Đề xuất lập Hội đồng Bảo Hiến đề chống vi Hiến

Đề nghị thành lập hội đồng bảo Hiến

Mặc dù Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp đề cao vai trò của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội trong việc bảo đảm tính hợp Hiến, hợp pháp và tính thống nhất của hệ thống pháp luật, nhưng đại biểu Huỳnh Nghĩa (TP Đà Nẵng) cho rằng, việc nghiên cứu, thành lập Tòa án Hiến pháp hoặc Hội đồng Bảo Hiến là bước tiến mới, cũng là quá trình cụ thể hóa nguyên tắc quyền lực Nhà nước là thống nhất, nhưng có sự phân công, phối hợp, kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp mà Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã xác định và được thể tại Điều 2 của dự thảo Hiến pháp sửa đổi.

“Hiện nay nhiều quyền quan trọng như hủy bỏ, đình chỉ văn bản trái Hiến pháp hầu như không được các chủ thể giám sát có thẩm quyền áp dụng, hình thức kiến nghị thông qua hoạt động giám sát của cơ quan, của Quốc hội thì chưa thực sự có hiệu quả. Chính vì vậy, việc thành lập một cơ quan chuyên trách về bảo Hiến ở Việt Nam đang được đặt ra như một yêu cầu cấp thiết và tôi thấy cần được Hiến định trong sửa đổi lần này”, đại biểu Lê Thị Nguyệt (Vĩnh Phúc) đề nghị.

Đại biểu Trần Đình Sơn (Đắc Lắc) đưa ra lý do, thực tiễn qua rất nhiều năm vừa qua ở nước ta những vi phạm Hiến pháp xảy ra rất nhiều, nhất là việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật vi Hiến nhưng không một cơ quan nào xem xét, xử lý, dẫn đến nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa bị vi phạm. Vì vậy, việc đặt ra chế định này là cần thiết, nhằm khắc phục, xử lý những hành vi vi phạm Hiến pháp.

Đại biểu Lê Thanh Vân (TP Hải Phòng), Phạm Thị Phương (Hà Tĩnh),... cũng kiến nghị trong Hiến pháp cần phải có thiết chế bảo Hiến.

Sau khi nghe ‎ý kiến của một số đại biểu đề nghị thành lập Hội đồng bảo Hiến, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cũng yêu cầu các đại biểu Quốc hội tập trung cho ý kiến về các chế định độc lập như cơ quan kiểm toán nhà nước, cơ quan bầu cử quốc gia và cơ chế bảo Hiến. “Một là giữ như quy định hiện hành là tập trung giao nhiệm vụ bảo Hiến cho các cơ quan, tổ chức hiện nay. Hai là thành lập một hội đồng bảo Hiến, một cơ quan bảo Hiến chuyên trách”, Phó Chủ tịch nói.

Cơ quan bảo Hiến sẽ làm những gì?

Mặc dù nhiều đại biểu chỉ thống nhất được việc cần có một cơ quan bảo vệ Hiến pháp, nhưng nội hàm của khái niệm này, chức năng của cơ quan này thì chưa có sự thống nhất.

Đại biểu Huỳnh Nghĩa đề nghị Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp tham khảo kinh nghiệm của các nước tiên tiến trên thế giới nhằm đề xuất với Quốc hội thành lập cơ quan này theo hướng là một cơ quan có chuyên môn cao, hoạt động thường xuyên, quy tụ những chuyên gia pháp luật đầu ngành và kỳ cựu của đất nước.

Theo đại biểu Đặng Đình Luyến (Khánh Hòa) đây là một cơ quan quan trọng giúp Quốc hội trong việc kiểm tra quyết định về tính hợp hiến, hợp pháp của các văn bản pháp luật do cơ quan Trung ương, của các cơ quan địa phương ban hành nhằm phát hiện kịp thời những vi phạm Hiến pháp để có biện pháp xử lý.

Về thẩm quyền giải thích Hiến pháp và pháp luật theo đại biểu La Ngọc Thoáng (Cao Bằng), nên giao cho cơ quan Bảo Hiến, nếu cơ quan này được thành lập. Hiến pháp là đạo luật gốc, còn luật pháp có nhiệm vụ cụ thể hóa Hiến pháp. Hiến pháp và pháp luật được ban hành là để áp dụng vào cuộc sống thực tiễn hàng ngày, nên việc giải thích Hiến pháp và pháp luật cũng là một việc làm thường xuyên.

Còn trong trường hợp cơ quan bảo Hiến không được thành lập thì phải có một cơ quan chuyên trách giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong việc giải thích Hiến pháp và pháp luật.

Còn đại biểu Hà Minh Huệ (Bình Thuận) đề xuất thành lập một chương riêng về thiết chế Hiến định độc lập, trong đó có các điều riêng về thiết chế Kiểm toán Nhà nước, Hội đồng bầu cử quốc gia và thiết chế Hội đồng bảo Hiến.

Đại biểu Hà Huy Thông (Thừa Thiên - Huế) cũng đồng ý đổi tên chương 10 thành các thiết chế Hiến định độc lập, hay chương về các cơ quan do Quốc hội thành lập như Hiến pháp của nhiều nước, tuy hình thức thể hiện có khác nhau. Chương này cũng bao gồm cả quy định về Hội đồng bảo Hiến để bảo vệ và giải thích Hiến pháp, nếu Quốc hội quyết định thành lập.

Đại biểu Phùng Văn Hùng (Cao Bằng) đề nghị xây dựng thiết chế Hội đồng bảo hiến do Chủ tịch nước đứng đầu và thành viên là đại diện của Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và một số tổ chức chính trị xã hội ban ngành hữu quan khác.

Cần tiếp tục nghiên cứu

Tuy nhiên, cũng có đại biểu phản đối việc thành lập cơ quan bảo Hiến này. Đại biểu Bùi Văn Xuyền (Thái Bình) cho rằng trong tình hình hiện nay Nhà nước chưa cần thiết phải thành lập cơ quan bảo vệ Hiến pháp độc lập mà tiếp tục củng cố tổ chức hoạt động của các cơ quan nhà nước để bảo đảm hiệu quả hơn và đáp ứng yêu cầu của công tác này. Thực tế chức năng này đã được giao cho các cơ quan như Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ và kể cả các cơ quan chính quyền địa phương. Chính phủ đã có Nghị định 135 trước đây và sau này là Nghị định 40 cụ thể hóa các quy định về kiểm tra, rà soát và thẩm định các văn bản quy phạm pháp luật trước khi ban hành, vấn đề thực hiện luật, văn bản quy phạm pháp luật cũng đã quy định rất chặt chẽ và hạn chế tối đa sai sót.

Cùng quan điểm với đại biểu Xuyền, đại biểu Nguyễn Văn Luật (Kiên Giang) cho rằng, những ý kiến của các đại biểu về thành lập một cơ quan bảo Hiến hay Tòa án Hiến pháp chưa thuyết phục. Nếu thành lập phải nắm rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của tổ chức này. Nó có chức năng độc lập hay chỉ là tham mưu giúp cho Quốc hội trong việc bảo đảm tính tối thượng của Hiến pháp, bảo đảm cho luật, các văn bản quy phạm pháp luật khác và hoạt động của các cơ quan trong bộ máy nhà nước tuân thủ Hiến pháp?

Những vấn đề này là những vấn đề rất lớn chưa được làm rõ, cần có thời gian tiếp tục nghiên cứu, tổng kết, nhất là trong vấn đề tham khảo kinh nghiệm của nước ngoài, đại biểu Luật nói.