Trước đó, Báo Nhân Dân có bài viết “Bảo đảm lợi tích của người dân khi thu hồi đất”, nói rõ vào thời điểm năm 1993, Lâm ngư trường Sông Trẹm (nay là Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp U Minh Hạ) hợp đồng giao khoán hơn 1.103 ha đất lâm nghiệp cho 130 hộ dân ấp 19, 21, 21 quản lý, bảo vệ rừng (bình quân 10 ha/hộ, với 100m ngang và 1.000m dọc). Hợp đồng có thời hạn 20 năm. Khi khai thác, người dân nhận khoán đất rừng được hưởng tỷ lệ cao nhất là 30%, Lâm ngư trường (LNT) Sông Trẹm hưởng thấp nhất 70%.
Tuy nhiên, vào năm 1996, LNT Sông Trẹm bất ngờ thu hồi 500 m chiều dài (tương đương 50% diện tích đất giao khoán) của 130 hộ dân các ấp nêu trên. Sau khi thu hồi, LNT Sông Trẹm tiếp tục quản lý, sử dụng phần diện tích thu hồi và cho một số tổ chức, cá nhân khác thuê, hợp tác đầu tư.
Đến năm 2012 (tức 16 năm sau khi bị thu hồi đất), hộ dân các ấp nêu trên khiếu nại, yêu cầu trả lại hiện trạng giao khoán ban đầu hoặc cho thuê hay hợp tác đầu tư như một số tổ chức, cá nhân khác. Qua các bước xác minh, cơ quan chức năng tỉnh Cà Mau kết luận, việc thu hồi của LNT Sông Trẹm không có phương án được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt; chưa bồi thường cho dân thành quả lao động trên đất đã thu hồi... Từ cơ sở trên và qua tiếp thu ý kiến của hộ dân bị thu hồi đất, UBND tỉnh Cà Mau thống nhất triển khai phương án bồi hoàn thành quả lao động (trong ba năm đầu quản lý, bảo vệ rừng) cho những hộ dân bị thu hồi đất (hộ gốc, hộ thừa kế từ hộ gốc và hộ nhận chuyển nhượng thành quả từ hộ gốc trước thời điểm năm 1996) trên tinh thần bảo đảm quyền lợi và lợi ích kinh tế tốt nhất cho người dân.
Phương án bồi hoàn được UBND tỉnh tính toán và áp theo giá thực tế hiện nay. Cụ thể, bồi hoàn công chăm sóc rừng được tính dựa trên lợi nhuận bình quân thu được sau khi khai thác rừng và tỷ lệ các hộ dân được hưởng theo hợp đồng với quy định hiện nay, tức người dân được hưởng 80%, LNT Sông Trẹm chỉ hưởng 20% (thay vì người dân hưởng 30%, công ty hưởng 70% như trước). Ðối với việc bồi hoàn công xử lý thực bì và đào kênh khuôn hộ bằng thủ công, tỉnh Cà Mau khảo sát thực tế, tính toán và áp theo đơn giá hiện hành là 26.500 đồng/m3. Tổng kinh phí bồi hoàn trong việc LNT Sông Trẹm thu hồi đất của 130 hộ dân là hơn 4,1 tỷ đồng. Kinh phí bồi hoàn không sử dụng ngân sách mà trích từ lợi nhuận của Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp U Minh Hạ.
Tính đến nay, đã có 92/130 hộ dân đã chập thuận và nhận tiền bồi hoàn theo phương án của UBND tỉnh Cà Mau. 38 hộ còn lại không nhận tiền bồi hoàn mà tiếp tục khiếu nại và đưa ra các yêu cầu đề nghị cấp có thẩm quyền tiếp tục xem xét, giải quyết.
Tại buổi đối thoại, Thanh tra tỉnh Cà Mau đã báo cáo kết quả thông báo số 611 ngày 29-12-2017 của Văn phòng Chính phủ về ý kiến kết luận của Phó Thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình tại cuộc họp nghe báo cáo quá trình xử lý đơn của một số hộ dân ấp 19, 20, 21, cũng như kết quả giải quyết, trả lời các yêu cầu của những hộ dân đặt ra. Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp U Minh Hạ cũng đã đưa ra hai phương án cấp thêm đất cho 29/38 hộ dân trên cơ sở tính toán số lượng nhân khẩu của từng hộ để bảo đảm điều kiện sống.
Trong khi đó, đại diện Thanh tra Chính phủ, Thanh tra Bộ Tài nguyên - Môi trường cũng như Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Nguyễn Tiến Hải thì cho rằng: Chuyện đất đai hộ dân bị thu hồi là vấn đề tranh chấp hợp đồng kinh tế giữa người dân và doanh nghiệp, nếu giải quyết đúng quy định của pháp luật thì phải đưa ra tòa. Trong vụ việc trên, người dân cũng có một phần trách nhiệm, bởi vụ việc xảy ra vào năm 1996 nhưng đến năm 2012, các hộ dân mới khiếu nại, thời hiệu khiếu nại vụ việc đã hết, không thể giải quyết được.
Mặc dù lãnh đạo tỉnh Cà Mau và đại diện các cơ quan có liên quan đã phân tích, giải thích rõ vấn đề nhưng các hộ dân vẫn không đồng tình. Do đó, những ý kiến của các hộ dân sẽ được UBND tỉnh Cà Mau tổng hợp lại và trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo giải quyết trong thời gian tới.