Bình Định là nơi lưu giữ nhiều di sản văn hóa Champa đặc sắc, với quần thể kiến trúc, tín ngưỡng gồm: 8 cụm và 14 tháp Chăm gần như còn nguyên vẹn. Những tác phẩm điêu khắc Champa không chỉ là biểu tượng của văn hóa Champa mà còn chứa đựng yếu tố nghệ thuật, lịch sử, tín ngưỡng, tôn giáo và triết lý.
Trong giai đoạn từ năm 2015-2024, Bình Định vinh dự có 13 tác phẩm điêu khắc đá Champa được công nhận là bảo vật quốc gia theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Trong số này, Bảo tàng tỉnh hiện đang lưu giữ 8 bảo vật quốc gia gồm: Phù điêu nữ thần Mahisha Sura Mardini, niên đại đầu thế kỷ XII; Phù điêu thần Brahma, niên đại cuối thế kỷ XII; Cặp phù điêu chim thần Garuda diệt rắn, niên đại thế kỷ XII-XIV; Phù điêu nữ thần Sarasvati, niên đại đầu thế kỷ XII; Phù điêu Thần hộ pháp Mả Chùa, niên đại thế kỷ XII; Hai tượng sư tử đá thành Đồ Bàn, niên đại cuối thế kỷ XI-đầu thế kỷ XII.
 |
Sư tử đá (cuối thế kỷ XI) tại thành Đồ Bàn, xã Nhơn Hậu, thị xã An Nhơn, Bình Định. |
Năm bảo vật quốc gia còn lại hiện đang được lưu giữ ở các địa phương gồm: Cặp voi đá thành Đồ Bàn, niên đại nửa sau thế kỷ XII, tại xã Nhơn Hậu, thị xã An Nhơn; Hai tượng Hộ pháp chùa Nhạn Sơn, niên đại thế kỷ XII-XIII, tại xã Nhơn Hậu; Tượng thần Shiva chùa Linh Sơn, niên đại thế kỷ XV, tại xã Nhơn Hội, thành phố Quy Nhơn.
Những hiện vật được công nhận là bảo vật quốc gia là những hiện vật gốc độc bản, quý hiếm, có giá trị lớn đối với công tác nghiên cứu và nhận thức các vấn đề về văn hóa-lịch sử. Bên cạnh giá trị khoa học, các bảo vật này còn có giá trị lớn đối với nghiên cứu lịch sử, văn hóa, mỹ thuật và tôn giáo của dân tộc.
Nơi lưu giữ, bảo tồn tám bảo vật quốc gia của tỉnh Bình Định
Phát biểu tại buổi lễ, ông Tạ Xuân Chánh, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Cục Di sản văn hóa và Ủy ban nhân dân tỉnh đã quan tâm chỉ đạo, hỗ trợ về chuyên môn trong quá trình gìn giữ, bảo vệ di sản. Đặc biệt, Sở Văn hóa và Thể thao đã chỉ đạo Bảo tàng tỉnh triển khai xây dựng hồ sơ hiện vật, tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia xem xét, thẩm định và trình Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia.
 |
Ông Tạ Xuân Chánh, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định phát biểu tại buổi lễ. |
Việc phát huy giá trị hệ thống hiện vật này không chỉ thể hiện tinh thần trân trọng di sản mà còn gắn kết bảo tồn, phát huy di sản văn hóa với phát triển du lịch. Những bảo vật quốc gia sẽ là nguồn tài nguyên du lịch văn hóa, mang đến sản phẩm du lịch văn hóa mới, giúp du khách trong và ngoài nước trải nghiệm, khám phá và hiểu biết nhiều hơn về nền văn hóa Việt Nam và di sản văn hóa của tỉnh Bình Định, ông Chánh cho biết.
Đồng chí Lâm Hải Giang, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định cho biết, Bình Định có chiều dài lịch sử với những trầm tích văn hóa đa dạng và đặc sắc. Đến nay, Bình Định có 150 di tích lịch sử-văn hóa và danh lam thắng cảnh được xếp hạng, trong đó có 2 di tích quốc gia đặc biệt, 34 di tích quốc gia và 114 di tích cấp tỉnh cùng với hàng nghìn cổ vật đang được Bảo tàng tỉnh, Bảo tàng Quang Trung và các tổ chức, cá nhân lưu giữ.
Trong kho tàng văn hóa Champa, Bình Định sở hữu nhiều đền tháp với kiến trúc nghệ thuật độc đáo và nhiều hiện vật quý. Đến nay, Bình Định có 13 tác phẩm nghệ thuật điêu khắc đá thời kỳ Champa được Thủ tướng Chính phủ công nhận là bảo vật quốc gia. Đây là di sản quý giá trong kho tàng di sản văn hóa của cả nước và của tỉnh nhà, nguồn sử liệu quý đối với công tác nghiên cứu, sưu tầm lịch sử-văn hóa Bình Định.
 |
Đồng chí Lâm Hải Giang, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định phát biểu tại buổi lễ. |
Để tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị các bảo vật quốc gia đang được lưu giữ trên địa bàn tỉnh, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định đề nghị Sở Văn hoá và Thể thao tăng cường tuyên truyền, giới thiệu về giá trị của các bảo vật quốc gia trên các phương tiện thông tin đại chúng, nền tảng mạng xã hội gắn với công tác bảo vệ di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh.
Đồng thời, Sở Văn hóa và Thể thao chỉ đạo cơ quan chuyên môn tiếp tục nghiên cứu các bảo vật quốc gia, các hiện vật quý mà Bảo tàng tỉnh và các tổ chức, cá nhân đang lưu giữ để xác định niên đại, giá trị lịch sử và giá trị nghệ thuật; rà soát, nghiên cứu, sưu tầm và lựa chọn các hiện vật tiêu biểu, đáp ứng các tiêu chí để lập hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia nhằm bảo tồn và tôn vinh giá trị di sản văn hóa tại Bình Định…
