Giao lưu trực tuyến: "Nhận biết và phòng, chống sốt xuất huyết"

Bạn đọc Thanh Liêm (quận Hoàng Mai, Hà Nội): Tôi nghe báo, đài nói dịch bệnh SXH diễn biến phức tạp, vậy theo ông, so với mọi năm, SXH có gì khác biệt không?

Ths. Bs Nguyễn Đức Khoa - Phó Trưởng phòng Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Cục Y tế dự phòng: Năm nay, dịch bệnh SXH đến sớm hơn so với mọi năm vì ở khu vực miền bắc nền nhiệt độ trung bình cao hơn mọi năm, ở khu vực miền nam thì mùa mưa đến sớm hơn và lượng mưa nhiều hơn nên muỗi truyền bệnh phát triển mạnh. Đặc biệt, năm nay dịch bệnh xảy ra nhiều ở các tỉnh, thành phố, các khu vực có tốc độ đô thị hóa nhanh. Tại đây, môi trường không được quan tâm xử lý đúng mức nên phát sinh rất nhiều ổ đọng nước, tạo điều kiện cho môi trường bệnh phát triển. Ngoài ra, tại khu vực này, người lao động, học sinh, sinh viên về từ các tỉnh, thành phố trong đó có những tỉnh, thành phố không có dịch bệnh SXH lưu hành nên họ không có miễn dịch đối với SXH vì vậy rất dễ mắc bệnh và lây lan.

Bạn đọc Phan Linh Chi (Khương Trung, Thanh Xuân): Về mặt phân tích dịch tễ học các ca bệnh, theo bác sĩ Cường, dịch sốt xuất huyết năm nay vì sao lại được nhận định là bất thường hơn so các năm trước?

TS.BS Đỗ Duy Cường - Trưởng Khoa Truyền nhiễm Bệnh viện Bạch Mai: Dịch SXH năm nay rõ ràng có phức tạp và bất thường hơn so với mọi năm về mặt dịch tễ học. Tôi cho rằng, có nhiều nguyên do:

Thứ nhất là dịch xảy ra sớm, thông thường SXH xảy ra vào mùa mưa từ tháng 9 đến tháng 11 nhưng năm nay thì tháng 5 đã xuất hiện.

Thứ hai là chu kỳ SXH xảy ra ngắn hơn (trung bình năm đến bảy năm có một vụ dịch lớn, nhưng từ vụ dịch năm 2015 đến nay đã xảy ra dịch).

Thứ ba là thay đổi bất thường về mặt thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều tạo điều kiện cho muỗi phát triển.

Thứ tư là nhiều ca mắc xảy ra trên địa bàn Hà Nội, nơi có tốc độ đô thị hóa nhanh.

Bạn đọc Bình Minh (Đống Đa, Hà Nội): Chúng ta đã kiểm soát nhiều dịch bệnh rất tốt, nhưng năm nay, SXH lại có diễn biến khó lường. Ngành y tế vào cuộc từ rất sớm nhưng vì sao mà dịch bệnh vẫn chưa kiểm soát được?

Ths. Bs Nguyễn Đức Khoa: Đến nay, bệnh SXH chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và vắc-xin phòng bệnh. Biện pháp phòng bệnh chủ yếu là diệt muỗi truyền bệnh. Muỗi truyền bệnh SXH có đặc điểm là sống trong nhà, đẻ trứng ở các vật dụng chứa nước sạch.

Qua kiểm tra tại các địa phương, chúng tôi thấy trong các hộ gia đình có rất nhiều vật dụng chứa nước mà không được thực hiện các biện pháp để chống muỗi đẻ trứng, người dân không ngủ màn, ngành y tế không thể hằng ngày hằng tuần đến từng nhà để thực hiện các biện pháp diệt muỗi.

Do đó, theo tôi, cần có sự tham gia của chính quyền, ban ngành đoàn thể và đặc biệt là của mỗi người dân, mỗi hộ gia đình để phòng, chống dịch SXH.

Bạn đọc Hoàng Ngọc Cường (Thành phố Nam Định): Tôi xin hỏi BS Khoa, muỗi truyền bệnh SXH có gì đặc biệt hơn muỗi thông thường và nó thường sinh sống ở đâu? Loại muỗi thường có truyền bệnh hay không?

Ths. Bs Nguyễn Đức Khoa: Muỗi truyền bệnh SXH gồm muỗi Aedes aegyti và Aedes albobictus. Dân gian chúng ta thường gọi là muỗi vằn vì nó có những vạch trắng xen kẽ vạch đen ở trên thân. Loài muỗi này sống chủ yếu trong nhà, đẻ trứng ở những dụng cụ chứa nước sạch, đặc biệt là chứa nước mưa và nước máy như chum, vại, bể nước, lu, khạp, bình hoa, bể cảnh, bát nước kê chân chạn, khay nước thải của tủ lạnh, điều hòa; ở những dụng cụ cho gia súc, gia cầm uống nước, ở những vật dụng phế thải như chai, lọ, lon, lốp xe, vỏ dừa, mảnh chum vại vỡ, trong những hốc nước tự nhiên, hốc cây bẹ lá, ở công trường xây dựng.

Muỗi này thường đốt vào lúc chập choạng sáng sớm hoặc chiều tối. Những loại muỗi khác không truyền bệnh SXH nhưng lại truyền bệnh khác như sốt rét, viêm não nên chúng ta cần phải thực hiện các biện pháp diệt muỗi và phòng muỗi đốt để phòng các bệnh lây truyền qua muỗi.

Bạn đọc Trần Hoàng Lâm (Yên Xá, Tân Triều, Hà Nội): Tôi chưa rõ lắm, sốt xuất huyết và sốt virus có khác nhau không và cách phân biệt về triệu chứng lâm sàng? Sốt xuất huyết thường kéo dài bao lâu và mức độ nguy hiểm của nó so với các loại sốt khác như thế nào thưa bác sĩ Cường?

TS.BS Đỗ Duy Cường: Bản chất SXH là một loại sốt virus, còn sốt virus là tên thường gọi của một hội chứng sốt do nhiều loại virus gây ra như virus cúm, virus hợp bào hô hấp, virus Coxackie… Do vậy, SXH gây ra bởi virus Dengue thì có những đặc trưng riêng như vừa nêu: sốt cao đột ngột từ hai đến bảy ngày, đau mình mẩy, đau đầu, da xung huyết, mệt mỏi chán ăn, có thể có nổi hạch, phát ban, và có biểu hiện xuất huyết, cô đặc máu.

Nhưng tôi lưu ý rằng, các bệnh sốt virus khác thường nhẹ hơn và hay có biểu hiện hắt hơi sổ mũi, đau họng mà trong SXH không có. SXH thường chỉ kéo dài tối đa bảy ngày và mức độ nguy hiểm là có thể gây xuất huyết ồ ạt, hoặc là sốc giảm thể tích do cô đặc máu có thể gây tử vong.

Bạn đọc Đại Nam (phố Phùng Khoang, Thanh Xuân, Hà Nội): Khu ở trọ chỗ chúng em rất nhiều muỗi. Một mình mình sạch cũng không thể nào bảo đảm mình không bị muỗi đốt. Em thấy hình như người dân nhất là các chủ nhà trọ rất thờ ơ với dịch sốt xuất huyết. Giờ chúng em phải tự bảo vệ bản thân mình như thế nào?

Ths.BS Nguyễn Đức Khoa: Hiện nay bệnh SXH chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và vắc-xin phòng bệnh, biện pháp phòng bệnh chủ yếu là diệt loăng quăng, bọ gậy, muỗi và phòng muỗi đốt. Để phòng bệnh, đề nghị mọi người thực hiện các biện pháp cụ thể như sau:

Để diệt loăng quăng, bọ gậy, cần thực hiện các biện pháp sau: Thả cá vào các dụng cụ chứa nước lớn hoặc đậy kín không cho muỗi vào đẻ trứng. Hằng tuần, dùng bàn chải cọ rửa các dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ, lật úp các dụng cụ không chứa nước, thường xuyên thay nước bình hoa, bình bông, thả muối hoặc dầu vào các bát nước kê chân chạn, khay nước thải của tủ lạnh, điều hòa, loại bỏ vật liệu phế thải (chai, lọ, lon, lốp xe, vỏ dừa, hốc cây, bẹ lá chứa nước...). Đặc biệt quan tâm đến các khu đất trống, xen kẹt, công trường xây dựng, nhà trọ, lán trại.

Để diệt muỗi, cần phối hợp ngành y tế trong đợt phun hóa chất, có thể dùng các biện pháp khác như vợt điện, hương muỗi...

Để phòng muỗi đốt, cần ngủ màn (kể cả ban ngày), mặc quần áo dài, dùng kem xua muỗi...

Bạn đọc Nguyễn Thị Lan (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội): Thưa bác sĩ Cường, gia đình tôi hiện nay rất lo lắng trước tình hình dịch bệnh. Xin bác sĩ có thể cho biết những triệu chứng điển hình của SXH và hiện nay có thể đi khám SXH tại những cơ sở y tế nào để yên tâm phát hiện bệnh sớm?

TS.BS Đỗ Duy Cường: Như tên gọi của bệnh, SXH bao gồm hai triệu chứng chính là sốt và biểu hiện xuất huyết do giảm tiểu cầu. Tuy nhiên, về mặt cơ chế bệnh sinh virus SXH còn gây ra biểu hiện tổn thương mạch máu (mao mạch) làm tăng tính thấm thành mạch gây nên hiện tượng cô đặc máu có thể dẫn tới sốc giảm thể tích và nguy hiểm tính mạng.

Triệu chứng đầu tiên của SXH là sốt cao đột ngột, đau mình mẩy, đau đầu, da xung huyết, mệt mỏi chán ăn, có thể có nổi hạch, phát ban. Triệu chứng sốt này thường kéo dài từ hai đến năm ngày. Từ ngày thứ tư trở đi bệnh nhân có thể kèm theo các biểu hiện xuất huyết như: xuất huyết dạng chấm dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, trường hợp nặng có thể rong kinh, rong huyết (ở nữ giới) hoặc xuất huyết nội tạng.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể có các biểu hiện của cô đặc máu như mệt mỏi, nôn, chân tay lạnh, đau bụng vùng gan, tụt huyết áp, tiểu ít và trong tình trạng sốc. Tuy nhiên, hầu hết 90% các biểu hiện SXH là thể nhẹ chỉ bao gồm sốt và xuất huyết nhẹ. SXH có thể phát hiện bằng xét nghiệm máu đơn giản tại các cơ sở y tế gần nhà. Do vậy, tôi khuyên mọi người nếu có các biểu hiện như trên thì cần đến ngay cơ sở y tế gần nhà để được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Bạn đọc Trần Bích Hồng (Ngọc Hà, Ba Đình, Hà Nội): Chúng tôi là những người dân sinh sống tại Hà Nội, ngay tại khu phố Ngọc Hà. Cả khu phố nhà tôi có nhiều nhà mắc SXH, thậm chí mắc cả nhà. Khi chúng tôi báo dịch tễ phường thì phải vài ngày sau họ mới vào phun thuốc. Những việc này, không rõ các cơ quan quản lý có nắm được hay không?

Ths. Bs Nguyễn Đức Khoa: Nơi được xác định là có ổ dịch SXH khi ở đó có hai trường hợp được chẩn đoán lâm sàng là SXH hoặc một trường hợp được xét nghiệm được khẳng định là SXH trong vòng 14 ngày. Bộ Y tế quy định các ổ dịch SXH cần được xử lý trong vòng 24 giờ kể từ khi phát hiện.

Ở khu phố của bạn có nhiều người bị sốt, ngành y tế sẽ điều tra xem là có phải là ổ dịch SXH không và khi đã xác định ổ dịch thì sẽ có xử lý. Tuy nhiên, phun hóa chất chỉ là một biện pháp để diệt đàn muỗi trưởng thành, đồng thời chúng ta phải thực hiện các biện pháp diệt loăng quăng, bọ gậy và phòng muỗi đốt.

Chúng tôi xin ghi nhận thông tin phản hồi của bạn và phản ánh với cơ quan quản lý của Hà Nội để kiểm tra công tác phòng chống dịch của thành phố.

Bạn đọc Trần Khánh Ngọc (Cầu Giấy, Hà Nội): Các ca mắc SXH nhẹ có thể chăm sóc tại nhà được không, thưa bác sĩ Cường?

TS.BS Đỗ Duy Cường: Đối với các trường hợp SXH nhẹ thì có thể điều trị tại nhà nhưng phải có sự giám sát chặt chẽ của nhân viên y tế. SXH do virus truyền nên các biện pháp điều trị chỉ là chữa triệu chứng, theo dõi các biến chứng chờ cơ thể tự hồi phục. Do đó, điều trị tại nhà bằng cách dùng thuốc hạ sốt và bù dịch và có chế độ dinh dưỡng hợp lý.

Nhưng tôi lưu ý, chúng ta chỉ được dùng thuốc hạ sốt chủ yếu bằng paracetamol, đối với người lớn dùng 1 viên 500mg/lần cách 4 đến 6 tiếng, không quá 3g/ngày. Ngoài ra dùng các biện pháp hạ nhiệt bằng phương pháp vật lý hoặc thuốc dân gian như: chườm mát, uống các loại nước thảo dược có tác dụng thanh nhiệt như: rau má, bông má đề... Bù dịch bằng cách pha Oresol uống theo chỉ dẫn mỗi ngày ít nhất từ 1 đến 2 lít, ngoài ra bù dịch bằng các dung dịch khác như nước hoa quả, nước canh…, ăn thức ăn nhẹ dễ tiêu, nghỉ ngơi tại giường, vệ sinh thân thể tránh bội nhiễm.

Tôi cũng khuyến cáo người dân hạn chế truyền dịch tại nhà nếu như không có chỉ định của bác sĩ.

Bạn đọc Nguyễn Bích Ngọc (Quận Đống Đa, Hà Nội): Tôi muốn hỏi bác sĩ Khoa một câu thế này: tôi thấy thấy báo, đài có tuyên truyền, việc phun muỗi chỉ có ý nghĩa nhất thời trong hai tuần mà quan trọng phải diệt loăng quăng. Không rõ, con loăng quăng này sống ở môi trường như thế nào và nó nguy hại ra sao?

Ths. BS Nguyễn Đức Khoa: Hiện nay, biện pháp phun hóa chất diệt muỗi truyền bệnh SXH là phun không gian với thể tích cực nhỏ. Các hạt hóa chất sẽ lơ lửng trong không gian, khi muỗi truyền bệnh bay ra sẽ bị dính hóa chất và chết. Các hạt hóa chất này chỉ lơ lửng trong vòng vài giờ sau đó sẽ rơi xuống đất và hết tác dụng nên biện pháp phun hóa chất chỉ là biện pháp tức thời để diệt đàn muỗi trưởng thành mang mầm bệnh tại các ổ dịch hoặc vùng nguy cơ bùng phát dịch.

Do đó, biện pháp lâu dài vẫn là loại bỏ môi trường sinh sống và phát triển của muỗi và thường xuyên diệt loăng quăng bọ gậy. Loăng quăng của muỗi truyền bệnh SXH thường sống ở những vật dụng chứa nước sạch, đặc biệt là nước máy và nước mưa. Trong vòng 7-10 ngày, chúng sẽ phát triển thành muỗi, có thể hút máu truyền bệnh.

Bạn đọc bavuonghaitac2@gmail.com: Thưa bác sĩ, sau thời gian bao lâu kể từ khi có triệu chứng nghi SXH thì xét nghiệm máu sàng lọc SXH cho kết quả chính xác nhất?

TS.BS Đỗ Duy Cường: Hiện nay chẩn đoán SXH tương đối đơn giản, cho kết quả nhanh sau một giờ bởi xét nghiệm sàng lọc test nhanh, có thể phát hiện kháng nguyên NS1Ag ngay từ ngày đầu tiên của bệnh khi phát hiện sốt.

Xét nghiệm này có sẵn tại các cơ sở y tế với độ nhạy cao. Những ngày sau có thể khẳng định bằng xét nghiệm phát hiện kháng thể IgM, IgG cũng cho kết quả nhanh. Tuy nhiên, để chẩn đoán một người mắc bệnh SXH cần phải dựa vào các biểu hiện lâm sàng kết hợp với xét nghiệm công thức máu để đánh giá tình trạng hạ tiểu cầu, cô đặc máu… giúp bác sĩ phân loại mức độ nặng nhẹ để có phác đồ điều trị phù hợp.

Bạn đọc Trần Mỹ Linh (đường Nguyễn Công Hoan, Hà Nội): Gia đình chúng tôi đã được cán bộ y tế xã, phường đến phun muỗi nhưng họ chỉ phun rất tượng trưng ở một vài chỗ. Khi gia đình đề nghị phun ở những chỗ khác thì họ nói phải trả thêm tiền. Đây có phải là chủ trương của ngành y tế hay không?

Ths. Bs Nguyễn Đức Khoa: Ngành y tế quy định phun hóa chất diệt muỗi phòng bệnh SXH phải được phun toàn bộ không gian trong các hộ gia đình, từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài và được Nhà nước chi trả.

Chúng tôi xin ghi nhận ý kiến của bạn Mỹ Linh ở đường Nguyễn Công Hoan và phản ánh với cơ quan y tế dự phòng Hà Nội để xác minh và xử lý nếu có sai phạm.

Bạn đọc Nguyễn Ánh Ngọc (Quảng Ninh): Hiện nay gia đình con gái tôi đang sinh sống ở khu vực có dịch là quận Hà Đông. Dù mới lên trông cháu một thời gian, nhưng tôi thấy công tác phun thuốc chống muỗi vẫn rất hình thức. Nhiều gia đình chung quanh cũng thờ ơ với việc chống dịch, thậm chí họ mặc kệ khi hàng xóm đã có người mắc sốt xuất huyết. Tôi không hiểu, những trường hợp mà không hợp tác để phun thuốc chống dịch thế có bị xử lý gì hay không?

Ths. BS Nguyễn Đức Khoa: Cảm ơn bạn đọc Ánh Ngọc đã phản ánh về công tác phun hóa chất và việc thực hiện các biện pháp chống dịch ở quận Hà Đông để ngành y tế có những biện pháp cải thiện phù hợp trong thời gian tới.

Như đã nói ở trên, thời gian vừa qua, chính quyền chủ yếu là tuyên truyền nhắc nhở người dân thực hiện các biện pháp phòng chống dịch nhưng tới đây thì chính quyền sẽ quyết liệt hơn trong việc xử phạt những đơn vị, cá nhân không thực hiện biện pháp phòng chống dịch theo quy định của pháp luật.

Bạn đọc Phùng Hiển (số 9, ngách 24, ngõ 1, phố Trần Quốc Hoàn, phường Dịch Vọng Hậu, quận Cầu Giấy): Tôi bị sốt đến ngày thứ 4 thì ngắt sốt 2 ngày, sau đó sốt lại và còn bị choáng ngất xỉu, sau đó tôi bị ngứa ngáy khắp người, gãi có nổi ửng đỏ khu vực tay, chân. Đó là triệu chứng sốt gì, thưa bác sĩ?

TS.BS Đỗ Duy Cường: Theo diễn biến của bệnh, SXH từ ngày thứ 4 trở đi sẽ có biến chứng nặng như xuất huyết hoặc sốc giảm thể tích do máu bị cô đặc. Thường lúc đó triệu chứng sốt có vẻ như giảm đi nhưng tình trạng toàn thân nặng lên như mệt mỏi bơ phờ, chân tay lạnh, bứt rứt khó chịu, đau bụng, nôn…

Triệu chứng của bạn bị choáng ngất xỉu có thể tụt huyết áp do hiện tượng cô đặc máu rất nguy hiểm. Tuy nhiên, bạn đã qua được giai đoạn này bây giờ bạn xuất hiện ngứa ngáy khắp người gãi có nổi ửng đỏ khu vực tay, chân… Nhiều người tưởng ngứa do dị ứng thuốc nhưng thực ra giai đoạn này bệnh nhân đang hồi phục, các phức hợp kháng nguyên - kháng thể lắng đọng dưới tổ chức dưới da gây nên hiện tượng ngứa rất khó chịu.

Bạn chỉ cần dùng thuốc kháng histamine (Loratadine viên 10mg) uống ngày một viên trong vòng vài ba ngày là hết ngứa.

Đơn vị đồng hành cùng chương trình:SABECO

Bạn đọc Hoàng Đức Mạnh (đường Nguyễn Khánh Toàn, Cầu Giấy, Hà Nội): Thưa ông, so với mọi năm, sốt xuất huyết năm nay có những điểm gì đặc biệt mà người dân cần phải lưu ý không?

Ths. BS Nguyễn Đức Khoa: Hiện nay bệnh SXH đang lây lan mạnh tại Hà Nội, các chủng virus gây bệnh không có khác biệt so với mọi năm. Bệnh SXH vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và vắc-xin phòng bệnh nên trong thời gian này, người dân cần đặc biệt chú ý các biện pháp diệt muỗi, loăng quăng, bọ gậy và phòng muỗi đốt.

Bạn đọc Trần Bình Minh (35 tuổi, Hà Nội): Cho tôi hỏi bác sĩ Khoa là đại diện cho Cục Y tế dự phòng, hiện nay Hà Nam đã công bố dịch, vì sao Hà Nội với số mắc tăng cao như thế nhưng lại chưa công bố?

Ths. BS Nguyễn Đức Khoa: Bệnh SXH là bệnh truyền nhiễm nhóm B, theo Quyết định 02/2016/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định điều kiện công bố dịch, công bố hết dịch bệnh truyền nhiễm thì việc công bố dịch tại mỗi địa phương do Chủ tịch UBND tỉnh quyết định.

Do đó, Sở Y tế các tỉnh, thành phố sẽ căn cứ vào phân tích dịch tễ và tình hình diễn biến của dịch để tham mưu cho Chủ tịch UBND tỉnh quyết định công bố dịch vào thời điểm phù hợp theo quy định của Chính phủ.

Bạn đọc Mai Thùy Dương (Quảng Ninh): Nhà tôi đang có bé sốt xuất huyết. Vậy theo bác sĩ có cần cách ly cháu bé ra không vì tôi sợ chúng lây lẫn nhau trong gia đình?

Ths.BS Nguyễn Đức Khoa: Bệnh SXH lây truyền qua muỗi và không lây truyền trực tiếp từ người sang người. Để tránh lây nhiễm bệnh, chúng ta cần diệt muỗi, loăng quăng, bọ gậy và phòng muỗi đốt.

Tôi không rõ cháu bé nhà bạn đã được khám và chẩn đoán tại cơ sở y tế chưa. Nếu cháu đã được khám và tư vấn điều trị bởi cơ quan y tế thì bạn cần thực hiện đúng các hướng dẫn về điều trị theo dõi và tái khám của bác sĩ. Bạn tuyệt đối không tự điều trị cho trẻ ở nhà.

Bạn đọc Hoàng Ngọc Ly (Phương Mai, Thanh Xuân, Hà Nội): Nhiều người khi thấy con sốt là cho uống hạ sốt, nhất là kiểu hạ sốt phối hợp có Ibuprofen. Theo ông, với SXH mà cho uống hạ sốt sẽ nguy hiểm như thế nào?

TS.BS Đỗ Duy Cường: Điều trị sốt trong SXH chủ yếu là dùng thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của Bộ Y tế, tức là dùng các sản phẩm thuốc hạ sốt có chứa paracetamol hiện nay có bán sẵn tại các hiệu thuốc như: Panadol, Efferalgan, Tylenol,.. mà không cần phải kê đơn. Cho nên các phụ huynh cho con dùng thuốc hạ sốt trong điều trị SXH cần lưu ý là chỉ cho thuốc hạ sốt khi thân nhiệt hơn 38,5 độ và thời gian cách nhau ít nhất là 4 giờ, liều dùng trẻ em 10 đến 15mg/kg cân nặng/lần, không quá 60mg/kg cân nặng/ngày, người lớn không quá 3g/ngày. Các thuốc có phối hợp Ibuprofen hoặc asprin thì tuyệt đối không dùng vì tăng nguy cơ gây chảy máu. Trong SXH nếu dùng quá nhiều thuốc hạ sốt sẽ gây tổn thương gan làm tăng men gan.

Bạn đọc Hoàng Đình Anh (Từ Liêm, Hà Nội): Thưa bác sĩ Khoa, tại sao phun thuốc muỗi rồi mà khu nhà tôi vẫn có người mắc sốt xuất huyết? Người dân chúng tôi phải làm sao mới yên tâm để không bị lây sốt xuất huyết?

Ths.BS Nguyễn Đức Khoa: Như đã nói ở trên, phun hóa chất diệt muỗi chỉ là biện pháp tức thời để diệt đàn muỗi trưởng thành và chỉ có tác dụng trong thời gian ngắn. Nếu không đồng thời diệt loăng quăng, bọ gậy thì ngay ngày hôm sau, có thể sẽ có đàn muỗi mới.

Vì vậy, để phòng bệnh, mỗi hộ gia đình hằng tuần cần thực hiện các biện pháp diệt muỗi, loăng quăng, bọ gậy và phòng muỗi đốt.

Bạn đọc Trần Duy Bình (Thanh Trì, Hà Nội): Có nhiều sai lầm trong cách điều trị SXH. Thí dụ tôi thấy khu phố nhà tôi nhiều người con SXH cũng cho đi truyền nước trong khi tôi thấy được tuyên truyền là truyền nước, truyền đạm sẽ rất nguy hiểm. Là bác sĩ chuyên khoa truyền nhiễm, ông có thể chỉ rõ những điểm sai lầm để người dân chúng tôi tìm hiểu và tìm cách phòng bệnh?

TS.BS Đỗ Duy Cường: Đối với SXH thể nhẹ chỉ cần bù dịch bằng đường uống. Trường hợp nôn nhiều không ăn uống được có thể truyền dịch tại nhà nhưng phải có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa và theo dõi chặt chẽ bởi nhân viên y tế.

Dung dịch truyền thường là Ringer’s lactate hoặc là nước muối đẳng trương NaCl 0.9%, khối lượng truyền thường 500 đến 1.000ml/ngày. Các dung dịch truyền khác như truyền đạm, albumin, nước hoa quả là tuyệt đối không dùng vì có thể gây tai biến và làm nặng thêm tình trạng cô đặc máu. Các trường hợp nặng cần truyền dịch phải đưa vào bệnh viện theo đúng phác đồ của Bộ Y tế.

Bạn đọc Trần Mạnh Cường (Khu đô thị TC5, Yên Xá, Tân Triều, Thanh Trì, Hà Nội): Thưa bác sĩ Khoa, anh có thể phân tích giúp người dân chúng tôi về số ca mắc SXH đột biến so với mọi năm như thế nào? Tôi nghe nói năm nay có sự biến đổi về chủng, tuýp gây bệnh. Vậy tôi từng mắc SXH rồi liệu có khả năng mắc lại hay không?

Ths.BS Nguyễn Đức Khoa: Năm nay, không có sự khác biệt về chủng virus gây bệnh SXH. Tại Việt Nam vẫn lưu hành bốn tuýp virus là D1, D2, D3, D4. Khi bị mắc một tuýp virus, cơ thể sẽ có miễn dịch với tuýp virus đó nhưng không đủ miễn dịch để phòng các tuýp virus khác. Vì vậy, về lý thuyết, mỗi người có thể mắc virus bốn lần với các tuýp virus khác nhau.

Bạn đọc Bùi Quang Chiến (Đống Đa, Hà Nội): Khoa Truyền nhiễm, BV Bạch Mai vừa rồi điều trị cho nhiều sản phụ mắc SXH. Tôi rất lo lắng vì vợ tôi đang mang bầu. Theo bác sĩ, sản phụ mắc SXH nguy hiểm như thế nào ạ?

TS.BS Đỗ Duy Cường: Khoa Truyền nhiễm Bệnh viện Bạch Mai hiện đang điều trị cho nhiều sản phụ mắc SXH (khoảng 20% các bệnh nhân). Các bà bầu có thể bị SXH trong bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ. SXH có thể gây sảy thai, thai lưu, nếu trong những tháng đầu, hoặc gây đẻ non, chuyển dạ sớm nếu trong những tháng cuối... Đặc biệt có thể gây nguy hiểm cho tính mạng của cả mẹ và con nếu có biểu hiện xuất huyết nặng do rối loạn đông máu trong quá trình đẻ, chuyển dạ. SXH không gây dị dạng cho thai như bệnh Rubella.

Tôi khuyến cáo, các bà bầu khi mang thai bị SXH cần được phát hiện sớm và theo dõi kịp thời tại các cơ sở điều trị chuyên khoa để được khám, hội chẩn bởi các bác sĩ chuyên khoa sản – truyền nhiễm tránh các tai biến sản khoa. Thực tế cho đến nay, tất cả các bà bầu mắc SXH điều trị tại Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Bạch Mai đều khỏi, ra viện, không có biến chứng gì cho cả mẹ và con, các bà bầu mang thai tháng cuối đều sinh nở mẹ tròn con vuông nên bạn cũng không nên quá lo lắng.

TS.BS Đỗ Duy Cường - Trưởng Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Bạch Mai đang khám cho sản phụ mắc SXH vừa hạ sinh thành công ở tuần thứ 39.

Bạn đọc Bùi Nam Chính (nam, 41 tuổi): Tôi thấy quá tải bệnh nhân sốt xuất huyết rồi vì sao cả nước chưa công bố dịch. Thiếu lý do gì để công bố dịch như vậy?

Ths.BS Nguyễn Đức Khoa: Theo Quyết định 02/2016/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định điều kiện công bố dịch, công bố hết dịch bệnh truyền nhiễm, Bộ Y tế sẽ công bố dịch khi tình hình dịch bệnh có những diễn biến phức tạp và khi đã có hai tỉnh, thành phố công bố dịch. Hiện nay, chỉ có tỉnh Hà Nam đã công bố dịch trên quy mô tỉnh. Tôi nghĩ rằng, các địa phương cần đánh giá sát tình hình diễn biến của dịch để tham mưu cho chính quyền công bố dịch, nhằm huy động các nguồn lực để khống chế và dập tắt dịch một cách kịp thời.

Bạn đọc Trần Thị Thu (Hưng Yên): Tôi sinh sống ở TP Hưng Yên cũng chưa thấy nhiều ca mắc ở địa phương. Tôi thấy Cục Y tế dự phòng đã đi thị sát, kiểm tra công tác phòng chống dịch SXH tại nhiều địa bàn trên cả nước. Ông có thể đánh giá gì về công tác phòng chống SXH tại địa phương?

Ths.BS Nguyễn Đức Khoa: Thời gian vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện số 1106/CĐ-TTg chỉ đạo công tác phòng chống SXH, trong đó giao Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm về công tác phòng chống SXH trên địa bàn. Hầu hết các địa phương đã triển khai rất quyết liệt các biện pháp phòng chống dịch và đã khống chế không để dịch bùng phát.

Tuy nhiên, vẫn còn một số địa phương chưa quan tâm đúng mức, nhiều người dân còn thiếu cảnh giác, không áp dụng các biện pháp dự phòng. Thời gian tới, tôi nghĩ rằng, các địa phương cần tăng cường hơn nữa các biện pháp truyền thông và tổ chức chiến dịch diệt loăng quăng bọ gậy, vận động ban ngành đoàn thể và người dân tích cực tham gia công tác phòng chống dịch bệnh.

Bạn đọc Lê Mai Lan (khu đô thị Văn Quán, Hà Đông, Hà Nội): Nhiều ca bệnh nhẹ, thậm chí tiểu cầu rơi xuống 50-60 vẫn không được nhập viện mà chỉ điều trị ngoại trú, xét nghiệm máu hằng ngày. Liệu có phải vì quá tải bệnh viện, khan hiếm nguồn tiểu cầu mà năm nay, những ca bệnh này không được nhập viện điều trị như mọi năm không?

TS.BS Đỗ Duy Cường: Điều trị SXH cần theo đúng phác đồ của Bộ Y tế. Những trường hợp nhẹ hoặc SXH trong những ngày đầu thì có thể điều trị ngoại trú hoặc theo dõi tại nhà. Các trường hợp nặng có dấu hiệu cảnh báo (đau bụng, nôn, tụt huyết áp, xuất huyết, men gan tăng, tiểu cầu hạ nhanh, cô đặc máu, hematocrit tăng,..) thì cần nhập viện để theo dõi và điều trị nội trú.

Nếu tiểu cầu hạ xuống còn 50-60 G/L mà không có biểu hiện xuất huyết, toàn trạng vẫn tốt thì chỉ cần theo dõi công thức máu hằng ngày mà không cần phải truyền khối tiểu cầu. Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, truyền tiểu cầu chỉ khi nào số lượng tiểu cầu hạ dưới 10 G/L hoặc có biểu hiện chảy máu nặng và phải có chỉ định và giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa, chứ không phải vì quá tải bệnh viện hay khan hiếm nguồn tiểu cầu.

Bạn đọc Trần Trung (quận Hoàng Mai, Hà Nội): Liệu dịch còn tiếp tục bùng phát không thưa bác sĩ. Chúng tôi là dân lao động từ xa đến rất lo ngại vì môi trường ở không thể bảo đảm được?

Ths.BS Nguyễn Đức Khoa: Ngành y tế Hà Nội nhận định dịch bệnh SXH có nhiều khả năng diễn biến phức tạp trong thời gian tới vì hiện nay mới bắt đầu vào mùa dịch và chuẩn bị đến mùa tựu trường của học sinh, sinh viên. Vì vậy, chúng ta cần phải tích cực, chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh.

Nếu bạn ở các khu nhà trọ thì bạn cần đề nghị chủ nhà trọ và những người thuê trọ cùng thực hiện các biện pháp vệ sinh môi trường, loại bỏ vật dụng chứa nước là nơi muỗi sinh sôi và phát triển, môi trường trong nhà cần được thu dọn ngăn nắp, hạn chế tối đa những nơi để cho muỗi trú đậu, tích cực phối hợp ngành y tế triển khai các biện pháp phòng chống dịch của địa phương.

Bạn đọc Nguyễn Minh Anh (61/189 Hoàng Hoa Thám, Hà Nội): Bác sĩ cho tôi hỏi, cách đây 5 hôm con tôi bị sốt và tôi có đưa đi khám, xét nghiệm cháu không mắc SXH mà do viêm A. Nhưng khi dứt sốt, cháu nổi các ban đỏ nhỏ li ti trên người rất đậm. Xin hỏi bác sĩ, liệu tôi có cần cho cháu đi xét nghiệm lại xem cháu có sốt xuất huyết hay không và cháu hết sốt rồi nhưng vẫn còn rất mệt thì có nguy hiểm nữa không?

TS.BS Đỗ Duy Cường: Nếu con bạn đã được bác sĩ khám và chẩn đoán là bị viêm A mà không phải SXH và khi hết sốt thì nổi ban thì bạn cần đưa cháu đi xét nghiệm lại xem có phải SXH hay không vì có thể những ngày đầu triệu chứng của SXH chưa điển hình và xét nghiệm chưa thể hiện kết quả dương tính. Tuy nhiên, nếu xét nghiệm mà con bạn mắc SXH, thì giai đoạn này cũng không còn nguy hiểm nữa.

Bạn đọc Nguyễn Ngọc Hải (Hoàn Kiếm, Hà Nội): Xin hỏi bác sĩ Khoa, tôi thấy nhiều khu phố của bạn bè tôi phản ánh việc phun thuốc hình thức, không hiệu quả. Liệu do kinh phí để thực hiện phun thuốc diệt muỗi chưa được cấp đầy đủ hay do thủ tục để phun thuốc tại từng địa bàn còn đang vướng mắc?

Ths.BS Nguyễn Đức Khoa: Theo tôi được biết, TP Hà Nội đã chuẩn bị đầy đủ vật tư, hóa chất, trang thiết bị và các điều kiện để triển khai các biện pháp phòng chống dịch, nhưng hiện nay việc phun hóa chất diệt muỗi tại Hà Nội đang gặp một số khó khăn như tỷ lệ lớn người dân không cho phun hóa chất hoặc một số người dân đi vắng khi ngành y tế tiến hành phun hóa chất.

Phun hóa chất diệt muỗi chỉ có tác dụng khi nhiệt độ môi trường phù hợp cho nên ngành y tế chỉ phun vào lúc đầu giờ sáng hoặc cuối giờ chiều. Tuy nhiên, đây lại là thời điểm nhiều hộ gia đình không có mặt ở nhà. Để diệt muỗi triệt để, đề nghị tất cả các hộ gia đình phải đồng thời thực hiện các biện pháp diệt loăng quăng, bọ gậy, muỗi để tránh lây lan.

Bạn đọc Nguyễn Thu Hương (khu Đồng Xa, Cầu Giấy, Hà Nội): Hiện nay, tâm lý người dân đổ xô lên tuyến trên để xin nhập viện dẫn tới quá tải. Việc mất niềm tin vào cơ sở y tế tuyến dưới là vẫn có, nhất là khi diễn biến của dịch bệnh SXH đang phức tạp. Ông có khuyến cáo gì với người dân không?

TS.BS Đỗ Duy Cường: Dịch SXH đang diễn biến phức tạp và chưa có dấu hiệu thuyên giảm, thực trạng người dân đổ xô lên tuyến trên để xin nhập viện gây nên tình trạng quá tải là không cần thiết vì SXH vẫn có thể điều trị tại các cơ sở y tế gần nhà.

Tôi khuyên người dân cần bình tĩnh không nên hoang mang, nếu có triệu chứng sốt cần đi khám tại các cơ sở y tế tuyến dưới. Các bác sĩ có thể chẩn đoán nhanh và xử trí được hầu hết các trường hợp SXH tại địa phương. Chỉ những trường hợp nặng mới cần chuyển đến các bệnh viện tuyến Trung ương.

Bạn đọc Đỗ Mai Chi (đường Bạch Mai, Hoàn Kiếm, Hà Nội): Vừa qua, có nhiều trường hợp tử vong vì SXH. Ông đánh giá thế nào về công tác khám, chẩn đoán và điều trị của Việt Nam với dịch SXH trong năm nay?

TS.BS Đỗ Duy Cường: Cho đến nay, cả nước có 60.000 trường hợp mắc SXH và 18 trường hợp tử vong với tỷ lệ tử vong là 0,03%. Tỷ lệ này so với tỷ lệ tử vong các năm trước đó và so với một số nước trong khu vực thì chưa phải là cao. Công tác khám, chẩn đoán điều trị SXH ở Việt Nam luôn được quan tâm thường xuyên và đặc biệt chú trọng tăng cường khi có dịch xảy ra.

Bộ Y tế đã ban hành hướng dẫn chẩn đoán điều trị SXH Dengue theo quyết định 458/QĐ-BYT năm 2011 và các bác sĩ tại các cơ sở y tế trong toàn quốc đã được tập huấn và biết cách xử trí điều trị SXH. Các trường hợp tử vong trong thời gian vừa qua là do bệnh nhân đến bệnh viện muộn hoặc chẩn đoán sai ở tuyến dưới, khi nhập viện có biểu hiện sốc nặng, xuất huyết não hoặc có các bệnh nền phối hợp, khi hồi sức rất khó khăn.