho “bác Lập”. Chị đã chia sẻ với chúng tôi một trong những ký ức ngọt ngào nhất trong sáu năm du học tại Hy Lạp: 

Những người yêu mến, kính trọng anh hùng Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập cũng gửi tới ông lời chào từ biệt:

Ông Vũ Bình, Đại sứ Việt Nam đầu tiên tại Hy Lạp, hiện là Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Fukuoka (Nhật Bản): Tôi xin kính cẩn nghiêng mình trước người đồng chí, người bạn vong niên, người đã luôn sát cánh cùng nhân dân Việt Nam trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước cũng như sự nghiệp vì hòa bình, tiến bộ và phát triển bền vững.

Chị Quách Thanh Hương Ioanna, Chủ tịch Ban Chấp hành Hội Hữu nghị Hy Lạp - Việt Nam: Người Việt trong cộng đồng cũng như các bạn Hy Lạp trong Hội vô cùng thương tiếc bác, bác là người hùng đối với tất cả chúng tôi. Bác đã làm việc không biết mệt mỏi để đưa người Việt đến gần hơn với người Hy Lạp.

Nhà báo Đặng Minh Phương: Đồng chí Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập qua đời là một tổn thất lớn lao, để lại niềm tiếc thương sâu sắc cho người thân, bạn bè, đồng chí ở Hy Lạp và Việt Nam. Từ ngày trở về Hy Lạp đến khi trút hơi thở cuối cùng, đồng chí luôn hướng về Việt Nam, luôn coi mình là công dân Việt Nam, là quê hương thứ hai của mình.

Đại tá Võ Văn Minh: Anh Lập là một con người quá hiếm, quá quý trong cuộc đời này. Anh ấy đi ở tuổi 94, vậy là người bạn, người đồng đội ngày ấy của tôi đã ra đi sau một cuộc đời đẹp trọn vẹn. Cuộc đời này, tìm đâu ra người bạn thứ hai như anh. 

Nhà báo Trần Thu Hiền, tác giả kịch bản và là người tổ chức sản xuất bộ phim tài liệu Giữa những quê hương, chia sẻ, chị cảm thấy may mắn và hạnh phúc khi được ghi lại hình ảnh những năm tháng cuối cùng của anh hùng Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập. Ngay sau khi chị biết tin buồn từ Athens, kỷ niệm những ngày bên ông ùa về như một cuộn phim quay chậm:

“Bác Lập,

Chúng cháu vẫn luôn gọi bác bằng cái tên thân thương như thế, dù khi đó bác đã hơn 90 tuổi...

Biết viết bao nhiêu cho đủ về tình cảm đặc biệt mà bác dành cho Tổ quốc Việt Nam của mình. Chúng cháu vui vì bác đã rất cảm động sau khi xem phim. Vui hơn nữa vì câu chuyện về bác và một chương sử đặc biệt về những người lính quốc tế trong kháng chiến chống Pháp đã được nhiều người biết đến và  lan tỏa...

Cháu sững sờ khi nghe tin bác mất, dù trong thâm tâm biết sinh lão bệnh tử là quy luật của muôn đời. Với chúng cháu, hình ảnh bác sẽ luôn ở trong tim, một người Hy Lạp mang tâm hồn và trái tim Việt Nam, một đôi mắt ấm áp, mái tóc trắng như cước và giọng cười sang sảng hài hước khiến tất cả những người gặp bác đều yêu mến và nể phục”. 

Văn phòng Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Hy Lạp (KKE): KKE với nỗi buồn sâu sắc xin nói lời từ biệt với Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập, một người cộng sản Hy Lạp khiêm tốn, một nhà quốc tế mẫu mực đã chiến đấu bên cạnh Việt Minh trong thời kỳ thực dân Pháp ở Việt Nam và trở thành anh hùng trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam.

Nhóm tác giả trân trọng cảm ơn Bộ Ngoại giao Việt Nam, Đại sứ quán Việt Nam tại Hy Lạp, Đại sứ quán Hy Lạp tại Việt Nam, Liên hiệp Các tổ chức hữu nghị Việt Nam, Hội Hữu nghị Hy Lạp - Việt Nam, gia đình của Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập, những người yêu mến ông và các đồng nghiệp... đã chia sẻ tài liệu, cung cấp thông tin giúp chúng tôi thực hiện loạt bài này.

• Tang lễ của Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập
• Việt Nam trong trái tim "anh bộ đội Cụ Hồ" Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập
• "Đồng đội Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập của tôi đã có cuộc đời đẹp trọn vẹn"
• Nén hương tưởng nhớ "biểu tượng của quan hệ hữu nghị Việt Nam - Hy Lạp"
• Đại sứ Lê Hồng Trường: Bác Lập là “lãnh tụ” tinh thần của người Việt Nam tại Hy Lạp

Bài viết có sử dụng tư liệu trong cuốn sách "Một trăm giờ vô tận" của nhà báo Đặng Minh Phương, xuất bản năm 2013; hình ảnh do Đại sứ quán Việt Nam tại Hy Lạp, nhà báo Đặng Minh Phương, đại tá Võ Văn Minh, Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Fukuoka (Nhật Bản) Vũ Bình, chị Hoàng Nguyễn Minh Châu cung cấp; hình ảnh trong phim tài liệu "Giữa những quê hương" của VTV.

 

Xuất bản: 30/6/2021
Tổ chức thực hiện: VIỆT ANH - TRƯỜNG SƠN
Nội dung: ĐẶNG MINH PHƯƠNG - HOÀNG HÀ - BÔNG MAI - MINH HẰNG
Trình bày: BÔNG MAI