Đường dây nóng bảo vệ trẻ em: Gần hơn với cộng đồng

Cán mốc hơn hai triệu cuộc gọi

Đường dây Tư vấn và hỗ trợ trẻ em “Phím số diệu kỳ 18001567” (gọi tắt là Đường dây) là dịch vụ tư vấn và hỗ trợ trẻ em qua điện thoại do Cục Bảo vệ, chăm sóc trẻ em - Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội - cung cấp.

Chính thức ra mắt ngày 19-5-2004, Đường dây hướng tới mục tiêu góp phần hạn chế những tổn thương cho trẻ em trong cộng đồng, giúp trẻ em có điều kiện phát triển tốt nhất cả về tinh thần và thể chất. Đường dây tạo cơ chế tiếp cận thuận lợi nhất với những trẻ em có nhu cầu được chăm sóc và bảo vệ thông qua xử lý các cuộc gọi, giải quyết các trường hợp cần can thiệp khẩn cấp. Đồng thời, dịch vụ này bảo đảm cho những em có hoàn cảnh khó khăn nhất ở thành thị cũng như ở nông thôn, có thể tiếp cận đến với các dịch vụ điện thoại. Quan trọng hơn, Đường dây tạo ra mạng lưới phối hợp giữa các cơ quan, ban, ngành, và kết nối giữa các tổ chức này để hỗ trợ hệ thống chăm sóc và bảo vệ trẻ em tại Việt Nam.

Với hành trình hơn 10 năm hoạt động, Phím số diệu kỳ 18001567 tiếp nhận hơn hai triệu cuộc gọi đề nghị hỗ trợ và tư vấn từ trẻ em và người dân trên toàn quốc.

Trong số này, 20% là các cuộc gọi tư vấn. Hơn 3.000 trường hợp trẻ em bị xâm hại, bị bạo lực, bị mua, bán, trẻ bị lạc, bị bỏ rơi, trẻ cần hỗ trợ về tài chính... đã được Đường dây can thiệp, trợ giúp.

Nhờ hoạt động ổn định, Đường dây ngày càng được người dân biết tới, trở nên gần gũi hơn trong đời sống cộng đồng. Ba năm gần đây, trung bình mỗi năm, Đường dây thu hút hơn 250 nghìn cuộc gọi đến.

Qua những cuộc gọi đến Đường dây, sẽ thấy rằng, trẻ em rất cần sự chia sẻ, giúp đỡ trong đời sống hằng ngày.

Thống kê các đối tượng gọi đến Phím số diệu kỳ, tỷ lệ trẻ em gọi nhiều nhất, chiếm hơn 69% tổng các cuộc gọi.

Trong số này, trẻ em có hoàn cảnh bình thường, trẻ em ở khu vực thành phố chiếm hơn 65%. Trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, hoàn cảnh đặc biệt, trẻ em ở vùng sâu vùng xa chiếm tỷ lệ gần 4%. Tỷ lệ cuộc gọi của nhóm trẻ yếu thế này đã tăng đáng kể trong ba năm trở lại đây, hơn 5%. Nhóm trẻ em dân tộc thiểu số cũng tăng mạnh, từ 1,7% lên đến gần 6% trong tổng số trẻ em gọi đến tổng đài.

Ngoài ra, các cuộc gọi từ người lớn chiếm tỷ lệ khá lớn, khoảng 31%. Trong đó, cha mẹ, người chăm sóc trẻ là 19,8%, người dân quan tâm đến các vấn đề của trẻ em là 5,5%, cán bộ xã hội là 1,1%. Nhóm đối tượng khác gồm nhân viên tư vấn, giáo viên, công an, cán bộ, ban, ngành liên quan đến trẻ em khoảng 4,6%.

Trẻ em ở nhóm từ 15 tuổi đến 18 tuổi có số cuộc gọi cao hơn cả với 34,1%. Tiếp đó là trẻ em ở nhóm từ 11 tuổi đến 14 tuổi (với 20,5%). Thứ ba là người hơn 18 tuổi (20,2%).

Luôn “nóng” với những vấn đề của trẻ em

Với những thông tin tiếp nhận được, hoạt động của Đường dây đã phản ánh nhiều vấn đề thiết thực của trẻ em trong đời sống hằng ngày.

Đứng đầu là vấn đề quan hệ ứng xử, chiếm tỷ lệ cao nhất trong tổng số cuộc gọi trả lời với 53,5%. Tiếp đó là các vấn đề về sức khoẻ, tâm lý, chiếm 31,9%; sức khoẻ sinh sản chiếm 9,6%. Các vấn đề về bảo vệ trẻ em chiếm hơn 3%.

Trong số các cuộc gọi về bảo vệ trẻ em, gần 70% liên quan đến xâm hại tình dục trẻ em và bạo lực đối với các em.

Đặc biệt, từ tháng 10 năm 2013, Đường dây nhận thêm nhiệm vụ tư vấn phòng, chống mua, bán người. Qua hơn hai năm, gần 1.000 cuộc gọi cung cấp thông tin, tư vấn và chuyển tuyến liên quan đến mua, bán người. Thực hiện nhiệm vụ đầy khó khăn này, cần sự vào cuộc của nhiều ban, ngành khác nhau, Đường dây đang cố gắng hỗ trợ ngày một nhiều hơn cho các nạn nhân của nạn mua, bán người.

Một điểm ấn tượng trong hành trình hơn 10 năm qua của Đường dây là phát triển dịch vụ tư vấn trực tiếp, đánh giá và trị liệu tâm lý cho trẻ em bị khủng hoảng về tâm lý do bị xâm hại tình dục, bị bạo lực, bị buôn bán…, cũng như trẻ em có các rối nhiễu tâm lý như trẻ tự kỉ, trẻ bị trầm cảm, trẻ bị rối loạn về ngôn ngữ…

Với nhóm trẻ đặc biệt như trẻ em khi bị xâm hại tình dục, bị bạo lực, bị mua, bán, các em đều gánh chịu những ảnh hưởng nghiêm trọng về thể chất và tinh thần. Do vậy rất cần phải trị liệu tâm lý cho các em để các em có thể ổn định tâm lý, trở lại với cuộc sống bình thường.

Câu chuyện về quá trình điều trị của cháu Trần Thị Nga * (ở huyện Phúc Thọ, Hà Nội) rất cảm động. Từng bị một thanh niên xâm hại tình dục vào năm 2008, gần đây, đối tượng xâm hại ra tù, cháu gặp lại và rơi vào tình trạng hoảng loạn, mất ngủ, hay la hét trong khi ngủ. Trước khi đi trị liệu, sức khỏe tinh thần của cháu Nga nhiều bất ổn như suy sụp, luôn hoảng loạn, hay la hét khi ngủ. Gia đình cháu cũng bị khủng hoảng, khi người mẹ đau khổ vì không bảo vệ được con, cộng thêm sự sợ hãi về dị nghị của người đời.

Sau quá trình hỗ trợ tâm lý, trị liệu tại Văn phòng tư vấn và trị liệu tâm lý cho trẻ em, cháu Nga đã ổn định tinh thần, không còn cơn hoảng loạn và mất ngủ. Khi sử dụng liệu pháp vẽ tranh và viết nhật ký, cháu đã thể hiện được cảm xúc cân bằng, muốn về nhà. Còn người mẹ cũng hiểu, việc bản thân mệt mỏi, ám ảnh sẽ làm con hoảng loạn, sợ hãi hơn.

Một trường hợp đáng quan tâm là cháu Nguyễn Thị Hà * (ở huyện Móng Cái, Quảng Ninh). Cháu bị bảo vệ trường tiểu học xâm hại tình dục. Sau khi vụ việc xảy ra, gia đình có thỏa thuận với hung thủ để đền bù tiền nhưng không được, cho nên sau sáu tháng từ khi sự việc xảy ra, gia đình mới gửi đơn báo chính quyền vụ việc. Công an đã đưa trẻ đi giám định, nhưng do vụ việc xảy ra đã lâu, đối tượng không nhận tội nên công an không tiến hành khởi tố bị can.

Cuối tháng 12 năm 2014, hai mẹ con xuống Hà Nội để trị liệu. Tổng đài đã kết nối với Ngôi nhà bình yên để gửi mẹ con cháu vào tạm trú, tham gia trị liệu. Trước khi điều trị, tinh thần cháu hoảng loạn, lo sợ mỗi khi gặp người lạ, hay la hét khi ngủ, buồn rầu, trầm lặng, sợ không đến lớp, đòi mẹ chuyển trường. Sau khi điều trị, sức khỏe của cháu đã ổn định, có tâm lý hoà nhập và vui vẻ, mong muốn đi học trở lại. Hà không còn ác mộng, cởi mở khi tiếp xúc, biết thể hiện tình cảm yêu thương với mẹ và giáo viên dạy.

Có thể thấy, sau một thời gian được cán bộ của Đường dây hỗ trợ tư vấn, trị liệu, các trẻ em bị xâm hại tình dục, bị bạo lực và người thân đã giải tỏa về tâm lý, ổn định về tinh thần, sống vui vẻ hơn. Các em đều đã đi học trở lại, hòa nhập với cuộc sống.

Qua 10 năm, các nhân viên tư vấn và chuyên gia của Đường dây đã đánh giá, trị liệu cho 3.500 ca. Hiện tại, trung bình mỗi tháng, địa chỉ này tiếp nhận và điều trị cho hai trường hợp trẻ bị xâm hại tình dục, trẻ bị bạo lực, bị buôn bán, tiến hành 400 ca/lượt trị liệu cho trẻ có các rối nhiễu tâm lý.

Ngoài ra, Đường dây cũng chú trọng dịch vụ đào tạo kỹ năng cho trẻ em và cha mẹ, với các hoạt động phong phú như đào tạo kỹ năng sống, phát triển vận động cho trẻ tại các trường mầm non, mở lớp phát triển khả năng tư duy sáng tạo cho trẻ lứa tuổi mầm non và tiểu học, đào tạo kỹ năng cho cha mẹ…

Thực tế hoạt động của Đường dây cho thấy, số ca tư vấn về các trường hợp bạo lực trẻ em tăng nhanh. Số trường hợp trẻ em bị bạo lực được can thiệp trợ giúp chiếm hơn 30% tổng số ca can thiệp của Đường dây. Nội dung được người dân quan tâm nhiều là về các chính sách trợ giúp cho trẻ em bị bạo lực, khung pháp lý đối với những người gây bạo lực đối với trẻ em.. Bên cạnh đó, các cuộc gọi bày tỏ sự bức xúc, phẫn nộ về các trường hợp trẻ em bị bạo lực được báo chí phản ánh. Nhiều cuộc gọi của người lớn quan tâm đến các biện pháp phòng tránh bạo lực đối với trẻ em.

Số ca trẻ em bị bạo lực gia đình chiếm tỷ lệ cao nhất trong số các ca trẻ bị bạo lực, chiếm gần 80% trong tổng số ca trẻ bị bạo lực được Đường dây trợ giúp.

Tại các địa phương hiện nay, đa số ca trẻ em bị bạo lực được sự quan tâm, thăm hỏi và hỗ trợ về vật chất. Nhiều vụ việc trẻ bị bạo lực đã được xử lý về mặt hành chính. Tuy vậy, vấn đề trợ giúp cho trẻ bị bạo lực cũng gặp khó khăn, vì cán bộ địa phương không có các kỹ năng, đặc biệt là kỹ năng tư vấn và trợ giúp tâm lý cho trẻ. Gia đình của các trẻ bị bạo lực cũng không quan tâm nhiều về những ảnh hưởng của bạo lực đối với trẻ mà chỉ quan tâm nhiều đến khía cạnh pháp lý. Bởi vậy, cần truyền thông, nâng cao nhận thức cho cha mẹ, người chăm sóc trẻ về bảo vệ trẻ em, trong đó có bảo vệ trẻ em khỏi bạo lực.

Đồng hành trên con đường hỗ trợ trẻ em, Đường dây đang cùng hợp tác với nhiều tổ chức xã hội trong nước và quốc tế như Hagar, Rồng xanh, Trung tâm Phụ nữ và Phát triển… để tiếp nhận và hỗ trợ tâm lý cho trẻ em bị khủng hoảng do bị bạo lực. Đáng tiếc là, hiện nay, Đường dây không thể trợ giúp nhiều trường hợp vì chưa có kinh phí hỗ trợ để đưa trẻ từ cộng đồng tới các chuyên gia trị liệu tâm lý. Do đó, cùng với hỗ trợ Đường dây để đẩy mạnh hoạt động này, cũng cần tăng cường năng lực cho cán bộ làm việc tại các cơ sở cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em.

* Đường dây 18001567 miễn phí thường trực 24 giờ tất cả các ngày trong tuần, với năm máy hoạt động liên tục; 20 nhân viên tư vấn và cộng tác viên làm việc tại Tổng đài.

Mục đích của Đường dây: Tôn trọng tất cả; Sẵn sàng lắng nghe; Sẵn sàng chia sẻ; Bí mật, riêng tư; Tin cậy, thân thiện;Tư vấn, hỗ trợ ở mức tối đa có thể

------------

* Tên các nhân vật trong bài đã được thay đổi