Trong kháng chiến chống Mỹ, Bình Định là chiến trường trọng điểm của Quân khu 5, là nơi đứng chân, hậu cứ của Sư đoàn 3 Sao Vàng. Xác định được địa bàn chiến lược quan trọng của Bình Định, cuối năm 1965, địch đã tập trung hơn 20.000 quân Mỹ và chư hầu với 500 máy bay các loại, hàng chục tiểu đoàn thiết giáp, pháo binh nhằm thực hiện mục đích “tìm diệt” và “bình định”.
Cao điểm 174 là cụm điểm tựa đóng vai trò rất quan trọng đối với cả ta và địch. Nếu ta có được Cao điểm 174 nghĩa là kiểm soát được một địa bàn rộng lớn của huyện Hoài Nhơn. Trong đó, quan trọng là căn cứ Đệ Đức, sân bay Thiết Đính, cầu Bồng Sơn và cụm pháo binh phía bắc đèo Phủ Cũ. Ngược lại nếu địch có được Cao điểm 174 sẽ kiểm soát và khống chế toàn bộ phía bắc huyện Hoài Ân.
Bình Định: Phát hiện một hài cốt liệt sĩ tại hầm chiến đấu Đồi 174
Ngay từ đầu cuộc chiến tranh, Cao điểm 174 là nơi giành giật quyết liệt giữa ta và địch. Đến tháng 11/1972, Sư đoàn 3 mở đợt tiến công tiêu diệt địch và làm chủ hoàn toàn cụm điểm tựa 174. Xét thấy tầm quan trọng của Cao điểm 174, Sư đoàn 3 đã chỉ thị cho Trung đoàn 21 xây dựng hệ thống công sự trận địa hầm hào kiên cố, điển hình là địa đạo 174.
 |
Các đại biểu dâng hương bày tỏ sự tri ân đối với những hy sinh to lớn của các anh hùng liệt sĩ tại Cao điểm 174. |
Đến tháng 9/1974, địch tập trung lực lượng gồm Sư đoàn 22 quân lực Việt Nam Cộng hòa, Liên đoàn biệt động số 4, Liên đoàn biệt động số 6 tập trung đánh chiếm Cao điểm 174, 82, Núi Chéo. Có những ngày, Cao điểm 174 phải gánh chịu hơn 2.000 quả đạn, pháo các loại, 40 lượt máy bay A37 ném bom. Đêm mùng 1, rạng sáng mùng 2 tháng 1 năm 1975, địch đã huy động tối đa lực lượng pháo binh, máy bay ồ ạt bắn phá tại Cao điểm 174 khiến các công sự, trận địa của ta bị phá hủy, quân ta bị thương vong tổn thất nên lực lượng còn lại phải vào địa đạo Cao điểm 174.
Đến 11 giờ trưa cùng ngày, cửa địa đạo bị sập, địch chiếm giữ địa đạo, khống chế và lấp chặt cửa địa đạo phía nam khiến toàn bộ chiến sĩ trong địa đạo bị kẹt lại không ra được. Do đó, các chiến sĩ đã hy sinh từ 7 đến 9 đồng chí. Sự hy sinh quả cảm của các anh hùng, liệt sĩ đã tô thắm thêm vào trang sử vàng bất khuất của dân tộc Việt Nam, những người con đã quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh.
Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, sự quan tâm chỉ đạo của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Ban Chỉ đạo 515 của tỉnh; sự phối hợp, hỗ trợ, giúp đỡ tận tình của các cấp, các ngành, các đồng chí cựu chiến binh cùng nhân dân địa phương, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh đã tiến hành huy động lực lượng, phương tiện, tổ chức tìm kiếm, phát hiện địa đạo 174 (chiều rộng 1,2m; cao 1,5m; chiều dài hơn 30m). Từ đó, tổ chức khai quật và quy tập 7 hài cốt liệt sĩ, các hài cốt liệt sĩ đã phân hủy, còn một ít xương cùng một số di vật kèm theo như: Giày vải, khăn, dép cao su, ví, mũ cối, bút viết, thắt lưng, băng đạn…
 |
Sau hơn 10 ngày tìm kiếm, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh đã quy tập được 7 hài cốt liệt sĩ. |
Chiều 23/4, tại Cao điểm 174, chính quyền địa phương xã Ân Mỹ đã tổ chức cúng cầu siêu cho các hương linh anh hùng, liệt sĩ hy sinh tại đây. Tại lễ cúng cầu siêu lãnh đạo chính quyền địa phương cùng các tăng ni phật tử đã dâng hương tưởng niệm và cầu nguyện các anh hùng, liệt sĩ, những người đã hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, vì sự bình yên của đất nước hôm nay được siêu sinh tịnh độ.
Tham dự lễ bàn giao, đồng chí Nguyễn Tuấn Thanh, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định đánh giá rất cao sự nỗ lực của các sở, ngành của tỉnh, của địa phương đã cố gắng hơn 10 ngày qua để tìm kiếm và quy tập được 7 hài cốt liệt sĩ về an táng đúng dịp kỷ niệm 49 năm ngày giải phóng hoàn toàn miền nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2024).
Tuy nhiên hiện nay vẫn còn nhiều hài cốt liệt sĩ chưa được tìm thấy, do đó, các ngành của tỉnh cùng với huyện Hoài Ân cần tiếp tục nỗ lực tìm kiếm, quy tập đưa về nghĩa trang an táng, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, ghi nhớ công lao của các liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập dân tộc.
 |
Lễ truy điệu và an táng các anh hùng, liệt sĩ có sự tham dự của các lãnh đạo tỉnh Bình Định. |
Sau lễ cầu siêu các đồng chí Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh, lãnh đạo chính quyền xã Ân Mỹ cùng các đại biểu đã dâng hương bày tỏ sự tri ân đối với những hy sinh to lớn của các anh hùng liệt sĩ tại cao điểm 174. Sau đó đưa hài cốt các anh hùng liệt sĩ về nghĩa trang liệt sĩ xã Ân Mỹ để bàn giao cho Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh.
Sáng 24/4, tại Nghĩa trang liệt sĩ xã Ân Mỹ, huyện Hoài Ân, Lễ truy điệu và an táng các anh hùng, liệt sĩ đã được tổ chức long trọng với sự tham gia của các lãnh đạo tỉnh Bình Định, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh, các cựu chiến binh cùng đông đảo nhân dân địa phương.
