Hệ thống giải quyết tranh chấp của WTO

Hệ thống giải quyết tranh chấp hiện nay được thành lập như là một phần của Hiệp định WTO trong thời gian Vòng Urugoay. Nó bao gồm Thỏa thuận về các quy tắc và thủ tục điều chỉnh việc giải quyết tranh chấp và thường được nhắc tới như là Thỏa thuận về giải quyết tranh chấp (viết tắt là DSU).

Hệ thống giải quyết tranh chấp có những chức năng, mục tiêu và nguyên tắc cụ thể:

- Bảo đảm sự an toàn và tính sự báo trước cho hệ thống thương mại đa phương (Điều 3.2 của DSU). Mục tiêu của DSU là đảm bảo có một hệ thống hoạt động trên cơ sở quy định pháp luật tin cậy, hiệu quả và nhanh chóng giải quyết các tranh chấp liên quan đến việc áp dụng các điều khoản của Hiệp định WTO, làm cho hệ thống thương mại trở nên an toàn hơn và có tính dự báo trước.

- Bảo toàn các quyền và nghĩa vụ của các thành viên WTO: Hệ thống giải quyết tranh chấp cho phép có một cơ chế giải quyết mà nhờ đó các thành viên WTO có thể bảo đảm rằng các quyền của họ theo Hiệp định WTO được thực hiện. Các quyết định của các cơ quan liên quan (Cơ quan giải quyết tranh chấp DSB, Cơ quan Phúc thẩm, các Ban hội thẩm và Trọng tài) chỉ nhằm mục tiêu phản ánh và thực thi một cách đúng đắn các quyền và nghĩa vụ được quy định tại Hiệp định WTO.

- Làm rõ quyền lợi và nghĩa vụ thông qua giải thích: Các điều khoản pháp lý thường được viết ra theo ngôn ngữ chung để có thể áp dụng chung và bao trùm các trường hợp. Do vậy, DSU chỉ ra rằng hệ thống giải quyết tranh chấp có mục tiêu làm rõ các quy định của Hiệp định WTO "phù hợp với những quy tắc về tập quán trong giải thích công pháp quốc tế" (Điều 3.2 của DSU).

- "Giải pháp được các bên thỏa thuận" là "Giải pháp ưu tiên": Hệ thống này ưu tiên giải quyết tranh chấp với mong muốn thông qua giải pháp được các bên thỏa thuận và phù hợp với Hiệp định WTO (Điều 3.7 của DSU). Việc xét xử chỉ được sử dụng khi các bên không thể thoả thuận được giải pháp nào.

- Giải quyết tranh chấp nhanh chóng: DSU đưa ra các thủ tục tương đối cụ thể và thời gian tương ứng phải tuân thủ trong giải quyết tranh chấp. Hệ thống giải quyết tranh chấp của WTO hoạt động tương đối nhanh, và được đánh giá là nhanh hơn nhiều so với các hệ thống tòa án trong nước hoặc hệ thống tài phán quốc tế khác.

- Cấm quyết định đơn phương: Các thành viên WTO đã đồng ý sử dụng hệ thống đa phương để giải quyết các tranh chấp thương mại trong WTO thay vì sử dụng đến hành động đơn phương (Điều 23 của DSU).

- Thẩm quyền xét xử duy nhất: Điều 23 DSU còn không cho phép sử dụng các diễn đàn đa phương khác để giải quyết tranh chấp liên quan đến WTO.

- Tính chất bắt buộc: Hệ thống giải quyết tranh chấp có tính chất bắt buộc. Tất cả các thành viên WTO phải tuân thủ nó bởi họ đã ký và phê chuẩn Hiệp định WTO như là cả gói cam kết chung mà DSU là một phần trong đó.

(Còn nữa)