Giải pháp hiệu quả chống ùn tắc giao thông đô thị

PGS, TS Lưu Ðức Hải - Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng) đưa ra nhận định rằng: Dù có xây mạng lưới giao thông dày đặc hơn, có 'đủ đường' trên mặt đất nhưng với tốc độ phát triển phương tiện hiện nay thì vẫn chưa thể giải quyết được nạn ùn tắc. Do đó việc khai thác các công trình ngầm, nổi là việc rất cần, nếu không muốn nói là đã muộn với Hà Nội. Mục đích xây dựng đường trên cao là để đưa tất cả phương tiện ngoại tỉnh không tham gia vào giao thông nội đô. Và quan trọng hơn, việc xây dựng đường trên cao thế nào cũng gặp khó khăn về cảnh quan, về tâm lý xã hội, về công nghệ... nhưng đó là những bài toán ta phải giải để vượt qua chứ không cứ nghe khó là chùn bước...

Ðường trên cao không phải là giải pháp đầu tiên, mà là giải pháp khắc phục. Mọi quy hoạch đầu tiên luôn xuất phát từ mặt đất. Những con đường đó sẽ dần bị ùn tắc, không thể nào mở rộng thêm ra được nữa hoặc việc đập phá ảnh hưởng đến các công trình kiến trúc, ảnh hưởng đến đời sống xã hội.

Trên thế giới, từ giữa thế kỷ XX, vấn đề ùn tắc giao thông đã bắt đầu nảy sinh ở các đô thị lớn và đòi hỏi những giải pháp hợp lý. Các đô thị ngày càng lớn lên, dân tập trung ngày một đông hơn, mật độ tham gia giao thông cũng càng ngày càng cao do nhu cầu đi lại của cá nhân mỗi con người. Tuy nhiên, diện tích mặt đường lại là một đơn vị không đổi hoặc rất khó thay đổi. Vì thế, ùn tắc giao thông có thể coi như một căn bệnh tất yếu của quá trình đô thị hóa. Tại Việt Nam, từ cuối thế kỷ XX, tình trạng ùn tắc đã xuất hiện và ngày một trầm trọng, bắt đầu từ Hà Nội và TP Hồ Chí Minh rồi lan các đô thị lớn khác như Hải Phòng, Ðà Nẵng...

Ðể giải quyết việc này, một là mở rộng các con đường cũ hoặc làm thêm các con đường mới trên mặt đất. Tuy nhiên khi hai giải pháp không ổn hoặc không thực hiện được một cách triệt để, người ta phải tìm ra giải pháp khác giúp giải quyết vấn đề giao thông cấp bách này. Ðó là giải pháp 'ngoài mặt đất', nghĩa là dưới ngầm hoặc trên cao. Tuy nhiên, để tạo ra một mạng lưới giao thông như trên mặt đất khi thực hiện ở dưới lòng đất là một điều vô cùng khó khăn và tốn kém. Chính vì vậy, người ta thường chọn giải pháp đề ra một số tuyến đường nhất định để làm đường tàu điện ngầm với mục đích chở một số lượng hành khách lớn đến một số điểm trọng yếu trong thành phố, và từ nửa sau thế kỷ XX, trên thế giới đã sáng tạo ra loại hình đường trên cao một cách khá phổ biến nhằm giảm tải ùn tắc giao thông trong đô thị.

Từ cách đây khoảng hai chục năm, một số nhà khoa học về quy hoạch đô thị đã có những đề xuất về giải pháp đường trên cao trong quy hoạch xây dựng ở Hà Nội. Tuy nhiên, khi đó có nhiều ý kiến cho rằng làm đường trên cao ảnh hưởng đến kiến trúc, cảnh quan của công trình. Ðúng là nếu như vẫn còn giải pháp tốt hơn, thì không nên làm đường trên cao để ảnh hưởng đến cảnh quan của công trình. Nhưng cho đến nay, chưa ai có thể tìm ra giải pháp nào tốt hơn cả. Không thể có một cảnh quan đẹp trong một đô thị khi mà chỗ nào cũng xảy ra ùn tắc giao thông. Chính vì vậy, làm đường trên cao là hướng mở tốt nhất hiện nay. Bởi việc ùn tắc ngày càng trở nên nghiêm trọng, bịt ngã ba, bịt ngã tư mãi mà không hiệu quả. Một khi tiến trình 'đường trên cao' càng chậm, sức khỏe, tính mạng người dân càng bị đe dọa, và thiệt hại xã hội do ùn tắc giao thông cũng ngày một lớn.

Tuy nhiên cần phải nhận thức rằng, về cơ bản, đường trên cao là một giải pháp khắc phục. Trong các cách khắc phục, một điều không thể bác bỏ được là đi trên cao rẻ hơn đi dưới ngầm. Nó cung cấp cho ta một lượng đường nhiều hơn, rộng rãi hơn để phục vụ nhu cầu giao thông. Từ đó, dẫn đến những lợi ích khác như là giảm ùn tắc, tai nạn giao thông, và tiết kiệm được nhiều nguồn lực cho xã hội. Làm đường trên cao không tốn nhiều tiền giải phóng mặt bằng, đồng thời góp phần làm hài hòa thị trường xi-măng, sắt thép hiện nay khi cung đang dần dần vượt cầu... Tuy nhiên, đường trên cao cũng làm hạn chế kiến trúc cảnh quan của những công trình hai bên đường. Bên cạnh đó, công trình đường trên cao còn gây ồn và bụi nếu không có giải pháp khắc phục tốt.

Vấn đề đặt ra khi làm đường trên cao phải quan tâm hai điều: Vấn đề cảnh quan đường trên cao và làm sao để giảm tiếng ồn. Từ trước đến nay, người ta chỉ quan tâm phục vụ con người mà quên mất vấn đề thẩm mỹ. Nhiều cây cầu, tuyến đường trong đô thị rất xấu. Nhưng nếu ta đến một số thành phố lớn trên thế giới như Thủ đô Pa-ri (Pháp), ta sẽ thấy ở đây tuy có phải đến hai, ba chục cây cầu, nhưng mỗi cây cầu lại mang một phong cách riêng, một vẻ đẹp riêng. Về vấn đề chống ồn và bụi, chúng ta nên học theo các giải pháp của thế giới. Họ đã có những phương án rất tốt.