Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong bầu cử

ND - Luật Bầu cử đại biểu QH quy định về việc khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo (KNTC) trong bầu cử tại nhiều điều luật khác nhau, nằm rải rác ở nhiều chương khác nhau, có thể phân thành các loại: KNTC về danh sách cử tri; KNTC về người ứng cử, KNTC về kết quả bầu cử.

Khiếu nại, tố cáo về danh sách cử tri Luật Bầu cử đại biểu QH quy định, chậm nhất là 30 ngày trước ngày bầu cử (tức là ngày 20-4 này) cơ quan lập danh sách cử tri (UBND cấp xã) phải niêm yết danh sách cử tri tại trụ sở UBND xã, phường, thị trấn và những nơi công cộng của khu vực bỏ phiếu; đồng thời thông báo rộng rãi việc niêm yết để nhân dân kiểm tra danh sách cử tri.

Khi kiểm tra danh sách cử tri, nếu thấy có sai sót thì trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày niêm yết, mọi người có quyền KNTC hoặc kiến nghị bằng miệng hoặc bằng văn bản với cơ quan lập danh sách cử tri. Cơ quan lập danh sách cử tri phải tiếp nhận và ghi vào sổ những KNTC hoặc kiến nghị đó. Trong thời hạn ba ngày, kể từ ngày nhận được KNTC hoặc kiến nghị, cơ quan lập danh sách cử tri phải giải quyết và thông báo cho người KNTC hoặc kiến nghị biết kết quả giải quyết. 

Tuy nhiên, pháp luật về bầu cử đại biểu QH cũng quy định cụ thể những trường hợp không được ghi tên hoặc bị xóa tên trong danh sách cử tri, đó là: Người đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của tòa án; người đang phải chấp hành hình phạt tù có thời hạn, tù chung thân hoặc bị kết án tử hình đang trong thời gian xin ân giảm hoặc chưa thi hành án; bị can, bị cáo đang bị tạm giam theo quy định của pháp luật; người mất năng lực hành vi dân sự theo quyết định của tòa án hoặc có xác nhận của bệnh viện tâm thần hoặc chuyên khoa tâm thần của Bệnh viện đa khoa.

Những người nói trên, nếu đến trước thời điểm bắt đầu bỏ phiếu 24 giờ được khôi phục lại quyền bầu cử, được trả tự do hoặc được cơ quan có thẩm quyền xác nhận không còn mất năng lực hành vi dân sự thì đến UBND cấp xã nơi thường trú hoặc nơi tạm trú đề nghị được bổ sung vào danh sách cử tri và nhận thẻ cử tri.

Người đã có tên trong danh sách cử tri, nếu đến thời điểm bắt đầu bỏ phiếu bị Tòa án tước quyền bầu cử, phải chấp hành hình phạt tù, bị bắt tạm giam, bị tuyên bố mất tích hoặc bị chết, bị mất năng lực hành vi dân sự thì Tòa án hoặc cơ quan hữu quan phải thông báo cho UBND cấp xã đã lập danh sách cử tri để xóa tên người đó trong danh sách cử tri và thu hồi thẻ cử tri. 

Trường hợp người KNTC hoặc kiến nghị không đồng ý về cách giải quyết của cơ quan lập danh sách cử tri thì có quyền khiếu nại lên Tòa án Nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh. Trong thời hạn năm ngày kể từ ngày nhận được khiếu nại, tòa án phải giải quyết xong.

Quyết định của Tòa án đó là quyết định cuối cùng. Khiếu nại, tố cáo  về người ứng cử Sau hội nghị hiệp thương lần thứ hai, danh sách sơ bộ những người ứng cử đại biểu QH được gửi lấy ý kiến cử tri nơi cư trú.

Ðối với người tự ứng cử còn được gửi lấy ý kiến cử tri nơi người đó làm việc (nếu có). Tại các hội nghị này, nếu có ý kiến cử tri nêu về các vụ việc đối với người ứng cử thì trách nhiệm xác minh, trả lời được quy định như sau: Ðối với vụ việc ở nơi công tác thì cơ quan, tổ chức, đơn vị trực tiếp quản lý người ứng cử có trách nhiệm xác minh và trả lời bằng văn bản cho Ban thường trực Ủy ban T.ƯMTTQ Việt Nam, Ban thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư.

Trường hợp người ứng cử là người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị thì cơ quan cấp trên trực tiếp có trách nhiệm xác minh và trả lời. Nếu cơ quan, tổ chức, đơn vị không có cơ quan cấp trên trực tiếp quản lý thì cơ quan có thẩm quyền ra quyết định thành lập cơ quan, tổ chức, đơn vị đó có trách nhiệm xác minh và trả lời.

Ðối với vụ việc ở khu dân cư thì cơ quan, tổ chức, đơn vị giới thiệu người ứng cử phối hợp với UBND xã, phường, thị trấn xác minh và trả lời bằng văn bản cho Ban thường trực Ủy ban T.ƯMTTQ Việt Nam, Ban thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư.

Ðối  với người tự ứng cử thì Ủy ban bầu cử phối hợp cơ quan, tổ chức, đơn vị trực tiếp quản lý người đó hoặc UBND xã, phường, thị trấn nơi người đó cư trú xác minh và trả lời bằng văn bản cho Ban thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư. Chậm nhất là bốn mươi ngày trước ngày bầu cử, việc xác minh và trả lời về các vụ việc mà cử tri nêu lên đối với người ứng cử phải được tiến hành xong.

Hội nghị hiệp thương lần thứ ba có trách nhiệm lập danh sách chính thức những người ứng cử đại biểu QH khóa XII. Kể từ ngày công bố danh sách chính thức những người ứng cử, công dân có quyền KNTC về người ứng cử, khiếu nại, kiến nghị về những sai sót trong việc lập danh sách những người ứng cử với Ban bầu cử, Ủy ban bầu cử, Hội đồng bầu cử. Ban bầu cử, Ủy ban bầu cử, Hội đồng bầu cử phải ghi vào sổ và giải quyết KNTC, kiến nghị theo thẩm quyền.

Trong trường hợp người khiếu nại, tố cáo, kiến nghị không đồng ý với kết quả giải quyết của Ban bầu cử, Ủy ban bầu cử thì có quyền khiếu nại với Hội đồng bầu cử. Quyết định của Hội đồng bầu cử là quyết định cuối cùng. Trong thời hạn mười ngày trước ngày bầu cử, Ban bầu cử, Ủy ban bầu cử, Hội đồng bầu cử ngưng việc tiếp nhận, xem xét, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị mới về người ứng cử và việc lập danh sách những người ứng cử. Những KNTC, kiến nghị đã được tiếp nhận trước thời điểm này vẫn tiếp tục được xem xét, giải quyết.

Trong trường hợp những KNTC đã rõ ràng, có đủ cơ sở kết luận người ứng cử không đủ tiêu chuẩn đại biểu QH thì Hội đồng bầu cử quyết định xóa tên người đó trong danh sách những người ứng cử trước ngày bầu cử và thông báo cho cử tri biết. Không xem xét, giải quyết đối với những đơn khiếu nại, tố cáo nặc danh. Hội đồng bầu cử chuyển toàn bộ hồ sơ về KNTC chưa được giải quyết và những KNTC đã được giải quyết nhưng đương sự vẫn không đồng ý đến Ủy ban thường vụ QH khóa mới để giải quyết theo thẩm quyền.

Khiếu nại, tố cáo  về kết quả bầu cử Luật Bầu cử đại biểu QH quy định mọi khiếu nại về kết quả bầu cử phải được gửi đến Hội đồng bầu cử chậm nhất là 10 ngày kể từ ngày Hội đồng bầu cử công bố kết quả bầu cử. Hội đồng bầu cử có trách nhiệm xem xét, giải quyết khiếu nại về kết quả bầu cử trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được khiếu nại. Quyết định giải quyết khiếu nại của Hội đồng bầu cử là quyết định cuối cùng.