Hệ thống Cung văn hóa, Nhà văn hóa đang hoạt động ra sao?

ND- Trong đời sống văn hóa cơ sở hiện nay ở nước ta, song song với hệ thống thiết chế Nhà văn hóa từ tỉnh đến cơ sở do ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch trực tiếp quản lý và chỉ đạo điều hành, còn có một số hệ thống thiết chế Nhà văn hóa khác cũng đang hoạt động như:

hệ thống Nhà văn hóa Thanh niên, hệ thống Nhà thiếu nhi, Cung thiếu nhi, Nhà Văn hóa Phụ nữ và hệ thống Nhà Văn hóa, Cung văn hóa Lao động, v.v. Bài viết này đề cập vấn đề nâng cao chất lượng, hiệu quả của các Cung văn hóa, Nhà Văn hóa Lao động do Tổng LÐLÐVN và LÐLÐ các tỉnh, thành phố quản lý và điều hành trực tiếp hiện nay.

Nơi gặp gỡ của người lao động

Với 24 Nhà Văn hóa, Cung Văn hóa Lao động trực thuộc cấp tỉnh, thành phố và bộ, ngành Trung ương quản lý, 10 Nhà Văn hóa Lao động cấp quận, huyện, thị xã và hàng trăm Nhà văn hóa trực thuộc các doanh nghiệp, các Tổng công ty, các tập đoàn kinh tế lớn trong nước, hệ thống các Nhà Văn hóa, Cung Văn hóa Lao động đã chứng tỏ một lực lượng khá hùng hậu và chiếm giữ một vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của cán bộ, CNVC, người lao động cũng như đông đảo quần chúng nhân dân. Cùng với hệ thống Nhà Văn hóa các cấp, hệ thống Nhà (Cung) Văn hóa Lao động cũng là nơi tổ chức và diễn ra nhiều hoạt động phục vụ nhiệm vụ chính trị của các cấp bộ, ngành trung ương và các địa phương, các cơ quan, đơn vị. Công suất hoạt động của các Nhà (Cung) Văn hóa Lao động vào dịp kỷ niệm những ngày lễ lớn, các sự kiện chính trị, sự kiện kinh tế, văn hóa, xã hội khác được phát huy tuyệt đối. Bằng nhiều hình thức phong phú, sinh động và hấp dẫn như: trưng bày triển lãm, biểu diễn văn nghệ, giao lưu họp mặt, mít-tinh tuyên truyền cổ động, sinh hoạt câu lạc bộ, đội, nhóm sở thích, mỗi năm các Nhà (Cung) Văn hóa Lao động tổ chức từ vài chục cho đến hàng trăm các hoạt động văn hóa, nghệ thuật và các sự kiện chính trị quan trọng khác. Có thể nói nhiều Nhà Văn hóa Lao động đã khá năng động, chủ động, sáng tạo tìm tòi và xây dựng được nhiều hình thức hoạt động phong phú, đa dạng hấp dẫn để thu hút người lao động và nhân dân đến với Nhà Văn hóa. Tạo ra những sân chơi cho người lao động sau ngày làm việc và những ngày lễ Tết, ngày nghỉ chính là động lực để giúp các Nhà Văn hóa Lao động tồn tại và phát triển. Một số sân chơi thật sự hấp dẫn và trở thành điểm hẹn cuối tuần cho người lao động như: Sân chơi cuối tuần, Hát cùng công nhân, Ðiểm hẹn cuối tuần, Liên hoan tiếng hát công nhân (Cung VHLÐ TP Hồ Chí Minh). Một số Nhà VHLÐ đã bám sát nhu cầu của cán bộ, CNVC tổ chức nhiều hình thức sinh hoạt tập thể lành mạnh như: CLB hát cho nhau nghe, dạy và học khiêu vũ, dạy nấu ăn, dạy cắm hoa nghệ thuật, xây dựng gia đình hạnh phúc, CLB tin học, CLB thời trang, CLB người mẫu... Cung Văn hóa Hữu nghị Việt - Xô có 262 đầu lớp, Cung Văn hóa LÐ TP Hồ Chí Minh với hơn 100 đầu lớp. Tất cả các hoạt động trên đã thu hút một số lượng đông đảo cán bộ, CNVC và người lao động đến tham gia sinh hoạt. Cung Văn hóa Hữu nghị Việt - Xô (Hà Nội), Cung Văn hóa Lao động TP Hồ Chí Minh, Cung Văn hóa Lao động Hữu nghị Việt - Nhật (Quảng Ninh), Nhà Văn hóa Lao động Thái Bình, Nhà Văn hóa Lao động Phú Yên và nhiều Nhà VHLÐ khác mỗi năm thu hút từ hàng chục vạn đến hàng triệu lượt người đến tham gia các loại hình hoạt động văn hóa, chính trị, thể thao. Từ các hoạt động nổi trội này, các  Nhà Văn hóa Lao động không chỉ khẳng định vị thế của mình trong hệ thống thiết chế văn hóa cả nước nói chung mà còn khẳng định rõ vai trò nòng cốt, tích cực đối với việc đưa các chủ trương, chính sách của Ðảng,  Nhà  nước, của tổ chức Công đoàn các cấp đến với đông đảo người lao động mà còn góp phần định hướng, nâng cao thẩm mỹ, đáp ứng đời sống văn hóa, tinh thần ngày một cao của cán bộ, CNVC, người lao động khắp cả nước, đồng thời phát hiện, khơi dậy được những tiềm năng, khả năng dồi dào về văn hóa, văn nghệ, TDTT của họ.

Bên cạnh những hoạt động trọng tâm hướng về phục vụ người lao động, các Nhà VHLÐ cũng tăng cường công tác quản lý, tổ chức các lớp đào tạo chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ NVH, nâng cao cơ sở vật chất để phát huy và khai thác hiệu quả hoạt động. Trong số đó đáng chú ý là hoạt động của CLB các Nhà VHLÐ tại TP Hồ Chí Minh. Câu lạc bộ này gồm 14 thành viên là Nhà VHLÐ và các Trung tâm Văn hóa công nhân của các quận, huyện, khu công nghiệp trên địa bàn thành phố tham gia và do Cung Văn hóa Lao động thành phố làm nòng cốt. Tại CLB này đã diễn ra nhiều hoạt động giao lưu, trao đổi, học hỏi kinh nghiệm thực tiễn của các  NVH trong quản lý, chỉ đạo, điều hành và tổ chức hoạt động theo nhiệm vụ chức năng của Nhà VHLÐ. Ðây là một giải pháp tốt nhằm nâng cao trình độ quản lý, trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ các Nhà VHLÐ tại TP Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, mô hình này mới chỉ bó hẹp trong phạm vi TP Hồ Chí Minh mà chưa được nhân rộng trong toàn hệ thống. Một số Nhà VHLÐ hằng năm đã chủ động tổ chức cho cán bộ tham quan giao lưu học tập kinh nghiệm của các NVH trong lĩnh vực tổ chức biểu diễn, thi đấu TDTT, phục vụ hội nghị hội thảo, tổ chức sân chơi văn hóa cho người lao động, tuy nhiên số lượng chưa được nhiều, v.v.

... Những bất cập, hạn chế và một số giải pháp

Khó khăn lớn nhất hiện nay của hệ thống Nhà Văn hóa Lao động trong cả nước là chưa có sự quan tâm đầu tư thỏa đáng của Trung ương cũng như các địa phương. Về phía các bộ, ngành hữu quan chưa có văn bản nào hướng dẫn hệ thống này hoạt động. Phía Tổng Liên đoàn LÐVN mặc dù đã xây dựng và ban hành được Quy chế theo Quyết định số 813/QÐ-TLÐ ngày 31-5-2004 về "Tổ chức và hoạt động của Nhà VHLÐ tỉnh, thành phố" nhưng mọi sự hỗ trợ khác về cơ chế chính sách, về chỉ đạo chuyên môn nghiệp vụ theo hệ thống từ Trung ương đến địa phương để hoạt động theo đúng chức năng nhiệm vụ hầu như không đáng kể. Nhìn chung các Nhà VHLÐ hiện nay đang chủ động bơi trong bối cảnh nền kinh tế đang vận hành theo hướng kinh tế thị trường. Việc bố trí cán bộ chủ chốt của nhiều Nhà VHLÐ không có trình độ chuyên môn nghiệp vụ về văn hóa, năng lực hạn chế cũng chính là nguyên nhân làm cho một số Nhà VHLÐ hoạt động chưa có hiệu quả. Tư tưởng bao cấp, trông chờ, thụ động vẫn còn rơi rớt ở một số Nhà VHLÐ nhất là ở cấp quận, huyện và địa phương. Ðội ngũ cán bộ nghiệp vụ chuyên môn của đại đa số Nhà VHLÐ còn thiếu và yếu. Cá biệt có nơi cán bộ của LÐLÐ khó bố trí công việc thì đưa sang Nhà VHLÐ. Hoạt động của nhiều Nhà VHLÐ còn đơn điệu, nghèo cả nội dung và hình thức hoạt động; nặng về tính thời vụ nên chưa phát huy được tác dụng. Một số Nhà VHLÐ còn thiên về công tác làm dịch vụ mà chưa chú trọng nhiệm vụ, chức năng của mình là hướng về phục vụ cán bộ, CNVC và người lao động. Tất cả những điều đó đòi hỏi phải có sự giải quyết đồng bộ từ trung ương đến địa phương và trong nội bộ mỗi Nhà Văn hóa Lao động. Trước hết là việc rà soát, quy hoạch sắp xếp lại hệ thống Nhà VHLÐ trong cả nước. Hiện nay một số địa phương và các Khu công nghiệp trọng điểm có lực lượng công nhân rất lớn nhưng chưa có Nhà VHLÐ, thì cũng nên sớm cho thành lập và ra đời các Nhà VHLÐ, giúp cải thiện tình trạng khó khăn hiện nay của công nhân "đói về văn hóa, khó về nhà ở, thu nhập thấp và khó xây dựng gia đình". Hiện nay, Quy chế ban hành theo Quyết định 813/QÐ-TLÐ ngày 31-5-2004 đã có nhiều điểm bất cập và hạn chế, do đó việc nghiên cứu, chỉnh sửa, bổ sung và ban hành một văn bản pháp quy mới tạo hành lang pháp lý tốt cho các Nhà VHLÐ vươn lên thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của mình. Trong văn bản đó cần phải tính đến cơ chế tự chủ thu, chi, công tác huy động xã hội hóa các nguồn lực cho hệ thống Nhà VHLÐ nói chung. Ðối với những Nhà VHLÐ vùng trọng điểm đông công nhân thì vẫn cần phải có sự đầu tư thỏa đáng bằng ngân sách nhà nước và có cơ chế ưu đãi riêng. Mặt khác cần tăng cường chức năng quản lý nhà nước theo sự phân cấp đối với hệ thống Nhà Văn hóa Lao động trong cả nước cũng như hệ thống Nhà Văn hóa khác nhằm phát huy tốt hiệu quả hoạt động của các Nhà VHLÐ. Về phía các Nhà VHLÐ cần chủ động sắp xếp, kiện toàn bộ máy cán bộ, đổi mới phương thức hoạt động, đa dạng hóa các loại hình hoạt động, chú trọng phát huy và khai thác tiềm năng cơ sở vật chất hiện có để hoàn thành tốt các nhiệm vụ. Giải quyết tốt những giải pháp trên cũng chính là thực hiện tốt Nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành T.Ư Ðảng khóa X về "Tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh CNH, HÐH đất nước" và làm đúng chức năng nhiệm vụ của Nhà Văn hóa Lao động, là trung tâm hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, vui chơi giải trí lành mạnh, bổ ích thiết thực đối với CNVCLÐ cả nước.