Cân bằng lợi ích giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường

Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN và MT) đã chủ động phối hợp các bộ, ngành liên quan và các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế điều tra, làm rõ nguyên nhân cá chết; đồng thời, thành lập các đoàn kiểm tra về công tác bảo vệ môi trường (BVMT); khảo sát hiện trạng môi trường ven biển...

Theo báo cáo hiện trạng môi trường từ năm 2011 đến 2015 cho thấy, ô nhiễm mặt nước tại các lưu vực sông chỉ xuất hiện chủ yếu ở các khu vực hạ lưu, nơi đi qua các đô thị lớn, khu vực có hoạt động sản xuất công nghiệp phát triển, làng nghề, khu khai thác khoáng sản. Nhiều dòng sông trong nội thành, nội thị bị ô nhiễm là vấn đề đáng lo ngại. Nước biển ven bờ tại một số nơi bắt đầu có dấu hiệu bị ô nhiễm do áp lực tăng dân số, phát triển đô thị, sản xuất công nghiệp, du lịch ven bờ biển và hoạt động hàng hải, khai thác, nuôi trồng thủy sản...

Thực tế cho thấy, vì lợi nhuận, không ít doanh nghiệp, cơ sở sản xuất vi phạm về quản lý chất thải nguy hại, tự ý điều chỉnh, thay đổi thiết kế, công nghệ của các công trình xử lý chất thải nhằm xả chất thải không qua xử lý ra môi trường; xả chất thải (nước thải, khí thải) ra môi trường chung quanh vượt quy chuẩn kỹ thuật cho phép. Cả nước vẫn còn nhiều cơ sở chế biến nông sản thực phẩm quy mô nhỏ, lẻ do tư nhân làm chủ, hình thành tự phát, phân tán; sử dụng công nghệ lạc hậu, tiêu tốn nhiều năng lượng; chất thải sau quá trình chế biến không được thu gom, xử lý, mà xả thải trực tiếp ra môi trường gây ô nhiễm nghiêm trọng. Đáng chú ý, có một số địa phương có dấu hiệu bỏ qua các vấn đề môi trường để ưu tiên cho các hoạt động đầu tư phát triển vì những lợi ích kinh tế trước mắt, dẫn đến môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng.

Nguyên nhân cá chết hàng loạt ở các tỉnh ven biển miền trung, phải chờ kết luận chính thức từ các cơ quan chức năng. Tuy nhiên, để không còn xảy ra hiện tượng cá chết hàng loạt do ÔNMT, nhất là những tác động của ÔNMT đến sức khỏe người dân, đã đến lúc cần có chiến lược, quy hoạch tổng thể; trong các chương trình phát triển kinh tế - xã hội cần đặt yêu cầu BVMT lên hàng đầu; phải cân bằng lợi ích giữa phát triển kinh tế và BVMT.

Khuyến khích các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất thực hiện lộ trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hạn chế, tiến tới loại bỏ các loại hình sản xuất có nguy cơ gây ÔNMT nghiêm trọng. Chấm dứt cấp phép đầu tư mới, hoặc đầu tư mở rộng đối với các loại hình công nghiệp có nguy cơ gây ÔNMT nghiêm trọng; nhất là tại các khu vực tập trung dân cư, các lưu vực sông, khu vực nhạy cảm, vùng ưu tiên cần bảo vệ. Tiến hành rà soát, bổ sung danh mục công nghệ hạn chế chuyển giao, danh mục công nghệ cấm chuyển giao nhằm ngăn ngừa các công nghệ, phương tiện, thiết bị cũ gây ÔNMT vào nước ta. Tập trung nghiên cứu và chuyển giao công nghệ xử lý chất thải, sản xuất sạch, tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường, các mô hình phát triển kinh tế xanh… Cùng với đó là tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra về BVMT đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, nhất là đối với các cơ sở gây ÔNMT. Đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân, các tầng lớp xã hội thực hiện nếp sống văn hóa, thân thiện với môi trường; tự giác chấp hành các quy định của pháp luật về BVMT...