Bất cập trong thanh toán tiền giường bệnh điều trị nội trú

Tại cuộc họp tổng kết việc sử dụng quỹ BHYT năm 2017 của Bảo hiểm xã hội (BHXH) TP Hà Nội, ông Nguyễn Đức Hòa, Giám đốc BHXH thành phố đã đưa ra thông tin khiến nhiều người phải suy nghĩ. Đó là qua công tác kiểm tra phiếu thanh toán viện phí của người bệnh, BHXH thành phố Hà Nội phát hiện tại nhiều bệnh viện tình trạng tiền giường bệnh cao hơn tiền thuốc điều trị. Đây là một bất hợp lý, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị cho người bệnh và mục đích sử dụng quỹ BHYT, bởi để chữa bệnh thì chi phí cần ưu tiên là tiền thuốc chứ không phải tiền giường.

Tìm hiểu tại một số địa phương khác, chúng tôi thấy tình trạng tiền giường chiếm tỷ lệ lớn trong tổng chi phí khám, chữa bệnh (KCB). Tại tỉnh Thanh Hóa, tổng chi phí tiền giường năm 2017 chiếm từ 25 đến 30% chi phí KCB, trong khi tiền thuốc điều trị nội trú chỉ chiếm 19,7%. Tại tỉnh Nghệ An, tỷ lệ tiền giường bệnh cũng chiếm 22%. BHXH Việt Nam cho biết, năm 2017, tổng chi phí tiền giường bệnh của các cơ sở y tế trong cả nước là 14.464 tỷ đồng, tăng rất cao so với năm 2016 là 8.774 tỷ đồng, chiếm 17,5% tổng chi phí KCB. Thậm chí, tại một số cơ sở y tế, tiền giường cao gấp hai đến ba lần so với tiền thuốc.

Nguyên nhân của chi phí tiền giường bệnh tăng, chiếm tỷ lệ cao chi phí của quỹ BHYT là do từ ngày 1-7-2016, giá dịch vụ giường bệnh tăng. Ngoài kết cấu chi phí trực tiếp như trước đây, giá tiền giường được tính thêm phụ cấp thường trực và tiền lương. Chẳng hạn, tiền giường nội khoa loại một của bệnh viện hạng một tăng từ 80.000 lên 199.100 đồng; giường nội khoa loại hai của bệnh viện hạng một tăng từ 70.000 lên 178 nghìn đồng; giường ngoại khoa loại hai của bệnh viện hạng hai tăng từ 80.000 lên 204.400 đồng; giường ngoại khoa loại bốn của bệnh viện hạng ba tăng từ 35.000 lên 133.800 đồng...

Việc tăng giá tiền giường nhằm góp phần nâng chất lượng KCB. Tuy nhiên, qua thực tế triển khai, mức giá tiền giường bệnh mới đã phát sinh những bất hợp lý. Một số bác sĩ cho rằng, giá tiền giường bệnh giữa bệnh viện hạng hai và bệnh viện hạng ba chênh nhau hàng chục nghìn đồng nhưng chất lượng giường không khác nhau. Bên cạnh đó, giá tiền giường bệnh hiện nay đã bao gồm cả chi phí tiền khấu hao điều hòa, tiền điện nhưng trên thực tế, nhiều cơ sở y tế không trang bị điều hòa hoặc trang bị nhưng không sử dụng phục vụ người bệnh.

Tháng 11-2017, Thanh tra tỉnh Nghệ An đã thanh tra việc quản lý, sử dụng quỹ BHYT tại bệnh viện Ung bướu Nghệ An phát hiện đơn vị chỉ trang bị khoảng 25% số giường có điều hòa nhiệt độ, trong khi quỹ BHYT thanh toán cho bệnh viện cả chi phí khấu hao điều hòa và tiền điện điều hòa. Thanh tra tỉnh đã kiến nghị BHXH tỉnh Nghệ An rà soát toàn bộ việc thanh toán ngày giường có điều hòa nhiệt độ của các bệnh viện trên địa bàn để có hình thức xử lý, bảo đảm an toàn cho quỹ BHYT. Theo BHXH tỉnh Nghệ An, tình trạng bệnh viện không sử dụng điều hòa nhiệt độ rất phổ biến, có bệnh viện còn thu tiền điện, điều hòa của người bệnh.

Do tiền giường bệnh tăng cao, đã kéo theo tình trạng cơ sở y tế lạm dụng chỉ định người bệnh vào điều trị nội trú để được thanh toán nhiều tiền giường. Ông Dương Tuấn Đức, Giám đốc Trung tâm Giám định BHYT và thanh toán đa tuyến khu vực phía bắc (BHXH Việt Nam) cho biết, tỷ lệ người bệnh được chỉ định điều trị nội trú trên toàn quốc chỉ chiếm 9% nhưng thời gian qua, tại bệnh viện tuyến huyện tăng cao bất thường. Tại tỉnh Tuyên Quang, tỷ lệ người bệnh điều trị nội trú Bệnh viện đa khoa huyện Lâm Bình tăng xấp xỉ 30%. Ở Hà Nội, hơn 20% số người bệnh điều trị nội trú tại Bệnh viện đa khoa huyện Mỹ Đức và Bệnh viện đa khoa huyện Hoài Đức.

Tại Bệnh viện Kiến An (Hải Phòng) tỷ lệ này lên đến gần 57%, Bệnh viện đa khoa khu vực Phúc Yên (Vĩnh Phúc) là 65%, Bệnh viện đa khoa tỉnh Hà Tĩnh là 47%. Tỷ lệ người bệnh điều trị nội trú tại Bệnh viện Đa khoa huyện Đồng Văn (Hà Giang) tăng 70%, trong khi năm 2016 chỉ có 21%... Đồng thời, tình trạng kê thêm giường điều trị đã diễn ra tại nhiều cơ sở y tế. Giá giường kê thêm vẫn được thanh toán bằng giá của giường trong kế hoạch là không phù hợp vì không bảo đảm tiêu chuẩn. Thống kê của BHXH Việt Nam cho thấy, ở một số cơ sở y tế, 56% tiền lương của nhân viên y tế là từ tiền giường, tiền khám bệnh, có cơ sở y tế chỉ riêng tiền khám, tiền giường đã gần đủ tiền lương chi cho nhân viên y tế.

Theo ý kiến của các chuyên gia, theo thứ tự chi phí KCB thì tiền thuốc phải ưu tiên đầu tiên vì trực tiếp để điều trị bệnh cho người bệnh, tiền giường phải đứng sau tiền thuốc và dịch vụ kỹ thuật. Do đó, tình trạng tiền giường cao hơn tiền thuốc cần được điều chỉnh kịp thời để nâng cao chất lượng KCB, bảo đảm quyền lợi cho người bệnh. Ngành y tế và BHXH cần kiểm tra, yêu cầu các cơ sở KCB thực hiện đúng các quyền lợi về dịch vụ giường bệnh; có mức thanh toán BHYT phù hợp đối với các cơ sở KCB không trang bị, sử dụng điều hòa phục vụ nhu cầu người bệnh, tránh tình trạng quỹ thanh toán thừa tiền điện, khấu hao điều hòa cho cơ sở y tế. Ngoài ra để phù hợp với điều kiện của các cơ sở y tế cũng như thuận lợi cho cơ quan BHXH thanh toán quỹ BHYT, Bộ Y tế cần xem xét sửa mức giá tiền giường bệnh quy định tại Thông tư 37/2015/TTLT-BYT-BTC theo hướng đánh giá lại đúng các yếu tố cấu thành giá của giường bệnh.

Theo tính toán của BHXH Việt Nam, nếu mỗi giường bệnh giảm được 2.000 đồng/ ngày đêm thì mỗi năm quỹ BHYT sẽ tiết kiệm được 200 tỷ đồng. Phó Vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế) Phan Văn Toàn cho biết, sắp tới, Bộ Y tế cùng các bộ, ngành liên quan sẽ sửa đổi những bất cập tại Thông tư 37/2015/TTLT-BYT-BTC, trong đó giá tiền giường bệnh sẽ xem lại các định mức kỹ thuật. Nếu số lượng điều trị nội trú vượt so với định mức quy định, cơ quan BHXH sẽ không thanh toán cho cơ sở y tế phần tiền lương trong tiền giường, như thế sẽ hạn chế được những bất cập hiện nay.