Chương trình cùng nông dân ra đồng ở Ðồng Tháp Mười

Vụ đông xuân thắng lợi 

Thuộc xã Bình Hòa Trung, huyện Mộc Hóa (tỉnh Long An), ấp Hương Trang là địa bàn sâu nhất vùng Ðồng Tháp Mười, nơi UBND tỉnh, huyện, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chi cục Bảo vệ thực vật phối hợp Công ty cổ phần bảo vệ thực vật An Giang (AGPPS) chọn xây dựng mô hình liên kết "Bốn nhà" (Nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp, và nhà nông) mang tên "Cùng nông dân ra đồng". Ra ruộng lúa, vào nhà dân, hỏi chuyện bà con trong ấp, ai cũng thừa nhận chưa có vụ nào lúa trúng mùa như vụ này. Anh Lê Minh Phương, Phó ban điều hành chương trình cho biết, đó là chương trình hợp tác giữa cơ quan quản lý Nhà nước vận động nông dân tham gia sản xuất theo quy trình kỹ thuật tiên tiến, hiệu quả cao. Trong mô hình, Công ty AGPPS cung cấp vật tư nông nghiệp giá gốc suốt mùa vụ, thu tiền sau và cử cán bộ kỹ thuật trẻ (bà con quen gọi là các chú FF) về tận xóm ấp, bám đồng ruộng cùng nông dân.

Lúc đầu vận động, nhiều nông dân chưa chịu vì phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình canh tác. Trước hết là lịch gieo sạ, phải xuống giống đồng loạt ở thời điểm tốt nhất: Kế đến khâu chăm sóc, nhất là quản lý dịch bệnh phải bảo đảm đúng hướng dẫn... Lâu nay, qua các lớp khuyến nông, người nông dân đã biết, và thực hiện nhiều biện pháp kỹ thuật canh tác tiên tiến. Nào là "bốn đúng"; "ba giảm, ba tăng"... nay các anh cán bộ kỹ thuật trẻ đề nghị thực hiện quy trình "Một phải, năm giảm" nghe rất mới, rất lạ. "Một phải" là phải sử dụng giống lúa được xác nhận nguồn gốc, thuần chủng, bảo đảm chất lượng. "Năm giảm" là giảm lượng giống, giảm phân bón, giảm thuốc bảo vệ thực vật, giảm nước tưới (trong từng thời điểm) và giảm thất thoát sau thu hoạch.

Ðứng giữa khoảnh ruộng bông đơm đầy như mâm xôi, ông Võ Công Tấn  nông dân tổ hai hỉ hả: "Lúa như vầy, cầm chắc tám tấn/ha. Trúng đậm". Ông tính toán, với diện tích 4,5 ha, sản lượng gần bốn chục tấn, giá lúa trên thị trường đang ở mức 4.100 đồng/kg, gia đình ông thu hơn 147 triệu đồng, trừ chi phí sản xuất, lãi gần 67 triệu đồng. Không đồng ý với cách tính trên, ông Trần Văn Sữa tổ 4 bổ sung: "Lãi nhiều hơn chớ! Công ty Lương thực tỉnh đã ký hợp đồng mua lúa với giá cao hơn thị trường tới 200 đồng/kg, phải cộng cả lãi thêm gần chục triệu đồng nữa". Bên ly rượu mừng vụ đông xuân thắng lợi, ông Võ Văn Vân, nông dân tổ 1 vẫn tiếc nuối bởi gia đình ông có 4,8 ha nhưng chỉ đưa 0,8 ha vào "mô hình", 4 ha còn lại vẫn làm theo cách cũ. Vì theo ông: "Quý và thương mấy chú kỹ sư trẻ xa nhà, xa quê về tận ấp chỉ vẽ cách làm ăn cho bà con lắm chớ nhưng cách làm, cách chăm sóc kiểu đó thì chắc gì đã có ăn?". Ðến bây giờ, nhìn đám ruộng ngoài "mô hình" ông thấy tiếc hùi hụi. Lúa tốt nhưng chỉ bằng bảy tám phần đám ruộng trong "mô hình". Mỗi mẫu năng suất kém cỡ 500 kg. Tính cả chi phí dôi thêm từ giống, phân bón, thuốc trừ sâu... 4 ha ruộng để ngoài làm ông mất hơn 9 triệu đồng. Giọng ông Vân chắc nịch: "Vụ hè thu tới, không "chân trong chân ngoài nữa", vào luôn". Không riêng ông Vân, từ những người thật, việc thật, năng suất, lợi nhuận cao hơn thật, hàng chục hộ nông dân khác trong ấp quyết định đăng ký xin vào mô hình ngay trong vụ tới.

Những kỹ sư trẻ bám ruộng cùng nông dân

Bắt đầu từ vụ đông xuân 2006 - 2007, đúng thời điểm dịch vàng lùn, lùn xoắn lá rộ lên, Chương trình "Cùng nông dân ra đồng" tham gia ngay vào các chiến dịch dập rầy, cứu lúa. Nhớ lại thời điểm "chống rầy như chống giặc"  lúc bấy giờ, nông dân Võ Bá Trình ở ấp 4, xã Mỹ Phú, huyện Thủ Thừa (Long An) thật thán phục Tiến sĩ Nguyễn Như Cường, cán bộ Viện Bảo vệ thực vật và mấy chú kỹ sư của Công ty AGPPS: "Không nhờ mấy chú về tận ấp, quyết liệt cùng nông dân chống rầy thì làm gì có được năng suất 45 giạ (9 tấn)/ha". Quay sang kỹ sư Võ Minh Luân, ông Bảy nói: "Như chú đây bám ruộng riết, sắp trở thành nông dân rồi". Theo ông Bảy Trình và nhiều nông dân khác, cán bộ kỹ thuật là những người không thể thiếu trong việc hướng dẫn nông dân canh tác đạt hiệu quả cao. Công việc chính của họ là chuyển giao kỹ thuật mới cho nông dân. Anh Văn Công Của, phụ trách khu vực Ðồng Tháp Mười, cho hay, nhóm các anh đang hướng dẫn nông dân thực hiện quy trình canh tác mới nhất là "Một phải, năm giảm". Với quy trình này, tiền đầu tư giảm 30%, năng suất cao hơn từ 15 đến 20%. Tính ra mỗi héc-ta, lợi nhuận nông dân thu được tăng từ hai triệu đến 2,5 triệu đồng. Không chỉ vậy, ở nhiều nơi, cán bộ kỹ thuật còn thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học như phục tráng giống nếp đặc sản ở Long An; thí nghiệm, khảo cứu tác dụng thuốc bảo vệ thực vật, cơ chế lây truyền dịch bệnh trên lúa ở vùng Ðồng Tháp Mười; liên hệ Công ty lương thực các tỉnh ký hợp đồng mua lúa cho nông dân....

Tại mô hình "Bốn nhà" ấp Cầu Tre, xã Phú Cần, huyện Tiểu Cần (tỉnh Trà Vinh), ngoài giỏi chuyên môn, cán bộ kỹ thuật còn làm tốt công tác vận động quần chúng. Nông dân ấp Cầu Tre số đông là người dân tộc Khmer, học vấn không cao, trình độ canh tác nông nghiệp lạc hậu nên việc vận động, hướng dẫn bà con làm ăn theo quy trình mới không dễ. Những ngày mới thành lập mô hình, khi họp dân, giới thiệu cách làm mới, ai cũng ngó lơ. Vận động sạ thưa, không ai chịu. Hướng dẫn sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đúng cách... không ai theo hoặc làm theo một cách miễn cưỡng. Cán bộ huyện, xã rất quyết tâm, đội ngũ cán bộ khuyến nông chia nhau đến từng nhà, rỉ rả trò chuyện, rồi ra tận ruộng cùng làm, "cầm tay chỉ việc", "một nắng hai sương"  với bà con. Vậy mà có người sạ lúa xong rồi vẫn đòi cày bỏ, sạ lại. Nhiều người nghi ngờ: Sạ 20 kg giống một công (1.000 m2) còn chưa có ăn, nay theo các chú chỉ dùng 10 kg thì ăn gì? Chỉ đến khi thu hoạch thấy lúa nhiều hơn hẳn nông dân mới tin, và làm theo. Từ vụ hè thu 2007 đến nay, đã đi qua gần 10 vụ lúa, chưa có vụ nào nông dân Cầu Tre bị mất mùa.

Giới thiệu về đồng nghiệp, kỹ sư Lê Văn Xiêm, Trưởng nhóm cán bộ kỹ thuật trẻ Công ty AGPPS cho biết: "Ðội ngũ tụi em toàn là kỹ sư trẻ, nhiệt tình, hăng hái thì khỏi phải nói. Xuất thân từ nông dân nên cái chung lớn nhất là yêu đồng ruộng và muốn làm được việc gì đó thật ý nghĩa". Dù còn không ít nỗi buồn vì phải xa nhà, có khi người yêu quên, bỏ, nhưng những suy nghĩ của Lê Văn Xiêm là điều lý giải khá thỏa đáng cho việc vì sao có gần 300 kỹ sư trẻ của Công ty AGPPS đang ngày đêm bám ruộng cùng hơn 2.700 hộ nông dân tại 1.071 điểm, 39 mô hình "Cùng nông dân ra đồng" với tổng diện tích 3.200 ha ở khắp các tỉnh trong cả nước.