Đến với khúc tình ca của người Vân Kiều

Tà Oái thường được các chàng trai, cô gái Vân Kiều hát để bày tỏ nỗi niềm, thổ lộ tình cảm, tình yêu… có giai điệu, cung bậc rõ ràng. Các chàng trai, cô gái Vân Kiều khi hát trong các lần “đi sim” thường sử dụng nhiều nhạc cụ kèm theo. Có thể họ dùng sáo khui với âm điệu vi vu trầm bổng, réo rắt; dùng đàn ta lư thánh thót; dùng khèn bè với âm thanh rộn ràng, lôi cuốn và các nhạc khí khác như: aman, achung tính tông (đàn một dây), cập achung (đàn ba dây)…thích hợp cho lối nói bóng gió, giàu hình ảnh và không gian thanh vắng của núi rừng. Các chàng trai và cô gái Vân Kiều nhận biết thông điệp về tình yêu qua các nhạc cụ này rất nhanh nhạy và tinh tường.

Người có năng khiếu sáng tạo nghệ thuật, có đầu óc liên tưởng có thể vừa hát hay, vừa sáng tác những bài hát có ý nghĩa, có sức hấp dẫn, thể hiện được nỗi niềm, ước muốn của mình với người mình yêu. Đáp lại lời ca như một lời nhắn gửi, chia sẻ, người con trai hoặc con gái sẽ bày tỏ tâm trạng, nỗi lòng của mình một cách tình tứ, ý nhị và sâu sắc: Em ở chòi bên này thao thức đợi anh/ Muốn thổi kèn aman nhưng lại thiếu một người/ Kèn aman không thổi một mình/ Em biết thương ai bây giờ ngoài anh... Trời về khuya, chàng trai và cô gái càng xích lại gần nhau, giọng ca càng trở nên quấn quýt, âm điệu càng thổn thức, sâu lắng hơn: Thương em đến nỗi sầu/ Nhớ em đến nỗi ốm/ Ước gì gan mật trở về nhau mãi mãi. Tình yêu và những lời hẹn ước, thủy chung thông qua lời bài hát Tà Oái được không gian thanh vắng của núi rừng chắp cánh bay xa, dẫn dắt hai người tìm đến với nhau.

Câu hát Tà Oái chính là thông điệp của tình yêu mà các chàng trai, cô gái Vân Kiều trao gửi cho nhau, giúp họ hiểu nhau hơn để sớm trở thành vợ chồng. Những lúc đó, âm điệu bài hát trở nên vui tươi, khoáng đạt. Còn với những lúc tình yêu bị ngăn cản, chia cắt do điều kiện, hoàn cảnh, lời bài hát Tà Oái bày tỏ khát vọng tự do yêu đương và mong muốn tình yêu của mình sớm đơm hoa, kết trái. Lời hát của họ khi đấy vang vọng âm thanh trầm lắng, du dương, rung động lòng người. Không ít những đôi trai gái đã nhờ lời ca Tà Oái giúp họ vượt qua trở ngại, khó khăn, để bố mẹ, dòng họ, bản làng tạo điều kiện cho họ được đến với nhau. Nhờ vậy mà nhiều lời bài hát Tà Oái có sức sống mãnh liệt, vượt qua thời gian, không gian, đi vào kho tàng văn hóa dân gian, sống mãi đến tận hôm nay.

Hiện nay, các già làng, trưởng bản, người có uy tín đồng bào dân tộc Vân Kiều đang tích cực sưu tầm những bài Tà Oái hay, có ý nghĩa để lưu giữ và truyền lại cho con cháu nhằm bảo tồn, chuyển tải nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình đến với công chúng.