Việt Nam là một trong những “điểm nóng” về dịch sốt xuất huyết tại khu vực Đông Nam Á. Hằng năm, số ca mắc không giảm, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng người dân và làm gia tăng chi phí cho xã hội.
Khoảng năm 2015, trong quá trình đi nhiều địa phương, ông Nguyễn Văn Khỏe, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn công nghệ Mosla, đã tận mắt chứng kiến tình trạng muỗi sinh sôi dày đặc tại khu dân cư, khu chăn nuôi, các khu vực ẩm thấp, ao tù, nước đọng. Cũng trong giai đoạn này, dịch sốt xuất huyết bùng phát tại nhiều quốc gia trên thế giới.
Ông Nguyễn Văn Khỏe từng được cộng đồng khởi nghiệp biết đến với các giải pháp ứng dụng năng lượng mặt trời trong sấy và thu nhiệt phục vụ chế biến nông sản, đồng thời tham gia chương trình Shark Tank Việt Nam năm 2018 và nhận được cam kết đầu tư từ các nhà đầu tư. Tinh thần khởi nghiệp gắn với giải quyết vấn đề thực tiễn đã thôi thúc ông chuyển hướng nghiên cứu sang phòng, chống muỗi truyền bệnh.
Từ việc tìm hiểu tập tính sinh sản của loài muỗi, ông Khỏe nhận thấy muỗi chỉ đẻ trứng trong nước, mỗi con muỗi cái có thể đẻ từ 100 đến 300 trứng mỗi lần và đẻ từ 3 đến 5 lứa trong suốt vòng đời. Nếu không kiểm soát từ giai đoạn trứng và loăng quăng, số lượng muỗi có thể tăng rất nhanh chỉ trong thời gian ngắn. Chính vì vậy, để phòng dịch bền vững, cần chặn ngay từ đầu vòng đời của muỗi, thay vì chỉ tập trung diệt muỗi trưởng thành. Thiết bị bắt muỗi Mosla được hình thành từ cách tiếp cận đó.
Thiết bị có thiết kế dạng hộp nhỏ gọn, làm từ nhựa tái chế, cao khoảng 15cm, đường kính 12cm. Khi cho nước vào bẫy và đặt tại vị trí tối, nước và bóng tối trở thành yếu tố dẫn dụ muỗi vào đẻ trứng. Trứng muỗi rơi xuống khoang nước, nhưng khoang này được thiết kế theo cơ chế một chiều, khiến loăng quăng và muỗi non không thể quay trở lại môi trường bên ngoài. Tính mới của giải pháp nằm ở việc kiểm soát muỗi từ vòng đời sinh sản bằng thiết kế kỹ thuật đơn giản, không sử dụng điện và không dùng hóa chất.
Theo ông Nguyễn Văn Khỏe, chỉ cần đặt bẫy quanh nhà, mật độ muỗi có thể giảm rõ rệt sau hai đến ba tuần sử dụng. Cách tiếp cận này giúp người dân chủ động phòng dịch ngay tại gia đình, phù hợp với điều kiện sinh hoạt và kinh tế của nhiều địa phương.
Năm 2024, thiết bị bẫy muỗi Mosla đã giành Giải Ba Cuộc thi Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Đồng Nai. Sau cuộc thi, ông Nguyễn Văn Khoẻ tiếp tục hoàn thiện sản phẩm. Trước thềm Techfest 2025, thiết bị được cải tiến thêm ở một số chi tiết nhằm tăng độ tối bên trong bẫy, qua đó nâng cao hiệu quả dẫn dụ muỗi vào đẻ trứng. Hiện Mosla đã được ông nộp đơn đăng ký bảo hộ sáng chế tại Cục Sở hữu trí tuệ.
Tại không gian trưng bày ngoài trời ở phố đi bộ Hồ Hoàn Kiếm (Hà Nội) trong khuôn khổ Techfest 2025, sản phẩm Mosla thu hút sự quan tâm của đông đảo người tham quan. Nhiều người bày tỏ sự ngạc nhiên khi lần đầu tiên thấy một thiết bị “bẫy muỗi bằng nước”, trong khi lâu nay các biện pháp phòng, chống muỗi thường tập trung vào việc loại bỏ nước đọng. Theo ông Khỏe, Mosla khác căn bản với các biện pháp phổ biến như phun hóa chất hay sử dụng đèn diệt côn trùng, bởi thiết bị không tiêu diệt nhầm các loài côn trùng có ích, không gây rủi ro cho trẻ em và vật nuôi, đồng thời thân thiện với môi trường.
Giải pháp này đặc biệt phù hợp với khu vực nông thôn, khu công nghiệp, vùng thường xuyên ngập úng hoặc những nơi việc phun hóa chất gặp nhiều hạn chế. Việc kiểm soát muỗi từ giai đoạn sinh sản giúp giảm nguy cơ bùng phát dịch theo hướng bền vững, lâu dài.
Sau gần 10 năm đầu tư, nghiên cứu, phát triển và thử nghiệm, bẫy muỗi Mosla đã bắt đầu được đưa ra thị trường. Việc sản phẩm được Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ ) vinh danh là giải pháp tiêu biểu trong giải quyết các thách thức của địa phương cho thấy tinh thần đổi mới sáng tạo đang lan tỏa mạnh mẽ trong khu vực tư nhân và doanh nghiệp, bắt nguồn từ những nhu cầu rất cụ thể của đời sống.
Ông Nguyễn Văn Khỏe cho biết, trong giai đoạn đầu, doanh nghiệp sẽ trao tặng 1.000 bẫy muỗi cho các đơn vị, hộ gia đình và khu vực có mật độ muỗi cao, như khu dân cư gần sông suối, khu chăn nuôi, trường học, bệnh viện, nhà xưởng và những địa bàn vừa trải qua ngập lụt, mưa bão. Đồng thời, ông cũng đang chuẩn bị các bước để đưa giải pháp này đến những khu vực, quốc gia thường xuyên chịu ảnh hưởng của sốt xuất huyết tại châu Mỹ, châu Phi, Trung Đông, châu Á và các đảo Thái Bình Dương.
