Bất cập trong xây dựng chợ Thanh Xuân (Bắc Giang)

Chợ Thanh Xuân, thị trấn Đồi Ngô (Lục Nam, Bắc Giang) nằm cạnh ngã tư Thân, có vị trí đẹp, nằm giữa khu dân cư đông đúc, các lô quán trong chợ được bố trí khá gọn gàng, sạch sẽ… Ngôi chợ mới, được phép hoạt động khoảng 15 giờ/ngày, cung ứng nhu cầu sinh hoạt của khoảng hai nghìn hộ dân. Đây có thể coi là niềm “mơ ước” từ nhiều năm nay của bà con sinh sống chung quanh khu vực này. Tuy nhiên, sau khi hoàn thành, việc phân chia lô quán cho các hộ tiểu thương trong chợ trở nên phức tạp do thiếu chỗ cũng như bố trí khu vực bán hàng theo ngành nghề chưa phù hợp.

Theo chủ đầu tư là UBND thị trấn Đồi Ngô, dự án chợ Thanh Xuân được UBND huyện đồng ý và giao thị trấn lập phương án từ năm 2011. Ban đầu, thị trấn xây dựng hai phương án, đó là di chuyển chợ tới nơi khác rộng hơn hoặc xây chợ hai tầng tại vị trí cũ. Tuy nhiên, các hộ tiểu thương đang kinh doanh tại các lô quán trong chợ không đồng tình với cả hai phương án này và đề nghị chỉ làm chợ một tầng, trong khuôn viên chợ cũ. Chính vì vậy, khi xây dựng, cả ngôi chợ chỉ có 290 lô quán, trong khi số hộ tiểu thương đăng ký lên tới gần 500 hộ.

Sau khi tính toán, xem xét mọi phương án, thị trấn chủ động bố trí được 220 hộ thuộc diện kinh doanh ổn định, có nộp thuế đầy đủ từ lúc hoạt động ở chợ cũ cộng thêm 12 hộ giãn dân của một dự án khác. Số còn lại, chủ yếu là những hộ kinh doanh không ổn định, không nộp thuế và hộ có thời gian kinh doanh dưới năm năm, sẽ tổ chức bốc thăm công bằng, công khai để các hộ có cơ hội được làm chủ một lô quán kinh doanh. Thế nhưng, chừng đó vẫn là không đủ, bởi lượng người đăng ký kinh doanh tại chợ mới đã vượt gần gấp hai lần số lô quán được xây dựng tại đây.

Trước tình hình đó, chủ đầu tư đã phải xin ý kiến của UBND huyện Lục Nam để tạo điều kiện cho các hộ có nơi kinh doanh. UBND huyện, sau khi nghiên cứu, đã chỉ đạo thị trấn giải quyết bằng cách ghép hộ kinh doanh cùng loại hình, hoặc hộ kinh doanh được giao chỗ có thể chuyển nhượng, cho thuê trên cơ sở các hộ tự thỏa thuận. Tuy cách làm này đã tạo thêm được mặt bằng cho một số hộ nhưng lại khiến nhiều hộ khác gặp khó, như một số sạp bán cá bị đẩy xuống khu dưới, cách xa khu tập trung; một số sạp bán thịt bị bố trí xen kẹt… khiến lượng khách giảm.

Theo Chủ tịch UBND thị trấn Đồi Ngô Nguyễn Thái Thu: Việc bố trí như vậy có thể khiến phá vỡ quy hoạch của chợ, nhưng để tạo điều kiện cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, không thường xuyên có chỗ ngồi để bán hàng thì không còn cách nào khác. Mặt khác, việc để các hộ tự do chuyển nhượng, cho thuê lại… cũng khiến việc bố trí chỗ ngồi, loại hình kinh doanh trong chợ trở nên phức tạp. Một số hộ kinh doanh phải chịu mức giá cao, như ở lô bán thịt là từ một đến 1,5 triệu đồng/lô quán thuê lại; chỗ bán quần áo lên tới ba triệu đồng… nhưng đó là do các hộ tự thỏa thuận.

Chị Nguyễn Thị Xuân, một trong những hộ thuê lại mặt bằng để kinh doanh thịt lợn than thở: “Chúng tôi đã kinh doanh lâu dài ở chợ cũ nhưng cũng không đủ tiêu chí nên đành phải thuê lại điểm bán hàng này với giá 1,1 triệu đồng/tháng. Mặc dù giá thuê cao nhưng hai vợ chồng chẳng có nghề nghiệp gì khác, đành cố thôi chứ biết làm sao”. Vợ chồng anh Bằng, chị Lãm, được giao một lô để bán cá tại chợ cho biết: “Khu vực bán cá cách xa cổng chính, cho nên hơi ít khách, hy vọng là sau khi chợ mở cổng sau, chúng tôi sẽ bán được nhiều hơn do lượng người đi lại phía này lớn hơn. Mong ban quản lý chợ quan tâm đến hệ thống điện, thoát nước là tạm ổn”. Đây cũng là ý kiến của phần lớn những hộ đang kinh doanh tại chợ là mong muốn điều kiện kinh doanh ổn định, được cung cấp đầy đủ dịch vụ thiết yếu.

Như vậy, chợ Thanh Xuân “nóng” chuyện phân chia lô quán và thiếu chỗ cho các hộ kinh doanh có nguyên nhân trước hết từ việc phân lô bị bó hẹp trong số 290 lô, chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân. Việc xây dựng chợ mới thiếu sự tính toán để phù hợp nhu cầu về lâu dài của người dân. Vì vậy, đối với các hộ còn lại không thuộc diện được xét, không bỏ thầu hoặc bốc thăm được mà vẫn có nhu cầu kinh doanh tại chợ, chính quyền và chủ đầu tư cần sớm có phương án xem xét, tạo điều kiện cho bà con kinh doanh. Ngoài ra, chủ đầu tư cũng cần nghiên cứu bố trí các lô quán hợp lý hơn, cải tạo, nâng cấp hệ thống điện, thoát nước, nơi để xe cũng như kiểm soát tốt hoạt động chuyển nhượng, cơi nới, cho thuê lại lô quán nhằm trục lợi…