Cái Bè giữ vững thế mạnh xay xát gạo

Từ "Vựa gạo Miền Tây"

Với vị thế thuận cả thủy lẫn bộ nối liền vùng nông sản rộng lớn của các tỉnh ĐBSCL là một trong những điều kiện quan trọng thúc đẩy ngành xay xát Cái Bè không ngừng phát triển mạnh. Ngoài các khu tập trung xay xát có tiếng tăm như Cầu Xéo, Thông Lưu, Hòa Khánh, đáng chú ý và cũng đáng lo ngại nhất hiện nay là khu Bà Đắc - An Cư thuộc xã Hội Cư. Khu này có chiều dài khoảng hơn một km, song tốc độ phát triển của nó nhanh đến "chóng mặt", nên nhiều năm nay các ngành chức năng huyện, tỉnh phải quan tâm, trăn trở trong ngăn chặn, không cho phép số lượng nhà máy xay xát phát sinh thêm để bảo đảm điều kiện theo quy định hiện hành về trật tự giao thông, môi trường...

Công nghiệp xay xát Cái Bè hình thành năm 1985. Riêng "khu công nghiệp" xay xát xã Hội Cư đến năm 1989 mới thật sự định hình. Tuy "hậu sinh" nhưng "khả úy". Ở đây "thiên thời, địa lợi" đều thuận cả. Trên là quốc lộ 1A, dưới sông An Cư đổ ra vàm Cái Bè tiếp giáp sông Tiền, thông thương với các tỉnh ĐBSCL. Hơn nữa, nhiều năm nay nhờ chính sách mở cửa, thị trường xuất khẩu gạo không ngừng được mở rộng đã kích thích người dân khu này mạnh dạn tập trung đầu tư vào xay xát. Toàn huyện có 109/209 nhà máy xay xát, lau bóng gạo xuất khẩu công suất lớn. Riêng khu xay xát Bà Đắc - An Cư có gần 40 nhà máy. Mỗi nhà máy sử dụng 15 - 20 lao động. Những lúc cao điểm sử dụng hơn 2.000 lao động. Bình quân thu nhập lao động ở đây khá cao hơn 50 nghìn đồng/người/ngày. Theo đó, nếu tính sản lượng lương thực hằng năm của huyện khoảng trên, dưới 300 nghìn tấn. Con số này ngành xay xát huyện chỉ "ngốn" trong vài tháng. Công suất toàn ngành hiện nay lên đến hơn 700 nghìn tấn/năm. Và số lượng nhà máy ở huyện tiếp tục gia tăng, liệu có thừa công suất như các nơi khác không? Dân trong nghề xay xát, lau bóng tự tin: "Thừa công suất ở xứ này chưa từng xảy ra". Ngược lại, các chủ nhà máy còn tích lũy vốn, đầu tư trang thiết bị hiện đại nhằm tăng công suất và đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Lý do, uy tín nhiều năm nay của ngành, cộng với đặc thù sản xuất cây lúa ở vùng ĐBSCL, nên vẫn bảo đảm các nhà máy đủ nguyên liệu hoạt động suốt năm. Đó là, hằng năm khi lũ xuất hiện thì khu vực đầu nguồn (An Giang) chạy lũ thu hoạch lúa sớm, kế đến là Đồng Tháp, Long An, Vĩnh Long, sau cùng khi lũ rút là Tiền Giang vào vụ đông xuân. Chính quy luật này là điều kiện bảo đảm nguồn nguyên liệu cho ngành xay xát không bị gián đoạn. Trưởng phòng Kinh tế huyện Lê Văn Năm cho biết: "Hiện nay Cái Bè được mệnh danh là "Vựa gạo của miền Tây Nam Bộ" phục vụ thị trường tiêu thụ nội địa và xuất khẩu thông qua các đầu mối ở TP Hồ Chí Minh, các tỉnh miền đông, miền trung và Hà Nội". Ngoài ra, các nhà máy nơi đây còn trực tiếp hợp đồng xuất khẩu gạo với các công ty Lương thực Tiền Giang và các tỉnh... Bình quân mỗi ngày có 120 xe tải (loại 10 tấn/xe) xuất gạo đi các nơi.

"Khu công nghiệp" xay xát xã Hội Cư hiện nay đã thật sự phát triển với tốc độ mạnh, nơi cung cấp gạo xuất khẩu hằng năm cho thị trường với số lượng lớn. Và, khi định vị uy tín của ngành trên thương trường (vựa gạo miền tây) đã kéo theo nhiều dịch vụ khác như ăn uống, giải khát... Đặc biệt, trong điều kiện "ăn nên, làm ra" khu này đã xuất hiện thêm nhiều ngành kinh doanh mới để chiếm lĩnh thế thượng phong và "độc quyền" cho khu vực. Đó là, các chủ nhà máy không ngần ngại bỏ vốn ra đầu tư ứng trước cho các "vệ tinh" mình, các ghe đi các tỉnh thu gom lúa về nhà máy; đồng thời cũng xuất hiện nhiều cơ sở vựa gạo (lau bóng) chờ giá thuận là xuất hàng. Hiện khu này nhiều nhà máy cũng tự bỏ vốn ra đầu tư sà lan (250 tấn/chiếc) và kết hợp lực lượng kiểm phẩm TP Hồ Chí Minh kiểm tra quy cách gạo xuất khẩu tại chỗ để cung ứng cho thị trường trong nước, ngoài nước.

Đến giữ vững thế mạnh

Với tốc độ phát triển nhanh, mạnh của ngành công nghiệp xay xát (chiếm tỷ trọng 47% giá trị toàn ngành năm 2005) đã góp phần đáng kể vào việc giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người dân địa phương cũng như bổ sung vào nguồn ngân sách huyện hằng năm tương đối lớn. Tuy nhiên, kể từ khi nâng cấp quốc lộ 1A, khu này trở nên co cụm lại vì vi phạm trật tự an toàn giao thông cả thủy lẫn bộ. Cụ thể là hoạt động sản xuất của khu này đã dẫn tới một thực tế đáng lo ngại: mật độ xe tải chở hàng hóa ra vào ngày càng đông đúc rất dễ gây tai nạn, gây ùn tắc giao thông. Đây chính là điều mà lãnh đạo huyện nhiều năm nay đã băn khoăn, trăn trở tìm giải pháp song hành: một mặt không cho số lượng nhà máy phát sinh thêm; mặt khác nhanh chóng chọn vị trí xây dựng cụm công nghiệp mới với phương thức kêu gọi đầu tư thật phù hợp để thu hút đầu tư nhằm giữ vững thế mạnh công nghiệp vốn có, đồng thời bảo đảm các điều kiện theo luật định. Trước tình hình này, được sự đồng ý của tỉnh với điều kiện huyện phải tự cân đối ngân sách và huy động nguồn lực đầu tư, huyện Cái Bè đã cho lập dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật Cụm công nghiệp An Thạnh, mục đích chính là di dời các nhà máy ở "khu công nghiệp xay xát Bà Đắc - An Cư" vào địa điểm mới. Sau nhiều lần tính toán, khảo sát cuối cùng khu đất 11 ha đã được chọn, có vị trí giáp sông An Cư và sông Thông Lưu thuộc ấp An Thạnh, xã Đông Hòa Hiệp. Với vị trí nằm cạnh ngã ba hai con sông này, nhà đầu tư có thể khai thác lợi thế về giao thông thủy trong trung chuyển hàng hóa thuận lợi hơn, ít tốn kém hơn nếu đi bằng đường bộ; đồng thời, địa điểm mới này cũng nằm gần vị trí "khu công nghiệp" xay xát xã Hội Cư nên khả năng sẽ không gây xáo trộn lớn tới hoạt động của các nhà máy được di dời từ khu vực Bà Đắc vào, lại cách ly với khu dân cư bằng hệ thống đường giao thông chung quanh, vừa giải quyết ô nhiễm môi trường, vừa bảo đảm phòng, chống hỏa hoạn.

Định vị được vị trí xây dựng cụm công nghiệp phù hợp cộng với mạnh dạn áp dụng cơ chế thoáng - đó là đầu tư hạ tầng đầy đủ, phân lô xong là chuyển nhượng quyền sử dụng đất; đồng thời miễn giảm thuế, không đấu giá, thu trước 50% vốn/nền và thu đủ khi cấp xong chủ quyền nên sức thu hút các nhà đầu tư vào Cụm Công nghiệp An Thạnh đã vượt ngoài dự kiến. Chủ tịch UBND huyện, Đoàn Thanh Liêm cho biết: "Cụm Công nghiệp An Thạnh được đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng hơn 40 tỷ đồng, phân thành 41 lô (11 ha) đến thời điểm này đã cơ bản hoàn thành. Đến quý hai, năm 2006 các doanh nghiệp sẽ tập trung vào xây dựng nhà máy. Điều kiện cho phát triển công nghiệp xay xát ở đây không thua kém khu cũ, cho nên đến nay, số hộ đăng ký di dời vào cụm công nghiệp An Thạnh cũng như các thương lái ở huyện và TP Hồ Chí Minh đăng ký vượt ngoài dự kiến ban đầu nên không loại trừ khả năng sẽ tiếp tục mở rộng cụm công nghiệp An Thạnh".

Như vậy, ngành xay xát Cái Bè, đặc biệt là khu mới - Cụm Công  nghiệp An Thạnh sẽ sớm được hình thành và phát triển theo hướng tập trung với quy mô lớn, bảo đảm an toàn giao thông, môi trường đủ sức đảm trách vai trò rất lớn trong việc xuất khẩu gạo của tỉnh góp phần vào tiến trình CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn trong tỉnh.