PV: Xin Phó Thủ tướng cho biết ý nghĩa của chuyến thăm cấp Nhà nước tới Nhật Bản của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang?
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh: Nhận lời mời của Nhà vua Nhật Bản A-ki-hi-tô và Hoàng hậu, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cùng Phu nhân và Ðoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã thăm cấp nhà nước tới Nhật Bản, từ ngày 16 đến 19-3-2014. Ðây là chuyến thăm Nhật Bản cấp nhà nước đầu tiên của Chủ tịch nước ta kể từ năm 2007 và là lần thứ hai kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1973.
Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh quan hệ giữa Việt Nam - Nhật Bản có những bước phát triển mạnh mẽ và sâu rộng, nhất là từ khi hai nước thiết lập quan hệ đối tác chiến lược năm 2009. Hai nước vừa tổ chức rất thành công Năm Hữu nghị Việt - Nhật 2013 nhân kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Có thể nói, chưa bao giờ việc tăng cường quan hệ hợp tác giữa hai nước lại nhận được sự đồng thuận rộng rãi như vậy của Nhà nước, Chính phủ và nhân dân hai nước.
Cả Việt Nam và Nhật Bản đều hết sức coi trọng chuyến thăm cấp nhà nước tới Nhật Bản lần này của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang. Ðây là sự kiện có ý nghĩa chính trị quan trọng, là dịp để lãnh đạo cấp cao hai nước cùng nhau trao đổi và thống nhất về những phương hướng lớn và các biện pháp cụ thể để đưa quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam - Nhật Bản sang một giai đoạn phát triển mới, sâu rộng, thực chất và hiệu quả hơn nữa, đáp ứng lợi ích và phù hợp nguyện vọng của nhân dân hai nước, đóng góp tích cực cho hòa bình, hợp tác và phát triển của khu vực và trên thế giới. Chuyến thăm là dấu mốc có tính lịch sử, mở ra trang mới trong quan hệ Việt Nam - Nhật Bản.
Ðối với Việt Nam, chuyến thăm Nhật Bản của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang là hoạt động đối ngoại quan trọng trong năm 2014, thể hiện tinh thần tích cực, chủ động triển khai đường lối đối ngoại rộng mở, đồng thời đưa quan hệ với các đối tác quan trọng đi vào chiều sâu và phát triển bền vững, phục vụ đắc lực cho công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
PV: Xin Phó Thủ tướng cho biết những kết quả nổi bật của chuyến thăm?
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh: Với ý nghĩa rất quan trọng nêu trên, có thể nói, hai bên đã tích cực chuẩn bị cho chuyến thăm này từ gần một năm qua.
Về mặt lễ tân, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Ðoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã được Hoàng gia và Chính phủ Nhật Bản đón tiếp theo nghi thức cao nhất dành cho nguyên thủ quốc gia thăm cấp nhà nước. Chủ tịch nước đã có một chương trình hoạt động sôi động trong suốt bốn ngày tại Nhật Bản, với rất nhiều cuộc gặp và tiếp xúc, từ Nhà vua, Hoàng gia, QH, Chính phủ đến đông đảo lãnh đạo các tập đoàn kinh tế lớn, các hiệp hội doanh nghiệp, lãnh đạo địa phương, các hội giao lưu nhân dân, những người bạn Nhật thân thiết với Việt Nam và cả nông dân Nhật Bản ngay tại đồng ruộng của họ.
Bên cạnh bài phát biểu quan trọng trước QH Nhật Bản được hoan nghênh nhiệt liệt, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Thủ tướng Nhật Bản Sin-dô A-bê cũng đã có cuộc hội đàm rất thành công. Ðiểm nhấn nổi bật nhất là hai nhà lãnh đạo đã ra Tuyên bố chung về việc thiết lập quan hệ Ðối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á giữa Việt Nam và Nhật Bản. Tuyên bố chung đã xác lập những phương hướng lớn của quan hệ giữa hai nước trong giai đoạn phát triển mới. Bên cạnh đó, qua chuyến thăm, hai bên cũng đã ký kết nhiều thỏa thuận trong một số lĩnh vực hợp tác cụ thể. Tôi xin nhấn mạnh một số kết quả chính như sau:
Thứ nhất, hai bên nhất trí duy trì thường xuyên các chuyến thăm và tiếp xúc cấp cao, triển khai hiệu quả các cơ chế hợp tác, khuôn khổ đối thoại ở nhiều cấp trên nhiều lĩnh vực. Hợp tác song phương trên các lĩnh vực an ninh, quốc phòng, cải cách pháp luật và cải cách tư pháp có bước phát triển mới.
Thứ hai, hai bên nhất trí tiếp tục tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư cũng như phối hợp chặt chẽ để triển khai hiệu quả các thỏa thuận của lãnh đạo cấp cao và các dự án hợp tác quy mô lớn. Ðáng chú ý là việc Nhật Bản hỗ trợ triển khai kế hoạch hành động cho sáu ngành công nghiệp ưu tiên trong Chiến lược công nghiệp hóa của Việt Nam trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam - Nhật Bản; hỗ trợ phát triển các khu công nghiệp chuyên sâu, dự án xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2... Thủ tướng S.A-bê khẳng định tiếp tục coi Việt Nam là đối tác quan trọng hàng đầu trong chính sách Viện trợ phát triển chính thức (ODA) của Nhật Bản. Lãnh đạo cấp cao hai nước đã chứng kiến lễ ký các văn kiện về việc Chính phủ Nhật Bản cấp khoản vay 120 tỷ yên ưu đãi đợt 2 tài khóa 2012 cho năm dự án, như xây dựng đường bộ cao tốc Bắc - Nam; dự án phát triển cơ sở hạ tầng cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện (Hải Phòng) phần cầu và phần hạ tầng cảng; dự án xây dựng Nhà máy nhiệt điện Thái Bình và đường dây truyền tải...
Thứ ba, về hợp tác nông nghiệp, một trọng tâm của chuyến thăm lần này, hai bên nhất trí thành lập Nhóm công tác chung thúc đẩy hợp tác toàn diện trong lĩnh vực nông nghiệp, tiến tới xây dựng kế hoạch hợp tác dài hạn giữa hai nước và nhất trí sớm tổ chức phiên họp đầu tiên tại Việt Nam trong năm 2014. Hai bên đã ký Biên bản cuộc họp trao đổi ý kiến về thúc đẩy liên kết giữa Bộ Nông nghiệp hai nước. Theo đó, phía Nhật Bản sẽ xem xét hỗ trợ Việt Nam tăng năng suất, nâng cao hiệu quả chế biến; tăng cường kiểm soát, quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm trong các sản phẩm nông, lâm và thủy sản; công nghiệp hóa nông nghiệp; ứng dụng công nghệ cao, công nghệ sinh học trong trồng trọt và chăn nuôi, góp phần tăng thu nhập, thu hẹp chênh lệch và cải thiện đời sống nông dân.
Thứ tư, về phát triển nguồn nhân lực, khoa học công nghệ và y tế, hai bên nhất trí tăng cường hợp tác toàn diện với nhiều thỏa thuận cụ thể được ký kết trong dịp này, gồm Chương trình hợp tác chiến lược giữa hai Bộ Giáo dục, Bản ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe giữa hai Bộ Y tế... Phía Nhật Bản cam kết tích cực hỗ trợ Việt Nam nâng cấp một số trường đại học trọng điểm và một số trường dạy nghề của Việt Nam đạt tiêu chuẩn quốc tế; tăng cường năng lực cho các tổ chức khoa học công nghệ của Việt Nam; mở rộng quy mô tiếp nhận ứng viên điều dưỡng viên, hộ lý từ Việt Nam cũng như tăng tiếp nhận tu nghiệp sinh Việt Nam sang thực tập kỹ thuật. Hai bên cũng khẳng định tiếp tục hợp tác trong dự án trường đại học Việt - Nhật.
Thứ năm, hai bên nhất trí lập cơ chế trao đổi về văn hóa và giao lưu nhân dân nhằm củng cố tình cảm hữu nghị và sự hiểu biết giữa nhân dân hai nước; mở rộng hoạt động du lịch học tập đối với học sinh phổ thông từ Nhật Bản sang Việt Nam; tăng cường hợp tác về phát thanh truyền hình, thể thao và du lịch; Nhật Bản tiếp tục xem xét đơn giản hóa thủ tục cấp thị thực cho người Việt Nam mang hộ chiếu phổ thông.
Thứ sáu, hai bên hợp tác chặt chẽ tại các diễn đàn, cơ chế hợp tác và các tổ chức khu vực và quốc tế; đóng góp tích cực, mang tính xây dựng vào việc duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác và phồn vinh tại khu vực; khẳng định tầm quan trọng của bảo đảm hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực, trong đó có bảo đảm hòa bình, an ninh an toàn và tự do hàng hải, hàng không, trên cơ sở luật pháp quốc tế và Công ước LHQ về Luật Biển năm 1982.
Thứ bảy, ngoài các cuộc tiếp xúc các nhà lãnh đạo, chính giới Nhật Bản, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cũng đối thoại cởi mở, hữu ích với lãnh đạo các tổ chức kinh tế và doanh nghiệp hàng đầu Nhật Bản nhằm thúc đẩy giới kinh tế Nhật Bản tham gia hỗ trợ Việt Nam triển khai Chiến lược công nghiệp hóa, phát triển cơ sở hạ tầng và đóng góp vào sự phát triển bền vững của Việt Nam... Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cũng dự và phát biểu ý kiến chỉ đạo tại các Diễn đàn doanh nghiệp ở Tô-ki-ô và Ô-xa-ca với chủ đề tăng cường hợp tác kinh tế giữa hai nước thời kỳ mới và thúc đẩy đầu tư vào ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam.
PV: Xin Phó Thủ tướng cho biết những lĩnh vực hợp tác ưu tiên của hai nước trong thời gian tới?
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh: Nhật Bản là một trong những đối tác chiến lược và đối tác kinh tế hàng đầu của Việt Nam. Trong bối cảnh Việt Nam đang phấn đấu cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020, việc tăng cường hợp tác với Nhật Bản, một cường quốc kinh tế thế giới có trình độ công nghệ rất cao, có ý nghĩa rất quan trọng. Trên cơ sở quan hệ chính trị tốt đẹp và tin cậy lẫn nhau, hai bên cần tăng cường và mở rộng hơn nữa các lĩnh vực hợp tác kinh tế, thương mại. Ðây là lĩnh vực trọng tâm, là cơ sở quan trọng để không ngừng tăng cường và củng cố sự gắn kết chặt chẽ giữa hai nước. Thời gian tới, hợp tác giữa hai nước được thúc đẩy theo những hướng lớn như sau:
Một là, hợp tác với Nhật Bản, thông qua Viện trợ phát triển chính thức (ODA), đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) hay hợp tác công - tư (PPP) có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển cơ sở hạ tầng, năng lượng của Việt Nam. Hai bên sẽ tích cực triển khai hiệu quả các dự án quy mô lớn mà lãnh đạo cấp cao hai nước đã thỏa thuận, như: Ðường bộ cao tốc Bắc-Nam, Ðường sắt Bắc-Nam, Khu công nghệ cao Hòa Lạc, Cảng Lạch Huyện... Những dự án nêu trên không chỉ có ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, mà còn là những biểu tượng sinh động của quan hệ hợp tác kinh tế bền vững, lâu dài trong tổng thể quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam - Nhật Bản.
Hai là, Việt Nam rất coi trọng hợp tác với Nhật Bản trong triển khai Chiến lược công nghiệp hóa. Hiện, Việt Nam đã thành lập Ban Chỉ đạo Chiến lược công nghiệp hóa trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam - Nhật Bản hướng đến năm 2020, tầm nhìn 2030. Hai bên đang phối hợp chặt chẽ để sớm hoàn thành và triển khai Kế hoạch hành động cho sáu ngành công nghiệp ưu tiên trong chiến lược này. Hai bên cũng trao đổi ý tưởng hợp tác xây dựng hai khu công nghiệp chuyên sâu về các ngành công nghiệp cơ khí chế tạo và công nghiệp điện tử.
Ba là, hai bên hợp tác chặt chẽ để tăng kim ngạch thương mại song phương thông qua các biện pháp, như triển khai hiệu quả Hiệp định đối tác kinh tế song phương (VJEPA); tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam, trong đó có hàng nông sản, hải sản tiếp cận dễ dàng hơn với thị trường Nhật Bản. Hai bên phấn đấu trước năm 2020, tăng gấp đôi kim ngạch thương mại hiện nay (ở mức hơn 25 tỷ USD).
Bốn là, Việt Nam và Nhật Bản sẽ hợp tác toàn diện trong lĩnh vực nông nghiệp, Nhật Bản sẽ hỗ trợ Việt Nam về khoa học công nghệ, kinh nghiệm trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn. Ðây là chủ trương rất quan trọng để nâng cao đời sống người dân Việt Nam ở khu vực nông thôn.
Năm là, hai bên tăng cường hơn nữa hợp tác trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật, chuyển giao công nghệ, môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao nhằm phát triển bền vững, y tế, phúc lợi xã hội.
Chuyến thăm cấp nhà nước đến Nhật Bản của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã thành công rất tốt đẹp, nâng quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước lên tầm cao mới, mở ra giai đoạn phát triển mới, đồng thời cũng đề ra những biện pháp rất thiết thực để thúc đẩy quan hệ trên các lĩnh vực cụ thể. Ngay sau chuyến thăm, điều quan trọng là việc triển khai các thỏa thuận một cách tích cực, thật sự đưa kết quả chuyến thăm đi vào cuộc sống.
