Cây na trên vùng đất ải Chi Lăng

Thôn Lăng Đồn, xã Chi Lăng có phần lớn bà con là đồng bào dân tộc Tày, Nùng… Cuộc sống của người dân trước đây chỉ gắn với trồng cây lúa, cây ngô cho nên rất khó khăn, một số hộ đã phải di cư vào nam tìm kế sinh nhai. Vào những năm 80 của thế kỷ trước, một số cụ cao tuổi ở các thôn Minh Hòa, Minh Khai có dịp về Hoài Đức (Hà Tây cũ) thăm anh em, bạn bè, mang cây na về trồng thử trên những sườn núi đá vôi, thung lũng khô cằn nơi đây. Vậy mà, ai ngờ, cây na lại bén “duyên” với vùng đất này. Trưởng thôn Lăng Đồn Hoàng Văn Dự cho biết: “Hiện Lăng Đồn có 70 hộ gia đình, hầu hết số hộ trong thôn đều có vườn na trên núi đá vôi, mỗi hộ trồng từ 0,5 đến 5 ha. Mỗi ha cho thu nhập bình quân hơn 75 triệu đồng/ha, cao gấp hai đến ba lần so với trồng ngô… Vụ na năm nay, do nắng hạn đầu vụ kéo dài, lại gặp mưa bão cho nên quả nhỏ hơn, giá thấp hơn nhưng mỗi hộ dân trong thôn cũng đều có thu nhập bình quân từ 30 đến 50 triệu đồng, một số hộ thu hơn 100 triệu đồng…”. Nhờ có cây na, đời sống của bà con trong thôn đã đổi thay rất nhiều, thôn không còn hộ đói, nghèo, nhiều hộ xây được nhà kiên cố, mua sắm các phương tiện phục vụ sản xuất như máy cày, ô-tô…

Chủ tịch UBND xã Chi Lăng Hoàng Văn Khai phấn khởi nói: Những năm qua, xã đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng, chú trọng phát triển cây na dai, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào thâm canh cho nên năng suất, chất lượng na dai Chi Lăng ngày càng cao, trở thành mặt hàng được nhiều người biết đến. Vì vậy, người dân không ngừng mở rộng diện tích trồng cây na trên dãy núi đá vôi, thung lũng… Hiện nay, diện tích na trên toàn xã đã lên tới hơn 500 ha, mỗi năm cho thu nhập hàng chục tỷ đồng, đời sống của bà con không ngừng nâng cao. Nhờ có cuộc sống ổn định, bà con các dân tộc trong xã đã đồng lòng chung sức xây dựng nông thôn mới. Cụ thể, chỉ trong hơn ba năm qua, người dân trong xã đã đóng góp hơn 30 tỷ đồng để xây dựng các công trình hạ tầng, đường, trường học, nhà văn hóa… Xã Chi Lăng đã được công nhận là một trong hai xã đầu tiên của tỉnh đạt chuẩn nông thôn mới vào cuối năm 2014.

Cũng như xã Chi Lăng, để khai thác tiềm năng lợi thế, 10 năm trở lại đây, bà con các dân tộc ở xã Mai Sao cũng tích cực khai hoang, mở rộng diện tích trồng cây na dai trên vùng núi đá vôi. Anh Hoàng Văn Cao ở thôn Hòa Mục, xã Mai Sao chia sẻ: Nhờ học hỏi kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây na ở xã Chi Lăng cho nên tám năm trước, gia đình đã trồng hơn 1.200 cây na trên vùng núi đá khô cằn. Một vụ na cũng thu được từ 30 đến 40 triệu đồng. Đây là số tiền rất lớn so với thu nhập của bà con các dân tộc nơi đây. Cây na rất dễ trồng, chỉ trồng ba năm cây đã cho quả, thời gian thu hoạch ngắn, chỉ từ một đến hai tháng; giống tự tuyển chọn. Khi đến mùa hoa, nhiều hộ gia đình còn học cách thụ phấn cho na cho nên kết quả thụ phấn đạt đến hơn 90%. Nếu chăm sóc theo đúng quy trình kỹ thuật thì cây na cho quả to, đều, năng suất, chất lượng cao, đầu vụ bán được từ 30 đến 40 nghìn đồng/kg. Quả na hái về đến đâu đem đến các chợ đầu mối bán được hết đến đó.

Bí thư Đảng ủy xã Mai Sao Vi Văn Lê cho biết: Thấy được hiệu quả kinh tế cao của cây na, hầu hết các hộ gia đình sống gần chân núi đá vôi, đều tận dụng khai hoang, mở rộng diện tích. Nếu như trước đây những diện tích đất này bị bỏ hoang thì nay đều trở thành những vườn na. Diện tích trồng na trong xã nay đã lên tới hơn 120 ha, có hộ gia đình có đến ba ha, mỗi năm cho thu nhập từ 30 đến hơn 100 triệu đồng/vụ. Hầu hết các hộ trồng na đều thoát cảnh đói nghèo, nhiều hộ đã vươn lên làm giàu có nguồn thu nhập chính từ cây na.

Nói về tiềm năng, thế mạnh từ phát triển cây na dai, Chủ tịch UBND huyện Chi Lăng Vi Văn Thuận vui vẻ nói: Là huyện thuần nông, đời sống của bà con nông dân trước đây vẫn trông chờ vào cây lúa, cây ngô… Những năm gần đây, huyện đã tích cực đẩy mạnh cơ cấu cây trồng vật nuôi, đưa tiến bộ khoa học vào sản xuất cho nên đời sống của bà con đã bắt đầu khấm khá. Đáng chú ý, cây na dai hiện nay đã được khẳng định là một trong những loại cây đem lại hiệu quả kinh tế cao. Từ đó đến nay, cây na được bà con các dân tộc thuộc năm xã và thị trấn dọc theo quốc lộ 1A nằm trong vùng ải Chi Lăng trồng. Đó là: thị trấn Đồng Mỏ, thị trấn Chi Lăng, xã Chi Lăng, Quang Lang và Mai Sao của huyện Chi Lăng. Tổng diện tích trồng na đến nay đã hơn 1.200 ha, với sản lượng năm nay đạt hơn tám nghìn tấn quả, trở thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung... Để nhân rộng mô hình, hằng năm huyện Chi Lăng đều tổ chức hội thi na, để tuyển chọn, cũng như trao đổi kinh nghiệm giữa các hộ nông dân, qua đó góp phần nâng cao năng suất, chất lượng quả na. Năm 2013, quả na dai Chi Lăng được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) công bố quyết định và trao nhãn hiệu chứng nhận: “Na Chi Lăng”. Với lợi thế đó, cây na dai Chi Lăng đang từng bước vươn lên chiếm lĩnh thị trường, trở thành vùng sản xuất hàng hóa lớn của tỉnh.