Chuyển đổi Trường THPT dân tộc nội trú ở Nghệ An bảo đảm chất lượng dạy và học

Qua trao đổi với cơ quan chức năng thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD và ĐT) được biết: Trong giai đoạn 1997-2007, tổ chức và hoạt động giáo dục của hầu hết các trường PTDTNT ở Nghệ An, chủ yếu là các trường cấp huyện chưa đúng quy định của Bộ GD và ĐT. Trong giai đoạn này, Nghệ An có 15 trường PTDTNT, gồm: Một trường PTDTNT tỉnh đào tạo cấp THPT đóng tại TP Vinh; 14 trường PTDTNT cấp huyện tại tám huyện miền núi: Kỳ Sơn, Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Tương Dương, Nghĩa Đàn, Con Cuông, Tân Kỳ. Trong đó có chín trường PTDTNT cấp THPT, năm trường PTDTNT cấp trung học cơ sở. 14 trường PTDTNT cấp huyện này được tổ chức theo mô hình trường phổ thông có một bộ phận học sinh dân tộc thiểu số (DTTS) nội trú. Sau một thời gian đi vào hoạt động đã xuất hiện những bất cập. Các trường có quy mô khoảng từ 300 đến hàng nghìn học sinh, nhưng trong đó chỉ 8 đến 12% số học sinh được hưởng học bổng của học sinh DTTS nội trú theo quy định. Ngoài việc tổ chức dạy học văn hóa, các trường nêu trên chưa thực hiện việc tổ chức và quản lý các hoạt động giáo dục đặc thù của trường chuyên biệt, như tổ chức dạy học hai buổi/ngày, quản lý, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục… học sinh nội trú. Do đó, chất lượng giáo dục toàn diện học sinh DTTS của mô hình trường này không đáp ứng mục tiêu giáo dục của trường PTDTNT. Trong khi cán bộ, giáo viên của các trường này vẫn được hưởng chế độ, chính sách ưu tiên của trường PTDTNT với thu nhập cao hơn bình quân từ hai đến bốn triệu đồng/người/tháng so với các trường THPT khác.

Trước thực trạng đó, theo đề nghị của Bộ GD và ĐT, tỉnh Nghệ An đã quy hoạch, củng cố lại hệ thống trường PTDTNT theo đúng quy định. Ngày 16-1-2013, UBND tỉnh Nghệ An ban hành Quyết định số 06/2013/QĐ.UBND.VX về việc “Phê duyệt Quy hoạch phát triển giáo dục và đào tạo Nghệ An giai đoạn 2012-2020”, trong đó quy hoạch lại hệ thống trường PTDTNT phù hợp thực tiễn của Nghệ An. Theo đó, sau khi quy hoạch, từ năm học 2013-2014 trở đi, mạng lưới trường PTDTNT của Nghệ An còn tám trường, gồm hai trường PTDTNT THPT cấp tỉnh đóng tại TP Vinh và sáu trường PTDTNT THCS cấp huyện tại sáu huyện miền núi vùng cao: Kỳ Sơn, Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Tương Dương, và Nghĩa Đàn. Sáu trong số tám trường PTDTNT này nằm trong danh sách được phê duyệt đầu tư xây dựng mới của Đề án “Củng cố và phát triển hệ thống trường PTDTNT giai đoạn 2011-2015” của Thủ tướng Chính phủ, theo Quyết định 1640/QĐ-TTg.

Các trường PTDTNT cấp huyện, thành lập trong giai đoạn 1997-2007 tổ chức và hoạt động chưa đúng với quy định của Bộ GD và ĐT đã được chuyển đổi thành các trường phổ thông công lập bình thường. Từ năm 2016 đến nay, hệ thống trường PTDTNT thực hiện Thông tư 01/2016/TT-BGDĐT ngày 15-1-2016 của Bộ trưởng GD và ĐT ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của trường PTDTNT, trong đó quy định nhà trường tổ chức nội trú cho tất cả học sinh của trường.

Phải thừa nhận việc chuyển các trường PTDTNT ở các huyện miền núi trước đây về các trường THPT bình thường, ít nhiều cũng gây xáo trộn về tâm tư của thầy, cô giáo vốn trước đây hưởng chế độ trường chuyên biệt, nay không còn nữa, thu nhập trở về mức bình thường. Nghĩa là so với trước đây, thì hiện nay mỗi thầy, cô không được nhận thêm từ hai đến bốn triệu đồng/tháng. Ngoài ra, một số cơ sở vật chất trong ký túc xá trước đây dành cho học sinh ăn ở, nay đã xuống cấp, theo chức năng nhiệm vụ, kinh phí tu sửa không được cấp trong dự toán hằng năm cho nên hầu hết đã hư hỏng. Học sinh được hưởng chế độ hỗ trợ theo Nghị định số 116/2016/NĐ-CP nếu ở trong trường chỉ được cấp khoản hỗ trợ kinh phí nấu ăn. Còn tiền nhà ở, kinh phí quản lý nội trú, nước, điện sinh hoạt, công tác vệ sinh, an ninh trật tự không được hỗ trợ. Phần lớn học sinh không có điều kiện nộp kinh phí phục vụ nội trú cho nên các em đều xin ở ngoài trường, tự lo ăn, ở.

Trong quá trình quy hoạch, chuyển đổi, tỉnh Nghệ An đã nỗ lực bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lượng cho giáo viên và học sinh. Sở GD và ĐT tỉnh Nghệ An có công văn đề nghị nhà trường động viên, thu hút học sinh hưởng chế độ hỗ trợ vào ăn ở trong trường. Các trường THPT Quế Phong, THPT Quỳ Châu… đã thu hút được học sinh vào ăn, ở tập trung. Để tránh lãng phí ký túc xá, một số trường đã thay đổi công năng làm phòng học hay phòng làm việc cho giáo viên hoặc làm kho… Từ năm 2016, khi Nghị định 116/2016/NĐ-CP của Chính phủ ra đời đã hỗ trợ cho học sinh vùng khó khăn của tỉnh nói chung và một số trường chuyển đổi nói riêng thuận lợi khi đến trường. Với quy định của Nghị định thì khá đông học sinh ở các trường tổ chức theo mô hình trường phổ thông có một bộ phận học sinh DTTS nội trú trước đây khi chuyển đổi đều được hỗ trợ. Mặt khác, học sinh ở các trường phổ thông khác (ngoài những trường chuyển đổi nêu trên) đủ điều kiện theo quy định của Nghị định thì cũng có thể được hỗ trợ. Chẳng hạn như trường THPT Kỳ Sơn trong tổng số 1.500 học sinh thì có đến 1.363 em được thụ hưởng chế độ theo Nghị định 116. Trường THPT Tương Dương 1 có 885 học sinh thì 569 em được hưởng chế độ theo Nghị định 116. Theo đó, hằng tháng các em được cấp 15kg gạo cùng tiền hỗ trợ nhà ở, tiền ăn khác. Cùng với đó, chế độ của Nghị định được mở rộng nhiều trường trong tỉnh hơn. Theo Phó Trưởng phòng Chính trị, tư tưởng (Sở GĐ và ĐT tỉnh Nghệ An) Nguyễn Phùng Đạt: Toàn tỉnh có 24 trường THPT với gần 7.400 học sinh DTTS được hưởng chế độ theo Nghị định, cùng với đó gần 1.000 em đang theo học ở các trường DTNT tỉnh, gấp năm lần số học sinh được hưởng chế độ so với khi đang còn các trường PTDTNT ở các huyện. Các em học sinh DTTS được thụ hưởng chính sách hỗ trợ tiền ăn, ở, gạo nhiều hơn trước đây đã góp phần tạo điều kiện cho các em có điều kiện học tập được tốt hơn.