Tình trạng tham nhũng, tham nhũng vặt vẫn còn biểu hiện diễn biến phức tạp
Sáng 13-11, Quốc hội đã nghe báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2018. Bên cạnh một số kết quả đạt được, báo cáo của Chính phủ cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế.
Báo cáo của Chính phủ nêu rõ, năm 2018, công tác PCTN đã được chỉ đạo quyết liệt, có bước tiến mạnh, đạt được nhiều kết quả toàn diện, rõ rệt, để lại dấu ấn tốt; tham nhũng đang từng bước được kiềm chế, ngăn chặn, đẩy lùi, có chiều hướng thuyên giảm, tạo hiệu ứng tích cực, lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội, góp phần giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân, được cộng đồng quốc tế ghi nhận.
Mặc dù đã có chiều hướng thuyên giảm nhưng tình hình tham nhũng năm 2018 vẫn còn biểu hiện diễn biến phức tạp. Đáng chú ý, tình trạng “tham nhũng vặt”, nhũng nhiễu, tiêu cực trong khu vực hành chính, dịch vụ công vẫn xảy ra ở nhiều nơi, gây bức xúc cho người dân và doanh nghiệp. Công tác PCTN ở một số địa phương, bộ, ngành chưa có sự chuyển biến rõ rệt. Công tác phát hiện, xử lý tham nhũng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu. Việc tự kiểm tra để phát hiện và xử lý tham nhũng trong nội bộ cơ quan, đơn vị vẫn là khâu yếu.
Bên cạnh việc thẳng thắn chỉ ra nguyên nhân và nêu lên những giải pháp khắc phục, báo cáo của Chính phủ cũng đưa ra dự báo tình hình tham nhũng trong thời gian tới.
Theo đó, Chính phủ dự báo, thời gian tới tham nhũng sẽ từng bước được kiềm chế, ngăn chặn, đẩy lùi và thuyên giảm. Công tác PCTN sẽ tiếp tục đạt được kết quả toàn diện, tích cực, rõ rệt, góp phần giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, củng cố niềm tin của nhân dân đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước.
Tuy nhiên, báo cáo của Chính phủ cũng đưa ra dự báo, thời gian tới tình trạng “tham nhũng vặt”, nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong giải quyết công việc sẽ tiếp tục là vấn đề phức tạp cần phải tập trung giải quyết. Một số biểu hiện như “lợi ích nhóm”, doanh nghiệp “sân sau” vẫn có thể xảy ra và cần được tăng cường phòng ngừa, ngăn chặn, phát hiện, xử lý nghiêm, nhất là trong các lĩnh vực như: quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên, khoáng sản; đấu thầu; đầu tư xây dựng, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản công; cổ phần hóa, quản lý doanh nghiệp nhà nước.
Đồng tình với báo cáo của Chính phủ, báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp (UBTP) của Quốc hội cũng cho rằng, tình hình tham nhũng năm 2018 vẫn còn diễn biến phức tạp, đặc biệt là tình trạng “tham nhũng vặt”.
Bên cạnh đó, báo cáo thẩm tra của UBTP cho rằng, tham nhũng vẫn đang là thách thức, là một trong những vấn đề bức xúc nhất của xã hội hiện nay. Bên cạnh “tham nhũng vặt” thì các vụ tham nhũng lớn dưới hình thức “nhóm lợi ích”, doanh nghiệp “sân sau”, “công ty gia đình”… đang dần bộc lộ, cần được nhận diện, đánh giá để có giải pháp phòng, chống tương xứng.
 |
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga trình bày báo cáo thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2018 tại phiên họp ngày 13-11.
Nguyên nhân và giải pháp
Về tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, UBTP của Quốc hội cơ bản tán thành với đánh giá của Chính phủ, đồng thời nhấn mạnh một số nội dung cần được tập trung khắc phục trong năm 2019, đó là:
Một số cơ quan, đơn vị thực thi pháp luật chưa nghiêm, kỷ cương, kỷ luật còn bị buông lỏng. Một số cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, người đứng đầu chưa nhận thức sâu sắc mức độ nghiêm trọng của tình hình tham nhũng ở địa phương, lĩnh vực mình quản lý, chưa thực sự gương mẫu trong chống tham nhũng nên dẫn đến tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”, “trên chuyển, dưới chưa chuyển”.
Việc thực hiện công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình trong hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị ở một số nơi chưa tốt. Chưa kiểm soát được thực chất tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn.
Chưa có cơ chế đủ mạnh để kiểm soát quyền lực của người có chức vụ, quyền hạn. Đáng lưu ý là đã xảy ra các vụ tiêu cực, tham nhũng nghiêm trọng trong một số cơ quan bảo vệ pháp luật, trong đó có những vụ liên quan đến cả cán bộ lãnh đạo, sĩ quan cao cấp trong lực lượng vũ trang; nhiều trường hợp bao che, tiếp tay cho tham nhũng, tiêu cực gây bức xúc trong dư luận. Việc thu hồi tài sản tham nhũng vẫn đạt tỷ lệ thấp. Chưa có giải pháp hữu hiệu để phòng, chống các vụ tham nhũng lớn, “nhóm lợi ích”, “doanh nghiệp sân sau”.
Qua thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về công tác PCTN năm 2018, UBTP đã đưa ra kiến nghị đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần xây dựng và hoàn thiện cơ chế trong giám sát, kiểm soát việc thực thi quyền lực nhằm PCTN.
Cụ thể, trước hết cần tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định của pháp luật, tạo hành lang pháp lý hoàn chỉnh, đồng bộ, bảo đảm công tác PCTN có hiệu lực, hiệu quả. Sớm thông qua Luật PCTN (sửa đổi) và các văn bản quy định chi tiết thi hành để khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong công tác PCTN, trong đó chú trọng hoàn thiện các quy định để kiểm soát thực chất được tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn.
Bên cạnh đó, báo cáo thẩm tra của UBTP của Quốc hội cũng đưa ra kiến nghị, đề nghị Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước chỉ đạo tập trung kiểm tra, thanh tra, kiểm toán toàn diện việc mua bán, chuyển nhượng tài sản công (đất đai, nhà…) tại các tỉnh, thành phố trên phạm vi cả nước; kiểm tra, thanh tra, kiểm toán việc cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Đồng thời, đề nghị Tổng Thanh tra Chính phủ, Tổng Kiểm toán nhà nước, Bộ trưởng Bộ Công an, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao chỉ đạo hoạt động thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, tập trung phát hiện và xử lý các vụ tham nhũng lớn dưới hình thức “nhóm lợi ích”, “sân sau”… để sát với tình hình tham nhũng đang diễn ra trong thực tế. Cùng với đó, đề nghị Tổng Kiểm toán Nhà nước chỉ đạo toàn ngành tăng cường chuyển các vụ việc có dấu hiệu tội phạm tham nhũng phát hiện được qua hoạt động kiểm toán sang cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo đúng quy định của pháp luật.
