Chồng chéo trong cấp chứng nhận đăng ký quyền tác giả

Được biết, ngày 1-4-2016, họa sĩ Lưu Tiến đã gửi đơn tới Cục Bản quyền tác giả, khiếu nại Chương trình Hát cùng Siêu Chíp phát sóng trên kênh VTV2 và phát hành trên Youtube, ứng dụng VTV Go từ năm 2014 đến nay có biểu hiện xâm phạm bản quyền về cả hình ảnh, tên nhân vật, tên chương trình do anh là tác giả, đồng thời là chủ sở hữu đã được Cục Bản quyền tác giả cấp chứng nhận từ năm 2009 và Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng từ năm 2010. Ngày 22-4, Cục Bản quyền tác giả ra công văn đề nghị VTV cung cấp thông tin, giải trình sự việc. Và bất ngờ là VTV và TVMedia-đối tác liên kết của VTV cũng “trưng” ra giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả số 667/2015/QTG cho hình ảnh nhân vật, kịch bản chương trình cấp cho tác giả Nguyễn Thu Hà thuộc Công ty TNHH Quảng cáo tiếp thị Kim Cương-đơn vị cung cấp bản quyền cho chương trình. Như vậy có nghĩa, cùng là các nhân vật gà con mà theo họa sĩ Lưu Tiến là “giống nhau về cả tạo hình, tên gọi” nhưng có tới hai giấy chứng nhận quyền tác giả, có điều chúng được cấp cách nhau sáu năm. Không thể bằng lòng, ngày 15-7, họa sĩ Lưu Tiến lại tiếp tục gửi đơn lên Cục Bản quyền tác giả yêu cầu điều tra làm rõ giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả do Cục cấp cho Công ty TNHH Quảng cáo tiếp thị Kim Cương năm 2015. Đồng thời, họa sĩ Lưu Tiến cũng gửi kèm công văn của Cục Sở hữu trí tuệ từ chối và xem xét từ chối một số đơn đăng ký nhãn hiệu của Công ty TNHH Quảng cáo tiếp thị Kim Cương với lý do đơn sử dụng các nhân vật gà con giống, trùng lặp với các nhân vật, nhãn hiệu của tác giả Lưu Tiến đã được bảo hộ bởi Cục Sở hữu trí tuệ. Một bên vẫn đồng ý cấp trong khi một bên từ chối càng khiến dư luận băn khoăn: rằng việc đăng ký quyền tác giả đơn giản hay khâu cấp phép còn tồn tại lỗ hổng?

Lý giải băn khoăn này, đại diện Cục Bản quyền tác giả cho biết: Cục cấp giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ và các văn bản hướng dẫn. Theo đó, đăng ký quyền tác giả là việc tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả nộp đơn và hồ sơ kèm theo cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền để ghi nhận các thông tin về tác giả, tác phẩm, chủ sở hữu quyền tác giả. Việc nộp đơn để được cấp giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả không phải là thủ tục bắt buộc để được hưởng quyền tác giả theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ. Trong trường hợp người được cấp giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả không phải là tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả hoặc tác phẩm đã đăng ký không thuộc đối tượng bảo hộ thì Cục Bản quyền tác giả hủy bỏ hiệu lực giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả.

Như vậy, việc cấp giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả chỉ có ý nghĩa “đăng ký”, chứ không có ý nghĩa “chứng nhận”, giống như cách nói của một luật sư là tương tự việc đi khai sinh cho con, chỉ cần ông bố, bà mẹ cung cấp được đủ giấy tờ, thông tin sẽ được cấp giấy. Tuy nhiên, điều này khiến nhiều người bất ngờ bởi lâu nay, người ta vẫn thường cho rằng giấy chứng nhận của Cục Bản quyền tác giả là sự khẳng định một tác phẩm thuộc về tác giả nào, cũng là cơ sở để các công ty, nhà đài… khai thác và thực hiện trách nhiệm bản quyền. Không ít người đặt câu hỏi: nếu hồ sơ cứ đúng, đủ sẽ cấp giấy thì việc đăng ký bản quyền tác giả còn có ý nghĩa gì và làm thế nào để kiểm soát những vướng mắc về sau? Luật sư Trương Anh Tú, Đoàn Luật sư Hà Nội cho biết: Việc Cục Bản quyền cấp giấy chứng nhận cho cả hai tác giả dù không sai luật nhưng chưa hợp lý. Cục nên có chức năng thẩm định, điều tra các hồ sơ đăng ký để bảo vệ và chứng nhận bản quyền cho tác giả chứ không thể để tình trạng “một con hai mẹ” được. Nếu hồ sơ nào cũng nhận thì sẽ phát sinh nhiều hệ lụy, khi có tranh chấp xảy ra rất khó để giải quyết. Vụ kiện Hát cùng Siêu Chíp chỉ có hai tác giả chứ nếu xảy ra ba, bốn bên tranh chấp còn rắc rối hơn nhiều… Cuối tháng 8 này, Cục Bản quyền tác giả sẽ đưa ra kết luận cuối cùng xoay quanh vụ kiện. Về phía họa sĩ Lưu Tiến cũng đã chuẩn bị hồ sơ để chuyển lên thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ, trong trường hợp Cục Bản quyền tác giả không thể giải quyết triệt để vụ việc. Thiết nghĩ, việc đăng ký bản quyền và được bảo vệ bản quyền đối với những “đứa con tinh thần” là trách nhiệm, cũng là quyền lợi mà các tác giả cần được hưởng. Và luật pháp cần chặt chẽ, công minh để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp đó. Có thế, các tác giả mới đủ tự tin tiếp tục cống hiến và sáng tạo.