Công chứng sẽ sớm hết thời “đóng dấu ăn tiền”?

Kiểm soát chặt chất lượng đội ngũ công chứng viên

Theo TS.Trần Thất (Vụ trưởng Vụ Hành chính tư pháp – Bộ Tư pháp), trước khi có Luật Công chứng, đội ngũ công chứng viên mới có khoảng 200 người nhưng chỉ sau năm năm thực hiện chủ trương xã hội hóa, đội ngũ công chứng viên phát triển nhanh chóng về số lượng đến nỗi phải “phanh” lại.

Tuy phát triển chóng mặt về số lượng song khi chất lượng đội ngũ công chứng viên còn nhiều chuyện đáng bàn. Theo thống kê, hiện có đến 67% công chứng viên thuộc những đối tượng được miễn đào tạo nghề công chứng và đa số đều trên 60 tuổi vì đã từng là cán bộ các cơ quan tư pháp nghỉ hưu. Ông Đặng Văn Khanh (Viện trưởng Viện Khoa học kiểm sát – Viện kiểm sát nhân dân tối cao) cho biết, con số này ở TP Hà Nội chiếm đến 50%.

Thực tế trách nhiệm của công chứng viên không chỉ khi giải quyết vụ việc (đóng dấu công chứng) mà vẫn còn sau khi họ rời khỏi ghế công chứng viên và nếu cứ để cán bộ về hưu chuyển sang làm công chứng viên thì khó có đội ngũ công chứng viên chuyên nghiệp.

Điều này đã khiến nhiều chuyên gia tâm huyết với nghề công chứng cho rằng các nhà làm luật cần có quy định chặt hơn về điều kiện và độ tuổi hành nghề công chứng, “đừng để công chứng thành “cái sọt”. Nghề công chứng ngoài kiến thức pháp lý còn rất nhiều kỹ năng đòi hỏi phải được đào tạo, mà không phải cứ người từng làm việc hay nắm các chức vụ cao ở các cơ quan tư pháp là có thể biết.

Chất lượng công chứng viên không chỉ bị e ngại bởi quá nhiều người hưởng “đặc cách” chuyển ngang không cần đào tạo lại, tập sự mà còn ở những công chứng “non nghề” ở các văn phòng công chứng song dám “xông pha” đảm nhận các “ca” mà các phòng công chứng hay văn phòng công chứng có uy tín ‘lắc đầu chịu thua”.

Ông Kiều Đình Thụ, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ cũng tán thành việc kiểm soát chặt độ tuổi hành nghề công chứng và quản lý tốt đội ngũ công chứng viên để đảm bảo chất lượng công chứng.

Thu hẹp đối tượng miễn đào tạo, tập sự

Chính vì quy định hiện hành về việc miễn đào tạo, tập sự hành nghề công chứng quá rộng nên dẫn đến một thực tế là có nhiều người đã từng hoạt động trong ngành cơ quan tư pháp cũng muốn “né” việc học. Theo ông Đặng Văn Khanh, “Muốn hành nghề mà “ngại”, né tránh việc đi học thì sao hành nghề có trách nhiệm và chất lượng được?”

Do đó, quan điểm của Tổ Biên tập dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công chứng là giữ nguyên quy định về miễn đào tạo, sửa đổi qui định về miễn tập sự theo hướng một số đối tượng chỉ được giảm 50% thời gian tập sự nhưng tất cả đều phải kiểm tra hết tập sự trước khi được cấp chứng chỉ hành nghề công chứng.

Có ý kiến đề nghị thu hẹp đối tượng được miễn đào tạo và miễn tập sự cũng như qui định “mức trần” độ tuổi hành nghề công chứng là 70 tuổi và để được bổ nhiệm là công chứng viên là 65 tuổi.

Một giải pháp nữa để nâng cao chất lượng công chứng đó là quản chặt tiêu chuẩn công chứng viên. Trước mắt có thể chấp nhận xu hướng cán bộ về hưu chuyển sang làm công chứng viên nhưng sau đó phải chấm dứt để trẻ hóa đội ngũ công chứng viên trong giai đoạn tới.

“Như vậy cũng là phòng ngừa tình trạng làm công chứng viên chỉ để “đóng dấu ăn tiền, không quan tâm đến hậu quả pháp lý”, cũng như không để có những phát ngôn như “tôi không nghĩ về hưu lại kiếm tiền dễ như thế”, ông Vũ Đức Long – Cục trưởng Cục đăng ký giao dịch bảo đảm nói.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công chứng cũng đưa ra quy định bắt buộc các công chứng viên phải học mới được hành nghề, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức hàng năm và tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động công chứng.

Hiện Đại sứ quán Cộng hòa Áo tại Việt Nam, Công ty Bit Media (thuộc Bit Group của Cộng hòa Áo), Bộ Tư pháp cũng đang xem xét về khả năng hợp tác về dịch vụ công chứng số. Dịch vụ này nhằm tạo ra và đảm bảo một nền quản lý hành chính công và tư pháp chất lượng cao, đáng tin cậy cho nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp của một nước. Từ đó, sẽ góp phần quan trọng cho chất lượng phát triển kinh tế của một nước, sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư. Nếu ý tưởng của Bit Media được chấp thuận, sẽ cần một vài năm để dự án có thể được triển khai với nguồn vốn vay ưu đãi của Chính phủ Cộng hòa Áo và vốn đối ứng của phía Việt Nam tham gia Dự án.