Có hay không việc thất thu thuế TNCN đối với phi công nước ngoài làm việc cho Vietnam Airlines ?

Theo Chánh văn phòng VNA Lê Trường Giang, hằng năm VNA thuê khoảng 150 phi công nước ngoài và hiện nay có 315 phi công nước ngoài đang làm việc cho VNA tại Việt Nam, trong đó chủ yếu thông qua ký hợp đồng với các đối tác nước ngoài (nhà thầu nước ngoài) để cung cấp dịch vụ thuê phi công, số còn lại VNA ký hợp đồng trực tiếp với phi công nước ngoài. Do việc thuê phi công qua tổ chức chuyên nghiệp nên VNA không thanh toán trực tiếp tiền lương cho từng phi công, vì thế việc khấu trừ thuế TNCN của phi công là không thể thực hiện được.

Tuy nhiên, Tổng cục Thuế lại cho rằng, trường hợp VNA ký hợp đồng với tổ chức nước ngoài để thuê phi công là người nước ngoài, thì tổ chức nước ngoài phải nộp thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) theo hướng dẫn tại Thông tư số 134/2008/TT-BTC của Bộ Tài chính. Còn phi công nước ngoài phải nộp thuế TNCN theo hướng dẫn tại Thông tư số 84/2008/TT-BTC của Bộ Tài chính. Ðối với trường hợp cá nhân nước ngoài ký trực tiếp với VNA để cung cấp dịch vụ cho VNA, thì cá nhân nước ngoài phải nộp thuế GTGT và thuế TNCN. Trường hợp VNA ký hợp đồng lao động theo quy định của Luật Lao động với phi công nước ngoài, trả thu nhập tiền lương, tiền công, thì nộp thuế TNCN theo Thông tư số 84/2008/TT-BTC.

Mặc dù Tổng cục Thuế đưa ra những cơ sở pháp lý rõ ràng nêu trên nhưng VNA cho rằng, quan điểm của Tổng cục Thuế là chưa phù hợp. Tại Công văn số 672/TCTHK-TCKT ngày 10-4-2009, Công văn số 2768/TCTHK-TCKT ngày 24-11-2009, Công văn số 147/TCTHK-TCKT ngày 21-1-2010 của VNA gửi Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế, VNA cho rằng, nhà thầu phải nộp thuế nhà thầu, còn cá nhân được nhà thầu nước ngoài chỉ định làm việc cho VNA sẽ không phải nộp thuế TNCN, việc khấu trừ thuế TNCN của phi công nước ngoài do tổ chức nước ngoài thuê thực hiện, VNA không trực tiếp chi trả tiền lương, tiền công cho phi công nước ngoài nên không có cơ sở khấu trừ tại nguồn thuế TNCN. Còn trường hợp VNA thuê trực tiếp phi công nước ngoài, thì cá nhân đó phải nộp thuế TNCN theo quy định.

 Theo Phó Vụ trưởng Chính sách thuế (Bộ Tài chính) Nguyễn Văn Phụng, tại Ðiều 2 của Luật Thuế TNCN đã quy định, đối tượng nộp thuế TNCN bao gồm cá nhân cư trú (có mặt tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên) có thu nhập chịu thuế là thu nhập phát sinh trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam, không phân biệt nơi trả và nhận thu nhập. Còn cá nhân không cư trú, thu nhập chịu thuế là thu nhập phát sinh tại Việt Nam, không phân biệt nơi trả và nhận thu nhập.

Không chấp nhận những lý lẽ của VNA, Bộ Tài chính đã có Văn bản số 1662/BTC-CST ngày 4-2-2010 gửi VNA về chính sách thuế đối với dịch vụ thuê phi công qua tổ chức nước ngoài. Theo đó, trường hợp VNA ký hợp đồng với tổ chức nước ngoài để thuê phi công nước ngoài, thì tổ chức nước ngoài phải nộp thuế GTGT, thuế TNDN theo hướng dẫn tại Thông tư 134/2008/TT-BTC. Cá nhân nước ngoài là phi công phải nộp thuế TNCN đối với các khoản thu nhập phát sinh tại Việt Nam do được cử vào Việt Nam để làm việc cho VNA, theo quy định của Luật Thuế TNCN và các Văn bản hướng dẫn thi hành.

Bộ Tài chính yêu cầu VNA thông báo cho tổ chức nước ngoài việc khấu trừ thuế TNCN nói trên và yêu cầu tổ chức nước ngoài cung cấp thông tin, thu nhập của cá nhân để VNA tính thuế, khấu trừ thuế tại nguồn và trừ vào số tiền phải trả cho tổ chức nước ngoài. Ðối với cá nhân không cư trú tại Việt Nam, thực hiện khấu trừ thuế TNCN với thuế suất 20% trên thu nhập chịu thuế; đối với cá nhân cư trú tại Việt Nam, thực hiện tạm khấu trừ 10% trên thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công và đến cuối năm, cá nhân thực hiện quyết toán thuế. Trường hợp tổ chức nước ngoài không cung cấp thông tin của cá nhân nước ngoài thuộc diện khấu trừ thuế TNCN thì VNA sẽ tính khấu trừ thuế TNCN theo thuế suất 20% (đối với cá nhân không cư trú) hoặc theo thuế suất 10% (đối với cá nhân cư trú) trên mức tương đương với mức thu nhập cao nhất của phi công ký hợp đồng trực tiếp với VNA.

Như vậy, từ năm 2010, Bộ Tài chính đã có Văn bản số 1662/BTC-CST nêu trên khẳng định nghĩa vụ nộp thuế TNCN của phi công nước ngoài làm việc cho VNA và yêu cầu VNA thực hiện. Nhưng đến nay, VNA vẫn chưa thực hiện nghĩa vụ nộp thuế TNCN đối với phi công nước ngoài được thuê qua tổ chức nước ngoài theo hướng dẫn của Bộ Tài chính. Trưởng phòng Kiểm tra thuế số 2 (Cục Thuế Hà Nội) Bùi Thị Mai Vân xác nhận, năm 2010 và 2011, cơ quan thuế mới chỉ thu được thuế GTGT nhà thầu và thuế TNDN nhà thầu của VNA. Riêng năm 2011, chỉ có hai phi công nước ngoài ký hợp đồng trực tiếp với VNA thực hiện nộp thuế TNCN cho Cục Thuế Hà Nội.

Theo đánh giá của cán bộ ngành thuế, với mức thu nhập của phi công nước ngoài đang làm việc cho VNA bình quân mỗi tháng từ 7 nghìn USD đến 10 nghìn USD thì số tiền thuế TNCN phải nộp của những đối tượng này là không nhỏ. Thế nhưng việc thực hiện thu thuế TNCN của hơn 300 phi công nước ngoài đang làm việc cho VNA chưa biết bao giờ mới thực hiện được?