Ngày 15/3, tại Hà Nội, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam phối hợp Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia “Tiếp tục đổi mới chính sách đất đai theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng”.
Chủ trì hội thảo có các đồng chí: PGS,TS Bùi Nhật Quang, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam; PGS,TS Nguyễn Hồng Sơn, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương; PGS,TS Phạm Minh Tuấn, Giám đốc-Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật; PGS,TS Bùi Quang Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam.
Tham dự hội thảo có đông đảo chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, hoạch định chính sách liên quan đất đai đến từ nhiều cơ quan, tổ chức của các bộ, ban, ngành Trung ương, các viện nghiên cứu, trường đại học, các hiệp hội doanh nghiệp.
Chính sách, pháp luật về đất đai vẫn chưa thật sự đáp ứng được sự kỳ vọng của xã hội
Phát biểu tại Hội thảo, Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam Bùi Nhật Quang cho biết, Điều 54 của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 đã khẳng định: “Đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia, nguồn lực quan trọng phát triển đất nước, được quản lý theo pháp luật”.
Kể từ năm 1987 tới nay, Luật Đất đai được ban hành và sửa đổi 4 lần. Luật Đất đai đầu tiên được ban hành vào năm 1987, ghi nhận dấu mốc quan trọng của hệ thống pháp luật về đất đai với điểm đột phá là chủ trương giao đất sản xuất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân. Sau đó, Luật Đất đai tiếp tục được sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện cho phù hợp với những vấn đề mà thực tiễn đặt ra vào các năm 1993, 2003 năm 2013.
Tuy nhiên, những lần sửa đổi đó vẫn chưa triệt để, chưa giải quyết được gốc rễ của vấn đề. Chính sách, pháp luật đất đai được sửa đổi, bổ sung vẫn chưa thật sự đáp ứng được sự kỳ vọng của xã hội. Thực tế cho thấy, bên cạnh kết quả tích cực đóng góp cho sự phát triển kinh tế-xã hội, Luật Đất đai năm 2013 đã bộc lộ nhiều bất cập.
Nguồn lực về đất đai vẫn chưa được khai thác và phát huy đầy đủ để trở thành nội lực quan trọng phục vụ phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Quá trình thực thi chính sách, pháp luật về đất đai đã bộc lộ nhiều “kẽ hở”, tạo môi trường, điều kiện cho “nhóm lợi ích” tiêu cực trục lợi, tham nhũng.
Do đó, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đưa ra định hướng mang tính chiến lược cho giai đoạn 2021-2030 “Hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo môi trường thuận lợi để huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, thúc đẩy đầu tư, sản xuất kinh doanh”, trong đó có nguồn lực đất đai, đồng thời đưa ra các nhiệm vụ đột phát chiến lược, trong đó có vấn đề đất đai như: “huy động, quản lý và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển, nhất là nguồn lực đất đai”.
Bên cạnh đó, Chiến lược phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2021-2030 đã nhấn mạnh: Tiếp tục hoàn thiện và nâng cao chất lượng thể chế, pháp luật đầy đủ, đồng bộ, hiện đại, hội nhập, ổn định, cụ thể, minh bạch; phát triển đầy đủ và đồng bộ thị trường các yếu tố sản xuất, nhất là các thị trường quyền sử dụng đất…
Thông qua hội thảo, đồng chí Bùi Nhật Quang mong muốn các nhà khoa học, các nhà quản lý đóng góp nhiều ý kiến thẳng thắn, khách quan, khoa học để mổ xẻ vấn đề chính sách đất đai từ nhiều chiều, từ đó có cơ sở đề xuất giải pháp, xử lý những vấn đề mang tính “căn cơ” đang đặt ra đối với chính sách, pháp luật đất đai; đồng thời có những kiến nghị mang tính “đột phá” nhằm tháo gỡ những điểm nghẽn, nút thắt về thị trường đất đai để giải phóng nguồn lực đất đai, để thị trường đất đai thực sự trở thành nguồn lực cho tăng trưởng và phát triển.
Hoàn thiện khung khổ pháp lý để khơi thông nguồn lực đất đai
Theo GS,TS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Tài nguyên và Môi trường, Việt Nam cần khai thác nguồn lực tài chính từ đất đai thông qua vốn hóa đất đai. Vốn tài chính từ đất sẽ là nguồn vốn chủ yếu để đầu tư phát triển. Do đó, cần nghiên cứu để đưa ra các chính sách tài chính đất đai phù hợp, trên nguyên tắc không lãng phí nguồn vốn đất đai, quản lý tốt đất đai thuộc tài sản công, khuyến khích việc sử dụng đất đai thuộc tài sản tư, từ đó tạo các cơ chế phù hợp để tăng nguồn thu từ đất.
PGS,TS Trần Quốc Toản, chuyên gia cao cấp, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ cho rằng, yêu cầu đặt ra trong giai đoạn mới là nguồn lực đất đai phải được sử dụng có hiệu quả tổng hợp cao hơn, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh-bền vững đất nước.
Tại hội thảo, các đại biểu đã chia sẻ ý kiến, quan điểm chung quanh những điểm nghẽn trong thị trường đất đai ở Việt Nam, đồng thời kiến nghị, đề xuất một số định hướng và giải pháp hoàn thiện chính sách đất đai trong bối cảnh mới.
Giám đốc-Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật Phạm Minh Tuấn cho biết, Ban Tổ chức Hội thảo đã nhận được hơn 50 bài tham luận của các nhà khoa học về các chủ đề khác nhau, xoay quanh các nội dung chủ đạo: vấn đề sở hữu đất đai và những bất cập, điểm nghẽn, nút thắt trong khơi thông nguồn lực đất đai; những vấn đề liên quan đến vướng mắc trong quản lý nhà nước về đất đai; những vấn đề tồn tại kéo dài có liên quan đến quản lý và sử dụng đất đai; vấn đề sử dụng các công cụ thị trường trong quản lý đất đai.
Các tham luận đã làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn, đề xuất và luận giải cơ sở khoa học của các định hướng, quan điểm, giải pháp tiếp tục đổi mới chính sách đất đai theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.
Theo Ban Tổ chức, các ý kiến tham luận tại Hội thảo cũng sẽ được tổng hợp, chắt lọc thành Báo cáo kiến nghị chính sách để gửi đến lãnh đạo Đảng và Nhà nước, Bộ Tài nguyên và Môi trường nhằm đề xuất sửa đổi, hoàn thiện chính sách về đất đai trong giai đoạn tới, đặc biệt là phục vụ chương trình làm việc của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 19-NQ/TW ngày 31/10/2012 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI và đánh giá 10 năm thi hành Luật Đất đai 2013.
