Buổi tọa đàm tràn đầy không khí xúc động và sự hoài niệm, khi quy tụ những gương mặt gạo cội của điện ảnh Việt Nam qua nhiều thời kỳ, như NSND Minh Châu, NSND Lan Hương “bông”, NSND Lan Hương “Em bé Hà Nội”, NSND Thúy Hường (quan họ), NSƯT Chiều Xuân, NSƯT Tất Bình, họa sĩ, NSƯT Phạm Quốc Trung, NSƯT Võ Hoài Nam, đạo diễn, NSƯT Phi Tiến Sơn, NSƯT Quách Thu Phương, đạo diễn Đỗ Quang Hải, nhà biên kịch Đinh Thiên Phúc…, cùng đông đảo các nghệ sĩ, nhà làm phim, họa sĩ, quay phim…
"Đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh đã làm nên con người tôi hôm nay"
Đối với mỗi nghệ sĩ, việc được tham gia vào một bộ phim của đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh là một niềm hạnh phúc lớn, khởi đầu của một sự nghiệp rực rỡ, thậm chí là khởi đầu của danh tiếng, nhưng không phải từ tiếng tăm lẫy lừng của ông, mà từ sự chỉn chu, tỉ mỉ, cẩn thận đến từng chi tiết, từ tài năng điện ảnh của ông để tạo ra những tác phẩm kinh điển, là “sách giáo khoa” cho các thế hệ sau này.
 |
Niềm vui của các nghệ sĩ khi gặp lại đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh. |
NSND Minh Châu đã trải qua một chặng đường dài để đến với Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng, để gặp lại NSND Đặng Nhật Minh trong buổi tọa đàm. Chị đã không kiềm chế được những giọt nước mắt rơi ngay từ đầu buổi trò chuyện vì quá xúc động. Với chị, đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh đã tạo ra Minh Châu của ngày hôm nay. Trở lại Đà Nẵng lần này, chị thấy như được quay về ngôi nhà cũ, với những đồng nghiệp quen thuộc.
NSND Minh Châu cho biết, trước khi vào vai cô Nguyệt trong phim “Cô gái trên sông”, chị cũng từng tham gia nhiều phim. Vai Nguyệt đã đưa chị đến một bước nhảy vọt trong sự nghiệp, thậm chí cho đến tận bây giờ nhiều người vẫn gọi NSND Minh Châu là “cô gái trên sông”.
NSND Minh Châu kể, chị từng nghe nhiều câu hỏi của khán giả là tại sao phim của đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh phần lớn về đề tài phụ nữ. “Tôi chỉ nghĩ một điều, có những thân phận của những người phụ nữ Việt Nam luôn làm cho người ta động lòng, và anh Đặng Nhật Minh cũng không nằm ngoài cảm xúc đó. Bản thân các nhân vật cũng nói lên rất nhiều điều trong cuộc sống và xã hội Việt Nam”.
Bộ phim ra mắt lần đầu tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 8 năm 1988, và đã được trao giải Bông Sen Bạc (không có Bông Sen Vàng). Khi đó, bộ phim đã tạo nên một cơn sốt vô cùng lớn tại Đà Nẵng, và với NSND Minh Châu, đây cũng là một kỷ niệm đẹp trong sự nghiệp của bà. “Nhờ có bộ phim của anh Đặng Nhật Minh mà khán giả biết nhiều về tôi. Xin cảm ơn anh vì đã tạo ra được Minh Châu như ngày hôm nay”, nữ nghệ sĩ xúc động bày tỏ.
 |
NSƯT Quách Thu Phương và cái ôm biết ơn dành cho đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh. |
Cũng như NSND Minh Châu, NSƯT Quách Thu Phương cũng nghẹn ngào rơi nước mắt khi nói về những năm tháng đóng Lê của phim “Hà Nội mùa đông năm 46” của đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh. Lần đầu tiên vào một vai diễn điện ảnh, trong khi xuất thân từ một diễn viên sân khấu, Quách Thu Phương cảm thấy rất sợ. Nhưng đạo diễn Đặng Nhật Minh rất nhẹ nhàng, chỉ bảo cô từng chút một và giúp cô hoàn thành vai diễn một cách nhẹ nhàng. “Rất tốt” là câu nói của đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh mà Quách Thu Phương mang theo suốt cả cuộc đời.
“Những gì chú mong muốn diễn viên thể hiện trong bộ phim là không diễn, mà hãy làm như ngoài đời sống thực. Chú muốn mọi thứ phải chân thực nhất, đời thường và không có gì đao to búa lớn. Đây là những điều đi suốt trong tất cả những phim sau này của cháu trong gần 30 năm qua. Nhờ những điều được chú dạy bảo, tháng 10/2023 cháu đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu NSƯT. Cháu vô cùng biết ơn chú về điều này”, NSƯT Quách Thu Phương bày tỏ với NSND Đặng Nhật Minh.
Người gợi cảm hứng cho các diễn viên theo nghiệp đạo diễn
Không chỉ tạo ảnh hưởng lớn đến các nghệ sĩ, diễn viên trong sự nghiệp của họ, đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh còn là người khơi gợi cảm hứng, dẫn dắt họ đi theo nghiệp đạo diễn, tạo nên những bộ phim theo cách làm tỉ mỉ, chỉn chu của ông.
 |
Đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh cùng NSND Hữu Mười, NSƯT Võ Hoài Nam, NSƯT Quách Thu Phương và đạo diễn Ngô Quang Hải. |
Đạo diễn, NSND Hữu Mười xuất phát là một diễn viên, sau khi tốt nghiệp khóa II Trường đại học Sân khấu Điện ảnh. Vai diễn để đời đầu tiên của ông trong sự nghiệp là vai giáo Thứ trong phim “Làng Vũ Đại ngày ấy”.
Đạo diễn, NSND Hữu Mười kể lại, sau khi đóng xong phim “Làng Vũ Đại ngày ấy”, năm 1983, khi biết đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh khởi sự phim “Bao giờ cho đến tháng Mười”, ông đã đến tìm đạo diễn để xin vai, nhưng không được đồng ý vì đây cũng lại là vai một thầy giáo. Sau đó, vì quá mê kịch bản mà NSND Hữu Mười nhất quyết xin đi theo đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh, dù chỉ làm trợ lý đạo diễn. Cuối cùng, đạo diễn Đặng Nhật Minh đã quyết định chọn ông vào vai thầy giáo Khang vì “chẳng tìm được ai đóng hợp hơn anh”.
“Phim của anh Minh thường có câu chuyện nhẹ nhàng, cách kể chuyện nhẩn nha, nhưng rất thấm. Tôi rất thích điều đó. Chính vì thế, sau này tôi đi học khóa đạo diễn điện ảnh, theo gót anh đứng sau máy quay. Cảm ơn anh đã chọn tôi”.
Mê nghiệp đạo diễn sau khi tham gia “phim chú Minh” cũng ứng với trường hợp của đạo diễn Ngô Quang Hải. Đạo diễn Ngô Quang Hải đóng vai Đông trong “Hà Nội mùa đông năm 46”. Anh cũng không giấu được sự xúc động, liên tục nói lời cảm ơn đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh với sự biết ơn từ “Cháu một lần nữa cảm ơn chú, cháu là một cậu bé không biết gì cả, từ Hải Phòng lên Hà Nội để học làm diễn viên”.
Ở Hà Nội một thời gian, đạo diễn Ngô Quang Hải, khi đó đang là một diễn viên, đã chuyển vào Thành phố Hồ Chí Minh sinh sống. Một ngày, anh nhận được cú điện thoại, bên kia đầu dây là đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh đọc bài thơ “Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội/ Những phố dài xao xác heo may/ Người ra đi đầu không ngoảnh lại/ Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy. Cháu ra đây, chú có một vai cho cháu”.
 |
Diễn giả, người nghe, và cả Ban tổ chức đều xúc động với những chia sẻ về đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh. |
Khi đó, Ngô Quang Hải đang đóng một phim của Pháp, và khi xin về Hà Nội để đóng phim của đạo diễn Đặng Nhật Minh, anh đã phải tranh cãi rất căng với đạo diễn phim đó. “Bởi vì chú là đạo diễn trong tim cháu từ lâu lắm rồi. Cháu đã mong đợi điều này từ bao nhiêu năm nay”.
Những ngày làm phim với ông, Ngô Quang Hải đã quan sát rất tỉ mỉ những gì mà đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh làm, từ cách quan sát góc máy, từ cách chuẩn bị bối cảnh… Những điều này đã truyền cảm hứng cho anh trong các phim sau này, kể cả ở vai trò của diễn viên trong các phim của Trần Anh Hùng hay Phillip Noyce, hay vai trò đạo diễn. “Những kinh nghiệm học được từ chú Minh qua những lần làm phim với chú, tôi đã áp dụng được rất nhiều trong sự nghiệp của mình. Đối với chú Đặng Nhật Minh, phim là người, và người là phim” – đạo diễn Ngô Quang Hải bày tỏ.
Ở tuổi 86, sức khỏe của đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh đã kém đi nhiều. Nhưng một điều ai cũng có thể nhận ra rất rõ là ở lần tham dự Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng này, nhìn ông khỏe hơn rất nhiều. Nụ cười hạnh phúc luôn thường trực trên môi ông. “Hôm nay là một trong những ngày hạnh phúc hiếm hoi mà tôi có được. Tôi thấy rất xúc động, rất hạnh phúc khi được gặp lại mọi người. Tôi muốn ôm hôn tất cả mọi người” – đó là những lời ông bày tỏ với bạn bè, đồng nghiệp, những người từng chia sẻ nỗi vất vả với ông trước khi tạo nên những thước phim kinh điển, đi vào lịch sử điện ảnh nước nhà.
