Chiều 23/11, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội tổ chức Hội thảo đánh giá tác động của Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam-EU (EVFTA) đối với vấn đề lao động, việc làm.
Theo báo cáo, thực trạng lao động việc làm của Việt Nam có xu hướng tăng giai đoạn 2012-2019 và bắt đầu giảm vào năm 2020 do dịch bệnh Covid-19.
Đến năm 2022, khi tình hình dịch bệnh được kiểm soát, nhiều việc làm trong ngành cung cấp dịch vụ hàng hóa cho ngành xuất khẩu sang EU được tạo ra, tác động EVFTA đến khu vực thành thị và nông thôn không có sự khác biệt nhiều.
Đối với nhóm ngành có khối lượng xuất, nhập khẩu sang các nước EVFTA cho thấy, các yếu tố về chỉ số định hướng xuất khẩu không thật sự có tác động đến tỷ lệ lao động tham gia bảo hiểm xã hội. Trong khi đó, tỷ lệ lao động tham gia bảo hiểm xã hội trong từng ngành ở thời điểm sau khi có hiệp định (quý 3/2020) tăng lên so với trước khi hiệp định có hiệu lực.
Đồng thời, giá trị thương mại giữa Việt Nam và các nước có tác động tích cực tới tiền lương bình quân. Giá trị xuất nhập khẩu hàng hóa tăng, tiền lương bình quân của lao động cũng tăng. Thuế suất xuất khẩu giảm, có tác động tích cực làm tăng tiền lương bình quân của lao động. So với các khu vực khác, tiền lương bình quân của người lao động làm việc trong khu vực xuất nhập khẩu từ các nước thuộc EVFTA cao hơn so các khu vực còn lại khoảng 17% đến 28%. Sau thời điểm hiệp định EVFTA có hiệu lực, tiền lương bình quân của người lao động cũng cao hơn khoảng 11% so thời điểm trước khi hiệp định EVFTA có hiệu lực.
Tại hội thảo, đánh giá tác động định lượng của Hiệp định EVFTA về vấn đề lao động, việc làm đến năm 2025, ông Phạm Ngọc Toàn (Viện Khoa học lao động và xã hội, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) cho biết, việc đánh giá sẽ giúp xác định những cơ hội, thách thức để đề ra các giải pháp trong ngắn hạn và dài hạn đối với Nhà nước, doanh nghiệp và người lao động.
Theo tính toán, tác động của EVFTA sẽ tạo thêm việc làm ở cả khu vực thành thị và nông thôn. EVFTA sẽ tạo thêm khoảng 146 nghìn việc làm cho giai đoạn 2022-2025, bình quân khoảng 36,5 nghìn người/năm (tăng 0,059% so với kịch bản không có EVFTA).
Việc làm tác động mạnh đến nhóm lao động từ 15 đến 34 tuổi. Một số ngành các tác động mạnh từ hiệp định EVFTA như: xây dựng, công nghiệp chế biến, chế tạo, hoạt động tài chính, ngân hàng, bảo hiểm…
Xác suất việc làm thỏa đáng của người lao động cao hơn so trước đó, có lợi hơn đối với nhóm lao động nữ, nhóm lao động có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao và lao động khu vực thành thị. Mức tiền lương bình quân của người lao động cao hơn khoảng 11% so thời điểm hiệp định chưa có hiệu lực. Hưởng lợi hơn về mức lương thuộc nhóm lao động nữ, lao động khu vực thành thị và nhóm lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao hơn.
Do ảnh hưởng của dịch Covid-19 cho nên việc thực thi hiệp định thương mại trong bối cảnh dịch Covid-19 kéo dài sẽ làm giảm hiệu quả tác động của EVFTA đến lao động việc làm và đặt ra nhiều thách thức đối với lao động việc làm như: thay đổi về hình thức làm việc, thiếu hụt nguồn cung lao động cục bộ, sự mất cân đối cung cầu về cơ cấu lao động…
Phó Vụ trưởng Hợp tác quốc tế (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) Hà Thị Minh Đức cho biết, thực hiện công tác đánh giá và dự báo tác động của EVFTA và CPTPP hàng năm nhằm giúp Việt Nam kịp thời có những giải pháp ứng phó với biến động của lao động về số lượng, chất lượng, loại lao động… Thông qua đó, chúng ta sẽ có cơ sở để tăng cường các biện pháp hỗ trợ, nâng cao năng lực cạnh tranh cho các ngành hàng và doanh nghiệp, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc về mặt chính sách.
Tăng cường dự báo nhu cầu lao động theo trình độ kỹ thuật, ngành nghề để đáp ứng nhu cầu của EVFTA để có kiến nghị phù hợp với điểu chỉnh cơ cấu đào tạo của Việt Nam; chú trọng đào tạo nguồn nhân lực có kỹ năng, chất lượng cao, quan tâm công tác đào tạo và đào tạo lại; nâng cao kỹ năng thích ứng của hệ thống giáo dục đào tạo theo hướng đa dạng hóa chương trình học và tạo nhiều lựa chọn cho người học, gắn nội dung đào tạo theo nhu cầu thị trường…
