Hiệp định Geneva và những bài học trong hoạch định, triển khai đường lối đối ngoại

Phát biểu chỉ đạo tại Hội thảo khoa học “70 năm Hiệp định Geneva về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam”, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương nhấn mạnh, trải qua 75 ngày thương lượng với 31 phiên họp, cùng với nhiều cuộc gặp gỡ, tiếp xúc song phương và đa phương bên lề Hội nghị, rạng sáng 21/7/1954, ba hiệp định đình chỉ chiến sự ở Việt Nam, Lào và Campuchia lần lượt được ký kết.

Hội nghị đã họp phiên bế mạc và thông qua “Tuyên bố cuối cùng” về Hiệp định lập lại hòa bình ở Đông Dương; từ đây đã mở ra một cục diện mới, buộc Pháp phải rút quân về nước, chấm dứt hoàn toàn cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp ở Đông Dương, mở ra giai đoạn sụp đổ của chủ nghĩa thực dân kiểu cũ.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương tham quan triển lãm ảnh tại Hội thảo. (Ảnh: SƠN TÙNG)

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng khẳng định, 70 năm đã trôi qua nhưng ý nghĩa lịch sử của Hiệp định Geneva về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam vẫn còn vẹn nguyên giá trị; với những bài học kinh nghiệm hết sức quý báu, phản ánh sinh động nguyên tắc, phương châm, nghệ thuật đối ngoại, sự trưởng thành và những đóng góp to lớn của nền ngoại giao Việt Nam cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc; tỏa sáng ước nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh về “một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh”.

Đó là các bài học: giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng; phát huy sức mạnh tổng hợp, kết hợp chặt chẽ giữa các mặt trận chính trị, quân sự và ngoại giao; giữ vững độc lập, tự chủ, bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc trên hết và trước hết; quán triệt sâu sắc phương châm “dĩ bất biến, ứng vạn biến”; phát huy sức mạnh của nhân dân và khối đại đoàn kết toàn dân tộc, giương cao ngọn cờ chính nghĩa, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương phát biểu chỉ đạo tại hội thảo. (Ảnh: SƠN TÙNG)

Phát biểu tại hội thảo, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nêu rõ, Hiệp định Geneva về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam được ký kết đã trở thành dấu mốc lịch sử quan trọng trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước của nhân dân ta. Cùng với chiến thắng Điện Biên Phủ, Hiệp định Geneva đã chấm dứt hoàn toàn sự đô hộ của chủ nghĩa thực dân cũ kéo dài gần 100 năm tại Việt Nam, giải phóng hoàn toàn miền bắc, tạo tiền đề xây dựng miền bắc trở thành hậu phương vững chắc cho tiền tuyến lớn miền nam, đi tới thực hiện trọn vẹn mục tiêu độc lập dân tộc và thống nhất đất nước.

Về đối ngoại, Hội nghị Geneva là diễn đàn đa phương có sự tham dự, đàm phán trực tiếp của các nước lớn mà lần đầu tiên Việt Nam tham gia. Trong lần tham dự đầu tiên này, ngoại giao Việt Nam đã khẳng định tâm thế, bản lĩnh, trí lực của một dân tộc có bề dày hàng nghìn năm văn hiến; có ý chí quật cường bảo vệ nền độc lập; thấm đượm tinh hoa văn hóa dân tộc và tư tưởng, phong cách, nghệ thuật ngoại giao Hồ Chí Minh.

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn phát biểu tại hội thảo. (Ảnh: SƠN TÙNG)

"Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, cha ông ta luôn kết hợp khéo léo giữa “đánh” và “đàm”, giữa giành thắng lợi mang tính chiến lược trên chiến trường với giải pháp ngoại giao để bảo vệ nền độc lập và lập lại hòa bình. Chiến dịch Điện Biên Phủ và Hội nghị Geneva là một sự kết hợp mẫu mực và điển hình như vậy. Sự phối hợp chặt chẽ giữa mặt trận ngoại giao với mặt trận chính trị và quân sự, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo tài tình của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã chuyển hóa những thắng lợi trên chiến trường thành thắng lợi về chính trị, pháp lý và đối ngoại", Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn khẳng định.

Quang cảnh hội thảo. (Ảnh: SƠN TÙNG)

Trao đổi ý kiến bên lề hội thảo, Đại sứ, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Dương Văn Quảng, nguyên Giám đốc Học viện Ngoại giao cho rằng, Hội nghị Geneva đánh dấu lần đầu tiên Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tham dự một hội nghị quốc tế đa phương với các nước lớn, nhưng ngay trong sự kiện này Việt Nam đã cho thấy nghệ thuật ngoại giao: kiên trì về nguyên tắc, mềm dẻo về sách lược.

Hiệp định Geneva về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam được ký kết đã để lại nhiều bài học quan trọng cho nền ngoại giao Việt Nam. Đại sứ Dương Văn Quảng nêu bật bài học về tư duy độc lập, tự chủ và vai trò của công tác nghiên cứu, dự báo trong ngoại giao. Ông cũng cho rằng, việc hiểu rõ quan điểm của Đảng và tình hình thế giới đã giúp Việt Nam giành được thắng lợi trên bàn đàm phán tại Hội nghị Geneva.

Đại sứ, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Dương Văn Quảng, nguyên Giám đốc Học viện Ngoại giao. (Ảnh: SƠN TÙNG)

Có cùng quan điểm với các đại biểu tham dự Hội thảo, Tiến sĩ Vũ Lê Thái Hoàng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược ngoại giao, Học viện Ngoại giao nhấn mạnh, việc ký kết Hiệp định Geneva đã để lại bài học quý báu về tinh thần độc lập, tự chủ, kiên quyết, kiên trì bảo vệ quốc gia, dân tộc trong mọi hoàn cảnh; về phát huy vai trò tiên phong của ngoại giao trong giải quyết tranh chấp, xung đột trong quan hệ quốc tế; về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, đoàn kết dân tộc với đoàn kết quốc tế.

Từ góc độ đối ngoại, ông Vũ Lê Thái Hoàng cho rằng, việc vận dụng những bài học từ Hiệp định Geneva vào thực tiễn đòi hỏi vừa bám vững những giá trị cốt lõi, vừa vận dụng một cách sáng tạo, hiệu quả. Theo ông, vận dụng những bài học này được thể hiện trước tiên qua việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng với công tác đối ngoại.

Tiến sĩ Vũ Lê Thái Hoàng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược ngoại giao, Học viện Ngoại giao. (Ảnh: SƠN TÙNG)

Thứ hai, xây dựng nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam toàn diện hiện đại, trong đó tăng cường phối hợp giữa ngoại giao, quốc phòng và an ninh, tạo thế và lực cho sự phát triển của đất nước.

Thứ ba, tăng cường công tác nghiên cứu, dự báo, tạo thế chủ động chiến lược, tránh bị động, bất ngờ, đặc biệt là trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.

Thứ tư, quan tâm, bồi dưỡng, đầu tư thích đáng cho lực lượng làm công tác đối ngoại để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thực tiễn.

Đại tá, Tiến sĩ Lê Thanh Bài, Phó Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự. (Ảnh: SƠN TÙNG)

Đại tá, Tiến sĩ Lê Thanh Bài, Phó Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự cho biết, Hiệp định Geneva là văn bản pháp lý đầu tiên được các nước lớn chấp nhận công nhận độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam. Việc ký kết Hiệp định Geneva đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta. Hiệp định này cũng tạo điều kiện để quân và dân ta củng cố thế và lực, tiếp tục sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.

Nhắc lại lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò của công tác ngoại giao "Thực lực là cái chiêng mà ngoại giao là cái tiếng. Chiêng có to tiếng mới lớn", Đại tá Lê Thanh Bài nhấn mạnh, muốn có tiếng nói trên trường quốc tế phải có thực lực, từ đó mới bảo vệ được độc lập, chủ quyền và lợi ích quốc gia. Ông cho rằng, bài học này đã được Đảng, Nhà nước, ngành ngoại giao vận dụng rất thành công trong Hội nghị Geneva và trong đường lối ngoại giao "Cây tre Việt Nam" hiện nay.