Cải tạo, mở rộng quốc lộ 1A

Thủ tướng yêu cầu Bộ GTVT chia thành các giai đoạn, sắp xếp thứ tự ưu tiên hợp lý theo nhu cầu cấp thiết và khả năng huy động vốn để lập dự án đầu tư theo hình thức BOT có sự tham gia vốn của Nhà nước. Giao Bộ trưởng GTVT áp dụng cơ chế chỉ định thầu và các cơ chế khác để đẩy nhanh quá trình thực hiện dự án.

  Chính phủ đã thống nhất phương án đầu tư dự án mở rộng quốc lộ 1A do Bộ GTVT đề xuất và sẽ trình Quốc hội đề nghị thông qua chủ trương phát hành 50 nghìn tỷ đồng trái phiếu công trình trong giai đoạn 2013 đến trước năm 2020 cho dự án này. Theo đó, tập trung cao nhất cho mở rộng quốc lộ 1A, tổng vốn đầu tư hơn 195 nghìn tỷ đồng, trung bình cần gần 22 nghìn tỷ đồng mỗi năm cho việc mở rộng hơn 1.000 km đường từ hai lên bốn làn xe; nâng cấp 282 km mặt đường. Dự kiến, Bộ GTVT huy động vốn theo các hình thức BT, BOT, PPP khoảng 34.500 tỷ đồng; nguồn vốn Nhà nước, bao gồm cả việc hỗ trợ vốn các dự án PPP khoảng 51 nghìn tỷ đồng. Khu vực phía nam vừa qua đã triển khai mở rộng quốc lộ 1A đoạn TP Hồ Chí Minh - Trung Lương, Trung Lương - Mỹ Thuận và Mỹ Thuận - Cần Thơ mang lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần giảm ùn tắc và tai nạn giao thông.

  Từ năm 1993, nước ta đã vay vốn ODA nâng cấp, cải tạo quốc lộ 1A theo tiêu chuẩn đường cấp ba đồng bằng có hai làn xe từ Lạng Sơn đến Cà Mau. Không chịu nhiều sức ép về giải phóng mặt bằng, nguồn vốn lại dồi dào, nhưng để hoàn thành dự án cải tạo, mở rộng tuyến đường cũng mất hàng chục năm. Sau gần 20 năm khai thác, quốc lộ 1A mãn tải, giải pháp mở rộng, cải tạo quốc lộ 1A là cần thiết khi chưa đủ sức đầu tư hệ thống đường cao tốc bắc - nam. Ðây là đề án lớn, nhưng thời gian thực hiện ngắn, cho nên việc thực hiện chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn.

  Ðể thực hiện đề án này một cách hiệu quả, trước hết cần giao cho tư vấn, chuyên gia có kinh nghiệm làm một cách khả thi. Phải có đánh giá tổng quan việc nâng cấp mở rộng quốc lộ 1A trước đây đã làm để có số liệu chuẩn xác và kế hoạch hành động, tổng mức đầu tư cho lần này. Bộ GTVT nên giao cho một đơn vị điều phối chính thực hiện dự án hoặc thành lập một tổ hợp điều hành dự án. Ðơn vị này sẽ chịu trách nhiệm thay mặt Bộ quản lý điều hành, lựa chọn các chủ đầu tư thứ cấp và nhà thầu đủ năng lực thi công. Việc triển khai dự án trải dài trên hơn 1.000 km, lại tiến hành cải tạo, mở rộng trong khi vẫn đang khai thác tuyến đường, nếu "xé lẻ, chia nhỏ" dự án để mỗi địa phương có tuyến đường đi qua làm chủ đầu tư, sẽ gây chậm trễ và khó đạt được mốc thời gian Chính phủ yêu cầu. Hệ lụy dễ nhận thấy nhất ở các dự án cải tạo, mở rộng quốc lộ 1A đang triển khai ở một vài địa phương là việc thay đổi thiết kế, đã phát sinh thêm chi phí, làm ảnh hưởng tiến độ, dẫn tới sự không đồng nhất về quy mô, cấp đường giữa các đoạn tuyến. Cần xác định rõ bản chất dự án là mở rộng, cải tạo, nhằm giảm áp lực giao thông, hạn chế tai nạn trên tuyến đường huyết mạch, vì thế nếu cốt nền đã khai thác ổn định 20 năm qua, chỉ cần cải tạo những vị trí xuống cấp, mở rộng trên nền hiện hữu, không nhất thiết phải nâng cấp đường, vừa gây lãng phí và phá vỡ quy hoạch đô thị tổng thể tại một số địa phương có tuyến đường đi qua.