Thống kê của Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá, thời gian qua tỷ lệ hút thuốc lá điếu ở thanh thiếu niên đã giảm, như ở nhóm 13-17 tuổi đã giảm từ 5,36% (năm 2013) xuống 2,78% (năm 2019); riêng ở nhóm 13-15 tuổi giảm từ 2,5% xuống còn 1,9%. Tuy nhiên, tỷ lệ thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử ở nhóm tuổi 13-17 tăng nhanh chóng từ 2,6% (năm 2019) lên 8,1% (năm 2023). Một số nghiên cứu cho thấy, ở nhóm trẻ 13-15 tuổi, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% (năm 2022) lên 8% năm 2023; tại 11 tỉnh, thành phố trong năm 2023 thì tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở nữ giới tuổi 11-18 là 4,3%.
Cảnh báo tác hại của thuốc lá thế hệ mới đến sức khỏe giới trẻ
Tại phiên họp giả định, nhiều “đại biểu Quốc hội nhí” có hiểu biết rất rõ về sự nguy hại của thuốc lá, thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng) đối với sức khỏe, kinh tế, xã hội và môi trường. Các em đã thể hiện rõ quan điểm và đề xuất giải pháp để tất cả trẻ em tránh được việc tiếp xúc và sử dụng thuốc lá. Các em cũng đã đề nghị các bộ, ngành liên quan thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước trong xây dựng pháp luật, tăng cường quản lý, ngăn chặn việc trẻ em tiếp xúc những sản phẩm này và thiết lập các chương trình tư vấn, can thiệp sớm để kịp thời phát hiện và hỗ trợ đối với trường hợp trẻ em sử dụng thuốc lá...
Theo Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan, những kiến nghị này của các em đòi hỏi sự phối hợp liên ngành và phối hợp đồng bộ giữa các bộ, các ngành và địa phương. Đặc biệt cần có sự chung tay giữa nhà trường, gia đình và toàn xã hội. Người đứng đầu ngành y tế khẳng định, trên quan điểm lấy lợi ích sức khỏe của người dân là trên hết, đặc biệt để kịp thời ngăn chặn thế hệ trẻ sử dụng, phụ thuộc vào sản phẩm gây nghiện, ảnh hưởng đến sức khỏe của cả một thế hệ trong tương lai, Bộ Y tế sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành liên quan triển khai thực hiện tích cực hơn nữa công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá.
Đối với các sản phẩm thuốc lá mới, Bộ Y tế sẽ tiếp tục đề xuất Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo. Về lâu dài, sẽ hoàn thiện các quy định cấm các sản phẩm này trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.
 |
Cuộc thi tìm hiểu Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá cho đối tượng học sinh trung học cơ sở trên địa bàn tỉnh Long An. (Ảnh: Ngươn Kiết) |
Đối với các sản phẩm thuốc lá mới đều chứa nicotine, một chất gây nghiện cao, đặc biệt nguy hiểm cho sự phát triển não bộ của trẻ em và thanh thiếu niên, hậu quả nghiêm trọng kèm theo đó là nghiện, rối loạn nhận thức và cảm xúc, giảm khả năng học tập và rối loạn tâm thần. Những thay đổi do nicotine gây ra trong hệ thần kinh khiến các em dễ bị nghiện nicotine hơn và dẫn tới ảnh hưởng đến sức khỏe sớm hơn và trầm trọng hơn trong tương lai. Tổng hợp báo cáo của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cho thấy, năm 2023 đầu năm 2024 đã có hơn 1.000 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá mới với các triệu chứng khi nhập viện chủ yếu do: dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp...
Mặc dù các nhà sản xuất cho rằng các sản phẩm thuốc lá mới là giải pháp thay thế cho thuốc lá truyền thống và không nhắm vào trẻ vị thành niên. Nhưng thực tiễn không phải vậy, các sản phẩm thuốc lá mới nhắm tới một lượng lớn khách hàng mới (chưa từng hút thuốc) bao gồm cả phụ nữ và trẻ em. Các nhà sản xuất đã và đang sử dụng nhiều cách thức khác nhau để thu hút thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá mới thông qua hương vị hấp dẫn, thiết kế sản phẩm bắt mắt, thời trang, theo xu hướng công nghệ, bán hàng qua nền tảng mạng xã hội… là hình thức mà giới trẻ thường sử dụng... Các sản phẩm thuốc lá mới được tiếp thị cho giới trẻ như những sản phẩm hướng tới phong cách sống, hương vị hấp dẫn, kiểu dáng thời thượng...
Đặc biệt, cơ quan Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy đã nhiều lần đưa ra cảnh báo, ngoài các tác hại giống như thuốc lá điếu thông thường, thuốc lá mới nhất là thuốc lá điện tử còn có nguy cơ làm phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện khác. Hậu quả và tác hại sẽ rất lớn nếu nhiều người sử dụng thuốc lá điện tử có phun, tẩm chất ma túy mà không hay biết...
